PodNL is gratis maar niet goedkoop. Wil je ons steunen? Neem dan je...
Afleveringen
Elke waarnemer ziet een object op een unieke manier
Sep 22 2020
Wetenschappers in Berkeley, Californië hebben onderzoek gedaan naar hoe verschillende mensen naar hetzelfde voorwerp kijken. De resultaten zijn verrassend: al is het object hetzelfde, een observatie ervan is voor iedereen zo uniek als een vingerafdruk. We hebben contact met Iris Sommer, hoogleraar aan het UMC Groningen.
Mysterieuze bijensterfte in Noord-Italië
Sep 22 2020
In een paar dagen tijd zijn miljoenen bijen doodgegaan in Noord-Italië. Niemand weet precies waardoor. Ingenieur en promovendus Bram Cornelissen is bijenonderzoeker van Wageningen University & Research en legt uit wat er mogelijk gebeurd is.
Amateur-astronoom ontdekt supernova
Sep 21 2020
Een supernova die is ontdekt door een amateur-astronoom, kan ons inzicht geven in de sterren en het leven op aarde. Zo is de supernova erg calciumrijk en is de calcium op aarde gedeeltelijk afkomstig van supernovae. Aan het woord is prof. dr. Floris van der Tak.
Zeldzame waterhoen gespot
Sep 21 2020
Opnieuw is er een zeldzame vogel gespot. Ditmaal een klein waterhoen, die je nauwelijks ziet, doordat het beestje verscholen leeft. Aan het woord is Marco Glasstra, directeur van Groninger Landschap, die de vogel heeft gezien.
Alex van Silfhout: cowboy van de afvalscheiding
Sep 21 2020
Hoe goed we ook scheiden, het hergebruiken van ons afval is nog niet vanzelfsprekend. Tot nu toe dan! Want dat kan gaan veranderen met de magnetische vloeistof ontwikkeld door onderzoekers van de Universiteit Utrecht. Het scheiden kan zo nauwkeurig dat hergebruik een stuk makkelijker gaat worden. Promovendus Alex van Silfhout onderzocht wat er gebeurt binnen in die magnetische vloeistof. Hij laat met een klein buisje vloeistof zien hoe het werkt.
Column #123 van Hens Zimmerman: Hoe meet je je gewicht in het International Space Station?
Sep 19 2020
Hoe meet je je gewicht in het ISS? Luisteraar Koen Wouters vraagt zich dat af. Waarom het antwoord op deze eenvoudige vraag maar liefst 11 minuten van uw leven rooft, hoort u in deze aflevering van Zimmerman in Space.
Nieuwe meetresultaten in zoektocht naar donkere materie
Sep 18 2020
De Nikhef-groep Xenon1T doet onderzoek naar donkere materie en heeft in juni resultaten gepubliceerd die niet helemaal overeenstemmen met de bestaande theorieën. Te gast is promovendus Jaco Swart, onderzoeker naar de geschiedenis van donkere materie.
Kevers inzetten tegen hooikoorts
Sep 18 2020
Een groot deel van de wereldwijde hooikoortsklachten wordt veroorzaakt door de plant 'alsemambrosia'. Door een zeer invasieve keversoort in te zetten, die bijna uitsluitend deze plant eet, verminderen de hooikoortsklachten aanzienlijk. Dr. ir. Suzanne Lommers van de Universiteit Leiden doet onderzoek naar deze hooikoortskevers en legt uit hoe ingewikkeld het is deze in Nederland te introduceren.
Kan VR ervoor zorgen dat we minder plastic gaan gebruiken?
Sep 18 2020
Hoe kan Virtual Reality helpen bij het bestrijden van milieuvervuiling? En kan VR helpen om minder plastic te gaan gebruiken? Zeph van Berlo, communicatiewetenschapper aan de Universiteit van Amsterdam, probeert het te ontdekken.
Kan je echt last hebben van wiskunde-angst?
Sep 18 2020
Wiskunde-angst, het is iets wat veel mensen zullen herkennen, maar waar opmerkelijk genoeg nog weinig onderzoek naar is gedaan. Maar onlangs promoveerde Eva Schmitz op onderzoek naar dit fenomeen.
Bouw prototype Einstein-telescoop begonnen in Maastricht
Sep 18 2020
In Limburg is de bouw van de test-installatie voor de Einstein-telescoop begonnen. Het prototype van een instrument wat kilometers onder de grond zwaartekrachtgolven moet detecteren. In 2017 kregen de grondleggers van de meetinstrumenten de Nobelprijs voor de Natuurkunde. Gideon Koekoek is theoretisch natuurkundige bij Nikhef en verbonden aan het project.
Hoe is het om hyperhoogbegaafd te zijn?
Sep 18 2020
Femke Hovinga weet uit persoonlijke ervaring welke hindernissen hoogbegaafdheid met zich mee kan brengen. Ze heeft zich gespecialiseerd in hoogbegaafdheid en dan specifiek hyperhoogbegaafdheid, de zeldzame intelligentie van een IQ van 145 plus. Hovinga is de oprichter van Talentissimo het platform voor hyperhoogbegaafdheid. We bespreken het verschil tussen een IQ van 130 en dat van 145+ en wat het in de praktijk betekent om hyperhoogbegaafd te zijn. Want is hoogbegaafdheid een luxeprobleem? E...more
Het afvalsysteem van Accra piept en kraakt
Sep 14 2020
In het regenseizoen overstromen regelmatig delen van Accra, de hoofdstad van Ghana. Sociaal Geograaf Afra Foli is opgegroeid in de stad maar verhuisde als puber naar Nederland. Nu promoveert ze aan de Universiteit van Amsterdam. Ze onderzoekt hoe de inwoners van Accra omgaan met afval als een groeiend probleem en het verband tussen afvalverwerking en sociale ongelijkheid in de stad. Een urgent probleem, de stad groeit snel en de hoeveelheid afval dus ook.
Column #122 van Hens Zimmerman: Starlink internet
Sep 12 2020
SpaceX lanceert een paar duizend satellieten in een lage baan om de aarde. Kan dat zomaar? En wat heeft u daar aan? Hoor het in deze aflevering van Zimmerman in Space.
De toekomst van electrische mobiliteit met TU/e onderzoeker Auke Hoekstra
Sep 11 2020
Hij 'popt' ineens overal op in de media, bij de NOS, het AD en de baas van Volkswagen noemt en roemt hem op zijn LinkedIN pagina. Te gast is Auke Hoekstra onderzoeker elektrische mobiliteit aan de TU Eindhoven. Met hem hebben we het over de toekomst van elektrisch rijden. Waar staan we en hoelang duurt het volgens hem dat we echt allemaal elektrisch gaan rijden. En is ons land er wel op voorbereid? Jacob de Vries in gesprek met Auke Hoekstra
Mogen we embryo's genetisch aanpassen?
Sep 08 2020
Hoe denken wij in Nederland over het genetisch aanpassen van embryo's? Die vraag wordt steeds urgenter doordat er technologisch steeds meer mogelijk is. Zo blijkt ook uit de documentaire Unnatural Selection waarin 'biohackers' experimenteren met het aanpassen van DNA. Te gast is Sam Riedijk, medisch psycholoog en universitair docent genetica en maatschappij aan het Erasmus MC. "We moeten het gesprek aangaan, liever vandaag dan morgen!", zegt Riedijk, initiatiefnemer van de 'DNA-dialoog'. Aan...more
Zal de kale man uitsterven?
Sep 07 2020
Als het kon, zou je dan voorkomen dat je zoon later kaal wordt? Of moet je niets hebben van veranderen van de genen van een mens? De ontwikkeling van het baanbrekende CRISPR-Cas maakt het knippen en plakken in het DNA van embryo’s technisch mogelijk. Met Marc van Mill, universitair hoofddocent Biomedische Genetica aan de Universiteit Utrecht en het UMC Utrecht, maken we de balans op. Waar staan we met betrekking tot het knippen en plakken van DNA. En moeten we het überhaupt willen, dat geknu...more
Column #121 van Hens Zimmerman: Herkennen we buitenaards leven?
Sep 04 2020
Herkennen we buitenaards leven wel als we het aantreffen? Die vraag beantwoordt space geek Hens Zimmerman vandaag aan de hand van een artikel uit 2006. Enne... pak het Binas-boek er maar bij! 🔭🧬 https://www.researchgate.net/publication/7252112_The_prospect_of_alien_life_in_exotic_forms_on_other_worlds https://en.wikipedia.org/wiki/Macromolecule Heeft u ook vragen over het heelal? Mail ze naar [email protected]
Column #120 van Hens Zimmerman: Het Antikythera mechanisme
Aug 29 2020
In 1901 werd een raar ding op de zeebodem gevonden. Een artefact met allerlei tandwielen en inscripties. Het blijkt meer dan 2000 jaar oud te zijn en duidt op verloren kennis over de astronomie. Hoe en wat hoor je in deze aflevering van Zimmerman in Space. https://stellarium.org/ https://en.wikipedia.org/wiki/Antikythera_mechanism https://www.smithsonianmag.com/history/decoding-antikythera-mechanism-first-computer-180953979/
Wat kunnen hommels betekenen voor slechthorenden?
Aug 24 2020
Neurowetenschapper Martijn Agterberg doet op een bijzondere manier onderzoek. Voor zijn huis staat een mobiel laboratorium (lees: een trailer die nog het meest lijkt op een frietkraam) vol hommels. Op deze ongewone locatie probeert hij er achter te komen hoe het gehoor van hommels werkt, met als doel de huidige gehoorimplantaten te verbeteren. En dat lijkt te gaan lukken! Agterberg is werkzaam aan de Radboud Universiteit en het Nijmeegse Donders Instituut voor cognitie onderzoek.
Column #119 van Hens Zimmerman: Het getal 137
Aug 22 2020
Of eigenlijk 1/137. En ook niet precies 1/137. Wat heeft het getal 137 in vredesnaam met ons bestaan te maken? En geldt dat voor ons hele heelal of hoe zit dat eigenlijk? Je hoort het in de immer meer vragen oproepende podcast Zimmerman in Space. https://www.theatlantic.com/science/archive/2016/02/the-true-meaning-of-coincidences/463164/ https://openstax.org/details/books/introductory-statistics
Mysterieuze bijensterfte in Noord-Italië
Aug 19 2020
In een paar dagen tijd zijn miljoenen bijen doodgegaan in Noord-Italië. Niemand weet precies waardoor. Ingenieur en promovendus Bram Cornelissen is bijenonderzoeker van Wageningen University & Research en legt uit wat er mogelijk gebeurd is.
Column #118 van Hens Zimmerman: Ulrich J. Schwarz
Aug 14 2020
Wie was Ulrich Schwarz? En wat heeft hij met de radio-astronomie te maken? Je hoort het in deze aflevering van Zimmerman in Space.
Wat kan lepra ons leren over pandemieën?
Aug 10 2020
Voor veel mensen is Lepra een ziekte uit de Middeleeuwen, maar nog steeds raken ieder jaar duizenden mensen besmet. Toine Pieters, hoogleraar wetenschapsgeschiedenis aan de Universiteit Utrecht reisde af naar Suriname om lepralijken te onderzoeken. Zijn onderzoek werd op de voet gevolgd door camera's. Dat is zeker niet de enige reden dat de resultaten een flinke steen in de spreekwoordelijke vijver hebben gegooid! Pieters zet een grote houten armadillo op tafel, dit dier is een drager van de bac...more
Column #117 van Hens Zimmerman: Space, the final frontier
Aug 08 2020
Met de succesvolle landing van SpaceX Dragon Demo-2 is de vraag... wat nu? Gaan we naar de maan? Letterlijk? Of verder. Hens tracht wat duidelijkheid in deze kwestie te scheppen.
Column #116 van Hens Zimmerman: Artificiële stupiditeit
Aug 01 2020
Eerder in deze reeks columns had Hens het al eens over artificiële intelligentie. Maar er zit ook een donkere kant aan AI. Hoe dat zit, hoort u in deze aflevering van Zimmerman in Space. Tenzij u natuurlijk denkt "geef mijn portie maar aan de hond" en naar iets vrolijkers gaat luisteren. Links: https://cmosurvey.org/ https://www.gartner.com/ https://www.mckinsey.com/featured-insights/artificial-intelligence/the-promise-and-challenge-of-the-age-of-artificial-intelligence https://twitter....more
Rogier van Rossem over slangenbeten, de vele doden tot gevolg en de productie van tegengif
Jul 31 2020
Jaarlijks overlijden bijna 130.000 mensen aan de gevolgen van een beet van een giftige slang. Vooral in Afrika zijn mensen slachtoffer van slangenbeten. Om hen te helpen is er behoefte aan tegengif. En daar is een groot tekort aan. Rogier van Rossem, voorzitter van stichting Herpetofauna is te gast naar aanleiding van de uitzending van De Kennis van Nu over slangengif. Hoe gevaarlijk slangen ook zijn, voor de mens zijn ze ook heel nuttig. Met slangengif kunnen bijvoorbeeld ook medicijnen gema...more
De Hadj: 'Magischer dan Disneyland'
Jul 29 2020
De Hadj, de religieuze bedevaart voor moslims, begint vandaag. Te gast is professor hedendaagse islam Marjo Buitelaar. Zij onderzoekt de betekenis van de bedevaart naar Mekka in de moderne tijd. Om achter die betekenis te komen interviewt ze Nederlandse moslims. Waarom gaan zij op bedevaart? Marjo legt ons uit wat de Hadj ook alweer inhoudt en hoe deze eeuwenoude traditie veranderd is.
Column #115 van Hens Zimmerman: Een zwart gat in ons zonnestelsel?
Jul 25 2020
Dat klinkt niet goed, een zwart gat in ons zonnestelsel. Alsof we niet genoeg problemen aan ons hoofd hebben. Tot we ons beseffen dat het maar om een hypothese gaat. En als er al een zwart gat gevonden gaat worden, dan is het geval mogelijk maar vijf centimeter in doorsnede. Hoe het zit, dat hoor je in deze aflevering van Zimmerman in Space. Links: http://arxiv.org/ https://www.researchgate.net/ https://www.jstor.org/
Alles wat je wilt weten over 5G met Bart Smolders hoogleraar elektromagnetisme (TU Eindhoven)
Jul 24 2020
Het nieuwe mobiele netwerk 5G, bedoeld om supersnel te kunnen internetten, komt eraan. Maar de tegenstand is niet te missen. Niet alleen de brandstichters, maar ook veel andere mensen maken zich grote zorgen over de schadelijke effecten van 5G. Ondanks de zorgen is 5G techniek wel veelbelovend. Er zijn dan ook heel veel mensen die die juist niet kunnen wachten tot het zover is. Bart Smolders van TU Eindhoven is hoogleraar elektromagnetisme met specialisatie in antennes en is te gast om ons bij ...more
Komt er ooit een kloppend hart uit de 3D-printer?
Jul 20 2020
We kunnen al behoorlijk wat om kapotte onderdelen van ons lichaam te repareren of vervangen. Denk aan een nieuw knie of een heup, daar kijkt niemand meer van op. Toch zijn er onderdelen, het hart, je nier, een kapot bloedvat, die nog niet zomaar uit de printer rollen. Gaat ons dat ooit wel lukken? Biomedisch ingenieur aan de Technische Universiteit Eindhoven Dan Ding Wu is bijna klaar met haar promotieonderzoek waarin ze een beweegbaar biomateriaal heeft gemaakt. Zo komt een kloppend 3D hart s...more
Column #114 van Hens Zimmerman: De kleuren van het poollicht
Jul 18 2020
Lux wil graag weten hoe het poollicht aan die mooie kleuren komt. Hens legt het uit op een manier die hopelijk ook begrijpelijk is voor iemand van 9. U mag (uiteraard) zelf oordelen of hem dat gelukt is. Meer over het poollicht vindt u hier: https://nl.wikipedia.org/wiki/Poollicht
De (bijna onvoorstelbare) kracht van mieren met evolutiebioloog Aniek Ivens
Jul 17 2020
Over samenwerken in de natuur praten we evolutiebioloog Aniek Ivens. In Nederland is zij verbonden aan de Vrije Universiteit Amsterdam en Rijksuniversiteit Groningen en eerder was ze verbonden in het buitenland aan The Rockefeller University in New York om onder andere veldwerk te doen en aan de universiteit van Kopenhagen. Daarnaast werkt ze voor Milieu Centraal. Hoe kan het toch dat juist mieren, ondanks dat er ook luie zijn, zo bizar goed kunnen samenwerken? Presentator Jacob de Vries in g...more
Apollo-Sojoez: hoe twee vijanden elkaar in de ruimte de hand schudden
Jul 16 2020
Amerika en de Sovjet-Unie kwamen 45 jaar geleden samen in de ruimte. Deze bijzondere ruimtemissie begon op 15 juli 1975, toen de Sojoez en de Apollo gelanceerd werden. Twee dagen later koppelden de twee ruimteschepen aan elkaar en werden de handen tussen de Russische kosmonauten en de Amerikaanse astronauten geschud. Focus blikt terug op deze belangrijke gebeurtenis met ruimtevaartdeskundige Piet Smolders. Hij deed indertijd verslag van deze missie.
Column #113 van Hens Zimmerman: Magnetisme, het zit allemaal verdraaid verwarrend in elkaar
Jul 11 2020
Magnetisme... we komen het in het heelal overal tegen. Hoe kan dat? En weten we eigenlijk überhaupt wat magnetisme is? Zoals wel vaker zit het allemaal verdraaid verwarrend in elkaar.
Filosoof René ten Bos over het boek De Coronastorm: Hoe een virus ons verstand wegvaagde
Jul 10 2020
Te gast is René ten Bos, hoogleraar filosofie aan de Faculteit der Managementwetenschappen van de Radboud Universiteit. Daarnaast ook columnist voor onder meer het Financiële Dagblad en Filosofie magazine. En auteur van meerdere boeken waaronder Dwalen in het antropoceen en Extinctie. René ten Bos was daarnaast van 2017 tot 2019 Denker des Vaderland. En daar komt nu auteur van het boek 'De Coronastorm: hoe een virus ons verstand wegvaagde' bij. Presentator Jacob de Vries gaat in gesprek met f...more
Column #112 van Hens Zimmerman: Fascinatie voor Quarks
Jul 04 2020
Kernfysici van onderzoeksinstituut CERN in Genève hebben weer een nieuw, onbekend deeltje ontdekt. Met deeltjesversneller LHC toonden ze een deeltje aan dat bestaat uit vier zogeheten quarks. en dat is bijzonder! Want quarks zijn normaal maar met z’n tweeën of drieën. Hens Zimmerman is gefascineerd.
De invloed van nieuwe media op onderzoek naar het brein met Flora Lysen
Jul 03 2020
Hersenwetenschappers treden op in televisieprogramma’s en 'theatercolleges' en verkopen in grote getallen populaire boeken over hersenfeiten. Is dit altijd al zo geweest? En hoe zat de relatie tussen hersenwetenschappers, de (nieuwe) media en het grote publiek vroeger in elkaar? Dat heeft Flora Lysen uitgezocht voor haar promotieonderzoek. Zij is cultuurhistoricus aan de Universiteit van Amsterdam.
Musea willen kleur bekennen
Jul 02 2020
Socioloog Aspha Bijnaar is directeur van de Educatiestudio en projectleider van Musea bekennen kleur. Met haar bespreken we hoe we het onderwijs en onze musea kunnen veranderen. Hoe zorgen we ervoor dat daar niet alleen maar witte verhalen worden verteld?
Wanneer komt dat vaccin?!
Jun 30 2020
Naast het corona virus is er nog een ziekte die honderdduizenden slachtoffers maakt. Maar dan al decennia lang. Wat de Malariaparasiet en de het corona virus gemeen hebben is dat beide nog geen vaccin hebben. Internist-infectioloog bij het LUMC, Meta Roestenberg, werkt al jaren kei hard aan het maken van zo'n vaccin. En dat is gister beloond met de Heineken Young Scientists Award 2020. De jury ziet haar als iemand die de ontwikkeling van nieuwe vaccins en medicijnen voor malaria op onnavolgba...more
In tijden van Black Lives Matter is reggae ongekend actueel
Jun 29 2020
De boodschap van reggae, de muzieksoort afkomstig van Jamaica, is in deze tijd weer ongekend actueel. "Het is muziek geweest die schreeuwt om gelijkheid, die de aandacht vestigt op ongelijkheid en onrecht en dat speelt zich overal op de wereld", vertelt zanger Mitchell Brunings.
Column #111 van Hens Zimmerman: Uw locatie in de ruimte
Jun 27 2020
Hoe weten we waar we ons bevinden in die immer veranderende oneindige ruimte? Hoe krijg je een ruimteschip op Mars? Hoor het in deze aflevering van Zimmerman in Space. Links: https://stellarium.org/
Discriminatie in algoritmes en het opvallendste technieuws van juni met Tjitze Zijlstra
Jun 26 2020
De afgelopen maand is er onder andere op social media volop aandacht voor racisme. Denk bijvoorbeeld aan Instagram dat door gebruikers letterlijk op zwart ging. Maar hoe zit het eigenlijk met discriminatie in algoritmes? Afgelopen weekend ging een foto viral waarop een lage resolutie foto van Barack Obama door een upscaling algoritme omgezet werd naar een foto van normale kwaliteit. Het grote probleem is alleen dat Obama in het eindresultaat ook ineens een blanke man was geworden.
Joodse muziekstijl ontdekt
Jun 24 2020
Amerikaanse wereldhits zoals Summertime en White Christmas vinden hun oorsprong in de joodse muziektraditie. Niels Falch ploos de muziekgeschiedenis uit in zijn promotieonderzoek onderzoek van ‘Oy to Joy: 1892–1945’. Grote Amerikaanse componisten werden gevoed door de Joodse muziek. Zodanig dat Niels zelfs een Joodse muziekstijl onderscheid.
Column #110 van Hens Zimmerman: Chriet Titulaer
Jun 20 2020
Terug in de tijd naar 1977, het jaar van De Mens in het Heelal, GEOS en de eerste Landelijke Sterrenkijkdag. En de mens die het allemaal helder wist uit te leggen: Chriet Titulaer.
De mysteries van het Perzische Rijk, ontrafeld
Jun 19 2020
Van de Middellandse Zee tot aan de oevers van de Amu Darja in Turkmenistan. Van de zinderende hitte in de Egyptische woestijn, tot aan de vrieskou in het Kaukasus gebergte. Het oude Perzische Rijk was immens. Toch bestaan er over de geschiedenis van dit vroege wereldrijk nog altijd veel onduidelijkheden. Te gast is historica Uzume Wijnsma en zij brengt het eerste echte wereldrijk tot leven.
Botanisch filosoferen met Norbert Peeters
Jun 17 2020
Een plant is niet zomaar een groen geval. Het lijkt misschien een saai en geworteld bestaan te leiden, maar niets is minder waar. Planten zijn veel complexer dan je misschien zou verwachten. In Focus vertelt botanisch filosoof Norbert Peeters over de bijzondere en geheime wereld achter planten...
Het misverstand psychotherapie ontmaskerd door Flip Jan Oenen
Jun 15 2020
Therapeuten ontwikkelen voortdurend nieuwe modellen en beloven daarmee hun resultaten te verbeteren, terwijl uit wetenschappelijk onderzoek al decennialang blijkt dat de nieuwe modellen niet effectiever zijn dan de oude, zo stelt systeemtherapeut Flip Jan van Oenen in zijn boek: ' Het misverstand psychotherapie'. Van Oenen werkte meer dan dertig jaar in de crisisdienst van de ggz en promoveerde aan de VU. In de studio vinden zijn passie voor theater en de psychologie elkaar in een rode clowns...more
Column #109 van Hens Zimmerman: Gravity assists
Jun 13 2020
Gratis versnellen door langs een planeet te reizen. Het klinkt bijna te mooi om waar te zijn. Hoe dat zit hoor je in deze aflevering van Zeemeermin eh... Zimmerman in Space. Links: https://academo.org/ https://www.kerbalspaceprogram.com/ https://www.pygame.org/
Kunstmatige Intelligentie in muziek met data scientist Vincent Koops
Jun 12 2020
Kunnen we muziek gemaakt door kunstmatige intelligentie net zo goed vinden als muziek gemaakt door de menselijke hand? We leggen het voor aan Vincent Koops gepromoveerd in Computer Science en werkt iedere dag met Artificial Intelligence (AI) voor RTL. In zijn vrije tijd experimenteert hij met nieuwe soorten van AI om muziek mee te componeren, maakte hij door middel van AI een cover van de VPRO-gids en speelt hij graag gitaar.
Paleontoloog Anne Schulp: 'Een mus is gewoon een soort mini-velociraptortje'
Jun 10 2020
Dinosaurussen zijn misschien uitgestorven, maar in onze verbeelding zijn ze springlevend. Te gast is paleontoloog Anne Schulp, onderzoeker bij museum Naturalis in Leiden en hoogleraar aan de universiteit Utrecht. Schulp onderzocht dinosauriërfossielen in Oman, en dinosaurusvoetsporen in Jemen. Ook leidde hij een groot project in Angola, wat onder meer de nieuwe dinosauriër Angolatitan opleverde. En in 2013 groef Schulp in Amerika een compleet skelet van een Tyrannosaurus rex op, die we in Nederl...more
Kan geluid dodelijk zijn?
Jun 08 2020
Geluidswetenschapper Tjeerd Andringa van de Rijksuniversiteit Groningen praat in Focus over geluid en stilte. Door Corona is het stiller op straat, maar horen we misschien wel meer dan ooit. Veel mensen ervaren veel overlast van bepaalde geluiden. Hoe komt dat? En waarom kan de een er beter tegen dan de ander?
Column #108 van Hens Zimmerman: Wat heeft Fuse met een tsunami te maken?
Jun 06 2020
Astroseismologie: wat heeft Fuse met een tsunami te maken? Je hoort het in deze aflevering van de minst gediscontinueerde serie van NTR Focus Wetenschap, Zimmerman in Space.
De meest legendarische Nederlandse games
Jun 05 2020
Onderzoeker Jasper van Vught (Universiteit Utrecht) heeft meegewerkt aan het opstellen van het Nederlands Games Canon van het Instituut voor Beeld en Geluid. Wat zijn de criteria om in het canon terecht te komen? En hoe groot is de Nederlandse gamecultuur? Van Vught houdt zich daarnaast bezig onderzoek naar geweld in games. Zou hij zijn eigen kind schietspellen laten spelen?
Welke oplossingen zijn er voor het stikstofprobleem?
Jun 03 2020
Ligt de verantwoordelijkheid bij de boeren of kan toch de wetenschap de oplossing bieden? Vannacht praten we over de oplossing van het stikstofprobleem met bioloog Henrik Barmentlo. Zijn onderzoek is zo beladen en politiek gevoelig dat we de locatie geheim moeten houden. Barmentlo legt uit welke soorten stikstof er zijn, hoe hij de bron kan herkennen en bespreekt de mogelijke oplossingen. Meer weten? Kijk woensdag 22:15 de aflevering ‘Stikstofvreters’ van De Kennis van Nu op NPO 2.
Column #107 van Hens Zimmerman: Wat is de essentie van wat er mis is?
May 30 2020
Zimmerman in Space behandelt in deze column een netelige luisteraarsvraag, die uitmondt in een boze verhandeling over de valse dichotomie. En waarom is zelfs Dieuwertje Blok boos? U hoort het in deze aflevering.
Ik spreek Nederlands, ik luister Duits
May 29 2020
Gebruik luistertaal en mensen begrijpen je! Dat stellen Jan ten Thije, professor Interculturele Communicatie en onderzoeker Emmy Gulikers verbonden aan de Universiteit Utrecht. Luistertaal is een vorm van communiceren waarbij beide sprekers een andere taal gebruiken, maar elkaar toch prima verstaan. We bespreken praktijkvoorbeelden en doen een gooi naar de toekomst. Worden de vreemde talen uit het onderwijs geschrapt en communiceren we dan via de tolk-functie van google?
Kan technologie fysiek contact vervangen?
May 28 2020
Al meer dan twee maanden krijgen we geen handen meer, geen schouderklopjes en geen knuffels. Wat doet het gebrek aan fysiek contact met de mens? De 1,5 meter samenleving heeft er voor gezorgd dat veel meer mensen gedwongen ervaren hoe het voelt om fysiek contact te missen. Kan de wetenschap misschien een oplossing bieden? Wijnand IJsselsteijn, professor mens- en techniek interactie aan de TU Eindhoven deed al onderzoek naar dit onderwerp ver voordat Corona het meest gebruikte woord in onze v...more
Game of Thrones van de Lage Landen
May 26 2020
De eerste bewoners van de Lage Landen kennen wij vooral door de ogen van de Romeinen. Archeoloog Alexander van de Bunt verzet zich tegen dat beeld in zijn boek ‘Wee de overwonnen: Germanen, Kelten en Romeinen in de Lage Landen'. Wat Van de Bunt betreft zit onze geschiedenis vol "epic stuff, spannender dan Game of Thrones!" Door zijn beeldende omschrijving leer je de Germanen, Kelten en Romeinen kennen. Langzaamaan wordt duidelijker dat globalisering en emigratie van alle tijden zijn.
Koffie met cake op begrafenis karig? Nee, juist eeuwenlange traditie!
May 25 2020
Culinair historicus Carolina Verhoeven is gefascineerd geraakt door eten in tijden van rouw. Waarom is een Nederlandse begrafenis onlosmakelijk verbonden met een plak cake met een kopje koffie? En wat eten mensen eigenlijk in andere landen tijdens een uitvaart? Carolina heeft de begrafenisrituelen over de hele wereld van dichtbij ervaren. We bespreken troosteten en begrafenistradities. Via de NPO Radio 1 app delen luisteraars intieme herinneringen. Rijstevlaai zonder slagroom, zwarte pruimen...more
Column #106 van Hens Zimmerman: Hoe navigeren ruimteschepen in het vacuüm van de ruimte?
May 23 2020
Terug naar de schoolbanken met Zimmerman in Space. Probeer niet teveel naar die leuke klasgenoot te gluren tijdens deze virtuele natuurkundeles, anders snapt u nog steeds niets van Newton's wetten.
Wat als ons internet het niet meer doet?
May 20 2020
In de coronacrisis blijft één ding bijzonder goed werken: internet. Thuiswerken, sociale contacten, boodschappen laten bezorgen, het kan allemaal nog. Het gewone leven kan enigszins doorgaan dankzij onze snelle netwerken, die we eigenlijk nog maar kort hebben. Wat als ons internet uitvalt? En hoe groot is de kans daarop? Daarover praten we met hoogleraar internetveiligheid Michel van Eeten.
Microplastics op je bord, echt niet zo erg!
May 20 2020
'We worden sneller angstig van dingen die we niet kunnen zien', zegt toxicoloog en hoogleraar mariene ecologie aan de Wageningen universiteit Tinka Murk. Plastic op je bord hoeft niet je grootste zorg te zijn. 'Er is al veel verbeterd, waar vroeger de dooie vissen in de Rijn dreven heb ik er laatst een triatlon doorheen gezwommen'. Veel gaat goed, maar er zou zeker nog een hele boel beter kunnen Tinka heeft wel een idee hoe de Noordzee weer in oude glorie kan worden hersteld. Er moeten meer obje...more
Column #105 van Hens Zimmerman: Waarom luistert u hier überhaupt naar?
May 16 2020
Columnist Hens Zimmerman buigt zich deze week over doelmatigheid en het waarom. Want als er iemand efficiënt werkt is het Hens wel. Dag en nacht repareert en monteert hij het geluid onder televisieprogramma’s, en tussendoor neemt hij ook nog eens een column op! Waarom? Die vraag staat centraal in deze aflevering van Zimmerman in Space. Waarom u hier überhaupt naar luistert? Die vraag mag u zelf beantwoorden.
Tech moet kiezen: inspelen op corona of failliet?
May 15 2020
De coronacrisis heeft grote impact op de economie. Een sector die dat het meeste merkt is misschien wel de technologie. Ten goede en ten kwade. Want terwijl Nintendo en Amazon weglopen met de winst, moeten giganten als Airbnb en Uber proberen te overleven in een wereld die ze niet meer nodig heeft. Technologie biedt ook oplossingen: zo kunnen studenten inmiddels virtueel afstuderen en bezorgen drones medicijnen aan de mensen die ze het meeste nodig hebben. Waar kan technologie helpen en waar lig...more
Deze songfestivals gingen de geschiedenis in
May 14 2020
Het beloofde een groot feest te worden. Voor het eerst sinds de jaren '80 mocht Nederland gastheer spelen. Maar zoals bij alles gooit corona roet in het eten. Het Songfestival kan voor het eerst in 65 jaar niet gevierd worden. Bij Focus nemen we de gelegenheid terug te kijken op de momenten die het Songfestival maakten wat het is. Van de historische eerste editie tot de politieke opstootjes, van de stijve performances van de jaren 50 tot de spectaculaire shows van nu. Musicoloog en Songfestiv...more
"Bij een pandemie is perfectie de vijand van het goede"
May 12 2020
Terwijl in Nederland en de rest van Europa langzaamaan maatregelen worden versoepeld, dreigt het coronavirus vooral in armere landen een regelrechte ramp te worden. Veldepidemioloog Amrish Baidjoe maakt zich daar grote zorgen over. Vaccinatieprogramma's lopen vertraging op, distributiesystemen van medicijnen storten in, om nog maar niet te spreken over tekorten aan artsen en ziekenhuisbedden. Wachten op perfectie is de vijand van al het goede, vindt Baidjoe, en daarom moeten we nu meteen ingri...more
Operette: Temptation Island van de 19de eeuw
May 11 2020
Walsjes, hoge pruiken en diepe decolletés. Operette, de lichte vorm van opera met meer ruimte voor ironie en erotiek! Vooral bij de Franse vliegen de schunnige grappen om je oren. Hoe kan het dat dit genre in de vergetelheid is geraakt na jaren van gigantisch succes in de 19de eeuw? Historica en sopraan Veerle Driessen is groot liefhebber van operette. Ze zingt het, ze bezoekt en deed onderzoek aan de Radboud Universiteit Nijmegen naar het belang en de betekenis van de Franse operette in Amst...more
Column #104 van Hens Zimmerman: Superclusters en superholtes
May 09 2020
Superclusters. Behalve de vele melkwegstelsels, die we in het voor ons zichtbare heelal onderscheiden, blijkt het heelal ook superstructuren te bevatten. Met daartussen weer gebieden van relatieve leegte. Hoe zit dat?
Column #103 van Hens Zimmerman: Bucky balls in space
May 02 2020
Buckminsterfullereen! Je zou bijna denken dat Zimmerman in Space moedwillig zoekt naar termen die op de radio niet uit te spreken zijn. Maar goed, het synoniem, C60, leidt ook weer tot een hoop verwarring onder de Generation X en oudere luisteraars. Hoe het ook zij, Buckminsterfullereen komt in ons heelal voor, en wel tussen de sterren. Hoe dat zit hoor je in deze aflevering van Zimmerman in Space.
De parallel tussen corona en het klimaat
May 01 2020
Paleo-oceanograaf Peter Bijl bestudeert de ontwikkeling van het klimaat rond de poolkappen van miljoenen jaren terug. Daarvoor boort hij in Antarctica, maar ook in Australië. De millennia oude patronen die hij op die plekken aantreft doen hem niet alleen denken aan het klimaat van nu, maar ook aan de coronacrisis. Zowel ziektegolven als opwarming zijn sluipmoordenaars die we volgens hem niet moeten onderschatten. Playlist Peter: Agnes Obel – It’s Happening Again Temper Trap – Sweet Dispo...more
In de schaduw van de nachtvlinder
Apr 30 2020
De Tweede Wereldoorlog liet veel sporen na. Monumenten en getuigenissen houden herinneringen levend. Maar deze oorlog liet ook blijvende leegtes achter, waardoor we niet eens kúnnen herinneren of herdenken. Ivar Schute kijkt met een heel eigen blik naar het erfgoed uit deze periode. Zijn archeologisch onderzoek in en bij diverse concentratie- en vernietigingskampen levert een nieuw perspectief op. Over zijn inzichten en ervaringen schreef hij een boek: In de schaduw van een nachtvlinder, een arc...more
Game-muziek: meer dan deuntjes op de achtergrond
Apr 28 2020
Space Invaders speelde je uren met een paar herhalende piepjes op de achtergrond, inmiddels nemen game ontwerpers hele orkesten in dienst om de soundtrack van een game in te spelen. De waardering voor gamemuziek is daarmee ook snel aan het veranderen. Zo spelen sommige grote Europese orkesten inmiddels game-muziek op speciale concerten. Heeft de game-muziek daarmee en definitieve plek in het dagelijks leven ingenomen? Muziekwetenschapper Michiel Kamp van de Universiteit Utrecht weet het wel ...more
Column #102 van Hens Zimmerman: Zwarte Weduwe-pulsar: een vergrootglas midden in de ruimte
Apr 25 2020
Vaak willen sterrenkundigen iets onderzoeken wat veel te ver weg is om met het blote oog te kunnen zien. Om dat op te lossen hebben we telescopen uitgevonden, maar die hebben zo hun limieten. De dichtstbijzijnde pulsar is bijvoorbeeld lichtjaren van ons sterrenstelsel verwijderd. Zou het niet handig zijn als we een reusachtig vergrootglas hadden om die pulsar te bestuderen? Dat is precies wat de natuur heeft gedaan. In de pulsar Black Widow is plasma aanwezig, die op bepaalde momenten een ver...more
Moet ik het er nou weer over mijn gender hebben?
Apr 22 2020
Bij de geboorte is het meteen duidelijk: je bent een jongetje òf een meisje. En daar worden meteen allerlei conclusies aan verbonden; wat je interesses zullen zijn, welke kleren je waarschijnlijk gaat dragen, wat voor beroep je zal hebben. Maar wat nu als die genderrol echt niet bij je past? Je bent als jongen geboren, maar voelt je meisje. Of wat als je helemaal geen keus wil maken? Hoe kijken we als maatschappij aan tegen mensen die niet in een bepaald hokje passen?
Kan muziek je het leven kosten?
Apr 21 2020
Een overheersende kracht, die je helemaal kan overnemen en voor vrouwen levensgevaarlijk is... Zo ziet de Europese elite muziek in de negentiende eeuw. Dat levert heel wat dramatische taferelen op: flauwvallende meisjes, langdurige ziektebedden en noodlottige sterfgevallen, als je de bronnen mag geloven. De moordende kracht van de muziek speelt een hoofdrol in het tragische leven van Maurits van Lennep en Caroline van Loon. Cultuurhistoricus Floris Meens vertelt je dit verhaal en meer. Hij la...more
Column #101 van Hens Zimmerman: Waarom klopt je horoscoop altijd (en nooit)?
Apr 18 2020
Lees jij wel eens je horoscoop? Veel mensen geloven dat de stand van de planeten en sterren invloed heeft op het lot van ons mensen hier op aarde. Spacegeek Hens Zimmerman heeft daar een appeltje mee te schillen in de honderdeerste aflevering van de podcast Zimmerman in Space.
Bijenpoep op je schone was: kunnen mens en bij de stad delen?
Apr 17 2020
Dit weekend trekken we allemaal onze tuin in om bijen te tellen: de Nationale Bijentelling gaat zaterdag van start. Zo helpen we onderzoekers om de staat van de bij te tracken. Maar waarom zijn bijen zo belangrijk? Stadsimker Dorinde de Tempe kent bijen als geen ander. Ze houdt ze op daken door heel Amsterdam. Wat begon als een hobby mondde uit in een bedrijf: de Mokumse Stadsimkerij. Wat maakt de stad nou juist zo'n perfecte omgeving voor bijen? En kan de honingbij naast de wilde bij en de m...more
Deze astronoom wil verstorende zonnestormen voorspellen
Apr 15 2020
Er hangt een ster vlakbij onze aarde. Het is een gigantische kernreactor die onophoudelijk enorme hoeveelheden energie de ruimte in blaast. Onze zon, het lichtpunt in onze wereld. Hij staat altijd op een afstand zo'n 150 miljoen kilometer van ons af. Om dichterbij te kijken moeten we gebruik maken van high-tech telescopen. En dat is nodig ook: de zon kan namelijk gevaarlijk zijn. Zonnestormen lanceren allerlei deeltjes de ruimte in, die onze technologie in de war kunnen schoppen, denk aan lu...more
Het hoorspel was de Netflix van de twintigste eeuw
Apr 14 2020
Ook in de vorige eeuw genoot men van het weg zakken op de bank. Voor de komst van de tv waren er drie opties: de Bijbel, een goede roman, maar het allerspannendst was toch wel het hoorspel. Acteurs, speciale geluidseffecten en complete orkesten zorgden voor een spectaculaire luisterervaring. Gezinnen zaten in de huiskamer aan de radio gekluisterd. Deze hoorspelen zijn in de vergetelheid geraakt, ze worden niet meer uitgevoerd en zijn slecht gearchiveerd. ‘Zonde!’, wat betreft musicoloog Philomee...more
Column #100 van Hens Zimmerman: Honderd!
Apr 12 2020
Hens viert op zijn geheel eigenwijze zijn jubileum: de honderdste aflevering van Zimmerman in Space!
Column #99 van Hens Zimmerman: Waren de goden kosmonauten?
Apr 06 2020
'Waren de goden astronauten?' Dat is de titel van een bedenkelijk boek. In deze 99e aflevering van Zimmerman in Space kijkt spacegeek Hens Zimmerman naar de zin en onzin van Ancient Astronauts. Oordeel zelf!
Zoals het klokje thuis tikt...
Apr 06 2020
... Tikt het nergens. Dat spreekwoord krijgt een hele nieuwe lading in tijden van quarantaine. We werken thuis, het is videobellen wat de klok slaat vinden nieuwe hobby's om ons niet te hoeven vervelen. Organisatie-antropoloog en horlogemakersdochter Ida Sabelis ziet deze tijd als een vrachtwagen die een helling afrijdt en tot stilstand komt in een grindbak. Tijd om even om ons heen te kijken wat we eigenlijk allemaal aan het doen zijn en ons afvragen of dat wel de beste manier is. Is er een ...more
Infectieziektebestrijder Christian Hoebe over de verlengde coronamaatregelen
Apr 01 2020
De maatregelen die hebben genomen in de strijd tegen het coronavirus blijven van kracht tot en met 28 april. Dat maakte premier Mark Rutte zojuist bekend. Wij praten erover door met Christian Hoebe, hoofd van de afdeling infectieziektebestrijding van de GGD Zuid-Limburg en hoogleraar infectieziektebestrijding aan de Universiteit Maastricht. Ook horen we hoe de verlenging valt in de toerismesector, de horeca, de verpleeghuizen en bij het mkb.
Hoe komen we aan 2400 IC-bedden binnen een week?
Mar 31 2020
De Nederlandse Vereniging voor Intensive Care voorspelt dat er binnen een week 2400 bedden vrij moeten komen om de coronacrisis te kunnen bestrijden. Een behoorlijk zware tijd voor IC-personeel dus. We spreken met internist-intensivist Dennis Bergmans van het Maastricht Universitair Medisch Centrum over de uitdagingen. Moeten we ons zorgen maken?
Column #98 van Hens Zimmerman: Een mysterieuze brul in het oneindige
Mar 28 2020
Onze huiskosmonaut Hens Zimmerman spreekt graag over astronomische mysteries. Vannacht duikt hij in een nog altijd onopgelost raadsel van de radioastronomie. Tijdens een NASA-ruimtemissie in 2006 werd een vreemd geluid opgevangen: de zogenaamde space roar. Je favoriete spacegeek neemt je mee in een denkbeeldige ruimteballon, even weg van het momenteel gevaarlijke virale aardoppervlak. Hij gaat op zoek naar de oorzaak van deze vreemde brul in het oneindige.
Het Paleis op de Dam: een monsterlijk groot gebouw met een macaber verleden
Mar 27 2020
Het Paleis op de Dam: een gebouw dat we allemaal van de buitenkant kennen. Maar de macabere en bijzondere geschiedenis van het gebouw is voor velen minder bekend. Het monsterlijk grote gebouw bergt twintigduizend vierkante meter aan bijzondere verhalen. Friend of the show, historicus Sanne Frequin en kunsthistoricus Alice Taatgen doen ze voor je uit de doeken. Van de Deense Elsje, die aan de galg werd getekend door Rembrandt tot de ruim 13.000 dennen die onder het Paleis in de grond zitten. ...more
Hebben we echt te weinig tests?
Mar 25 2020
We horen het veel de laatste weken: er is onvoldoende capaciteit om iedereen op corona te testen. Maar is dat ook zo? Artsen in de noordelijke provincies denken van niet. In Groningen, Friesland, Drenthe en Overijssel is het testbeleid heel anders dan in de rest van Nederland. Hoe werkt dat? We spreken met hoogleraar en hoofd microbiologie in het UMCG Alex Friedrich en hoofd van de afdeling Virologie van het Erasmus UMC Marion Koopmans.
Wat voor vrienden heeft de vleerhond?
Mar 25 2020
Een symbool van dood en verderf. Zeker in deze woelige tijd zien we de vleermuis al snel als een slecht teken. Ze vormen vaak de schakel tussen virus en mens, omdat ze dicht op elkaar leven en zelf niet kwetsbaar zijn voor veel ziektes. 'Bat Girl' Annabel Dorrestijn doet normaal gesproken onderzoek naar vleermuizen en -honden op het tropische Christmas Island, maar zit vanwege de coronacrisis in Sydney. Ze vertelt over haar tijd op het eiland, over de keer dat een krab haar camera jatte, en o...more
Zwart in Rembrandts tijd
Mar 24 2020
Amsterdam is een van de meest cultureel diverse steden van het land. Die diversiteit gaat een stuk verder terug dan we soms denken. Zo woont er in de zeventiende eeuw al een zwarte gemeenschap rond het Waterlooplein. Rembrandt en andere kunstenaars maken kunstwerken met deze hechte groep in de hoofdrol. Die schilderijen portretteren zwarte mensen als waardige, echte mensen; niet als karikaturen zoals in latere kunst. Mensen met unieke verhalen die dankzij de tentoonstelling 'HIER. Zwart in R...more
Column #97 van Hens Zimmerman: Verdwaald in de ruimte in een spekglad spacepak
Mar 21 2020
Dat ruimtewandelingen niet zonder risico zijn, dat bewijst de reis van Eugene Cernan wel. Hij probeerde een heuze jetpack aan zijn pak vast te gespen, maar kreeg geen grip op de aerodynamische buitenkant... Hij greep om zich heen, kreeg maar niks te pakken, en door al het werk besloeg zijn ruimtehelm. Hij stommelde blind door de ruimte. Wat een elegante test van het eerste jetpack had moeten worden eindigde in een behoorlijk afgematte Cernan. Hens Zimmerman neemt je mee terug naar 1966 toen het...more
'Mij mankeert niets'
Mar 20 2020
In crisistijden is het soms verleidelijk je verdriet weg te drinken. Maar drink je teveel, dan loop je het risico verslaafd te raken. En raak je verslaafd, vergeet je te eten en drink je grote hoeveelheden alcohol, dan krijg je problemen met je geheugen. Je kunt je niet herinneren wat er gisteren is gebeurd en vult de gaten met verhalen die je zelf verzint. Je weet soms niet eens meer dat je een probleem hebt. Dat heet het syndroom van Korsakov. Onderzoeker Ineke Gerridzen promoveerde op dit ...more
Gaan orgaandonaties door in tijden van corona?
Mar 19 2020
Viroloog Annemiek van der Eijk beantwoordt vragen over het corona-virus. Deze keer: Mensen met een hoge bloeddruk hebben meer risico om het virus te krijgen, hoe zit het dan met mensen met een lage bloeddruk? En gaan orgaandonaties nog wel door?
Waarom zijn er nog kapperszaken open?
Mar 19 2020
Viroloog Annemiek van der Eijk beantwoordt vragen over het corona-virus. Deze keer: Nemen we in Nederland meer risico dan in andere landen? Waarom zijn er nog wel kappers open? En is het niet heel gevaarlijk om naar een opticien te gaan?
Het Corona-spreekuur, deel 4
Mar 19 2020
Viroloog Annemiek van der Eijk beantwoordt vragen over het corona-virus. Deze keer: wanneer mag je weer het publieke leven in als je corona hebt gehad? Kun je testen of iemand het virus heeft gehad, maar nu weer genezen is? Kunnen mensen van boven de tachtig herstellen?
Het Corona-spreekuur, deel 3
Mar 19 2020
Viroloog Annemiek van der Eijk beantwoordt vragen over het corona-virus. Deze keer: zou het beter zijn als jonge mensen zich laten besmetten om groepsimmuniteit op te bouwen?
Hoe de eerste ruimtewandeling bijna dodelijk afliep
Mar 19 2020
De missie van de Russen was simpel: een man door de Ruimte laten zweven, met alleen een pak om hem te beschermen. Een ruimtewandeling. De ogen van de wereld waren op kosmonaut Aleksej Leonov gericht, toen hij in 1965 uit zijn ruimteschip gleed. Hij wist niet dat hij enkele minuten later in levensgevaar zou zijn. Ruimtevaartjournalist Piet Smolders vertelt over zijn interviews met Leonov, de Russische ruimtevaart in de Koude Oorlog en zijn fascinatie met alles wat met de Ruimte te maken heeft....more
Het Corona-spreekuur, deel 2
Mar 17 2020
Medisch viroloog Mariet Feltkamp beantwoordt vragen over het corona-virus. Deze keer: Hoe onderdruk je corona-koorts het beste, met ibuprofen of paracetamol? En hoe werkt immuniteit eigenlijk met corona? Zijn we van dit virus af als we gewoon alle adviezen volgen?
Het Corona-spreekuur, deel 1
Mar 17 2020
Medisch viroloog Mariet Feltkamp beantwoordt vragen over het corona-virus. Deze keer: mag je nog op je kleinkinderen passen als je zelf niet ziek bent? En werken die desinfectie-gels wel?
Column #96 van Hens Zimmerman: Het chaotische virus slaat toe
Mar 14 2020
Chaos. We hebben er allemaal mee te maken. Maar zit er in die chaos een getal verborgen? Hens zoekt het uit in deze column van NTR Focus Wetenschap.
'Met zonder ouders, zo voelde opgroeien voor mij'
Mar 12 2020
In Nederland zijn er zo'n 600.000 kinderen die opgroeien in een gezin waar een of beide ouders met psychische problemen kampt. Dat is 16% van alle kinderen jonger dan 18 jaar. Sandra Vermeulen is pedagoog en een volwassen KOPP-kind (Kind van Ouder met Psychische Problemen). Haar moeder heeft de persoonlijkheidsstoornis borderline en haar vader stapte uit het leven toen ze zes jaar oud was. 'Natuurlijk beïnvloedt dat mij nog iedere dag, maar ik wil dit onderwerp bespreekbaar maken'. Dat doet ...more
Deze criminoloog neemt het op tegen illegale houtkap in de Amazone
Mar 10 2020
De Amazone loopt gevaar. Dit enorme bos is goed voor veertig procent van de zuurstof op aarde. Het staat in brand – afgelopen zomer verloren we soms wel vier voetbalvelden aan bos per minuut. De hitte vreet om zich heen, het vuur vernietigt niet alleen eeuwenoud oerwoud, maar ook het leven van de bevolking die zich hier sinds mensenheugenis staande weet te houden. Is dit dan hun einde? Wat criminoloog Tim Boekhout van Solinge betreft niet. Hij gaat het woud in en trekt ten strijde tegen de il...more
Hoogbegaafd: vloek of zegen?
Mar 09 2020
Alleen maar tienen halen en op je twaalfde naar de universiteit. Zo zien we hoogbegaafdheid al snel. Maar dat is niet het hele verhaal: vaak lopen hoogbegaafden in ons onderwijs tegen talloze obstakels aan, waardoor ze gedragsproblemen ontwikkelen. Hoogbegaafden met een migratieachtergrond hebben een dubbele achterstand, omdat hun intelligentie vaak niet erkend wordt. Dat gebeurde hoogbegaafde student Anouar Yujil, die moest stoppen met zijn gymnasiusopleiding. Via een omweg schopte hij het toch...more
Sla groeit prima in de ruimte
Mar 09 2020
Goed nieuws voor toekomstige astronauten: zij hoeven niet alleen uit pakjes en zakjes te eten. Sla die astronauten in het internationale ruimtestation ISS kweekten, blijkt voedzaam en veilig om te eten.
Adviescommissie: stikstofberekeningen voldoende, maar ze moeten beter
Mar 09 2020
De manier waarop in Nederland de verspreiding van de stikstof wordt berekend is van "voldoende tot goede" kwaliteit en vergelijkbaar met omringende landen. Dat stelt de commissie die in opdracht van minister Schouten van Landbouw en Natuur de stikstofberekeningen heeft onderzocht. In Nieuws en Co spreken we met Wim de Vries, hoogleraar integrale stikstof-effect-analyse en lid van de commissie die onderzoek deed.
Zo werkt een corona-test
Mar 09 2020
Alle hens aan dek bij het laboratorium van Micro Vida in Roosendaal. Materiaal uit de luchtwegen - slijm dus - gaat daar door de coronatest. De procedure neemt per patiënt zes uur in beslag. Hoogtijdagen dus, ook voor microbioloog Susanne Pas. Ze leidt verslaggever Maino Remmers rond door het lab.
Kan mijn hond corona krijgen?
Mar 09 2020
Kunnen huisdieren het coronavirus krijgen? En is het virus ook gevaarlijk voor zwangere vrouwen? Onze luisteraars stellen deze en andere vragen live in de uitzending aan viroloog Mariet Feltkamp van het LUMC en huisarts Jaco Burgers. N.B. Dit gesprek is op 27 februari uitgezonden en gaat over de situatie zoals die op dat moment was met de kennis die op dat moment beschikbaar was.
Viroloog Mariet Feltkamp beantwoordt jullie vragen over het Coronavirus
Mar 09 2020
Hoe kan je zien dat iemand besmet is? En heeft het virus het moeilijker bij hogere temperaturen? Jullie hebben veel vragen over het coronavirus. Lara Rense stelde ze tijdens de uitzending allemaal aan Mariet Feltkamp van het LUMC. N.B. Dit gesprek is op 26 februari uitgezonden en gaat over de situatie zoals die op dat moment was en over de kennis zoals die toen beschikbaar was.
Column #95 van Hens Zimmerman: Hoe komt onze planeet opeens aan een tweede maan?
Mar 07 2020
Hoe komt onze planeet opeens aan een tweede maan? Was eentje niet al meer dan genoeg? Zimmerman in Space zoekt het uit, of nou ja, Hens zet zijn detective-pet op en speurt naar antwoorden.
Pornokijkende pubers: niks mis mee!
Mar 03 2020
Porno is onrealistisch, vrouwonvriendelijk en schadelijk voor pubers. Tenminste, als je het aan de gemiddelde moeder vraagt. Maar klopt dat beeld wel? Marleen Klaassen onderzoekt de 400 populairste pornovideo's en ziet dat we ons beeld moeten bijstellen. Mannen komen er beter af dan vrouwen, maar vrouwen nemen ook steeds vaker initatief. We vragen Marleen alles over porno, seksuele voorlichting, spanking en hoe je als ouder omgaat met een pornokijkend puberkind.
Techno DJ Reinier Zonneveld speelt LIVE op NPO Radio 1
Mar 02 2020
Deze week aandacht voor muziekgeschiedenis! En vannacht een van de belangrijkste exportproducten van Nederland: EDM: Electronic Dance Music. Eén van die EDM-stijlen is techno en daar gaan we het uitgebreid over hebben. Techno is met zijn hoge aantal beats per minuut erg populair bij de Nederlandse partyganger. En Nederland zijn we zelfbenoemd wereldkampioen feestvieren, we zijn het land met de meeste festivals ter wereld. Eén van de grootste artiesten uit het genre is bij Focus te gast,...more
Column #94 van Hens Zimmerman: Dit is de ster waar alles om draait
Feb 29 2020
De zon, onze ster. Het lijkt zo vanzelfsprekend dat 'ie 's ochtends opkomt en 's avonds weer ondergaat. Maar wat weten we eigenlijk van onze zon? En waarom wordt de zon voortdurend onderzocht? Je hoort het in deze aflevering van NTR's Zimmerman in Space.
Rapper Ray Fuego: "Ik probeer deze generatie te omschrijven als een boek"
Feb 26 2020
Van de Bijlmer tot de Achterhoek, van de flat tot de villa: overal wordt hiphop geluisterd. Nederlandse hiphop is misschien wel populairder dan ooit. Rapper Ray Fuego staat er middenin. Met kunstenaarscollectief Smib maakt hij in Amsterdam Zuidoost muziek, design en kunst. Hiphop laat ons zien wat er echt speelt, vindt hij. Vorig jaar kreeg hij de gekoesterde Edison-award voor een van zijn clips. Hij rapt live a capella uit zijn sessie voor 101Barz. Hiphop-onderzoeker Aafje de Roest volgt de sce...more
Nol Havens van VOF de Kunst: ''Doe mij maar alles want je weet het maar nooit.''
Feb 26 2020
De jaren tachtig zijn inmiddels al lang geleden, maar je zou het niet zeggen als je de radio aanzet. Talloze artiesten, van Carly Rae Jepsen tot The Weeknd, putten uit de bassige sound van de eighties. Te mooi om te laten liggen. Voor ons in Nederland betekende de jaren tachtig een bloeitijd van de Nederpop. Bands als Doe Maar, Toontje Lager en VOF de Kunst veroverden de Top 40. Ze staan nog bekend om hun ironische maar kwetsbare teksten. In deze uitzending blikken we terug op de Nederpop...more
Hoe Calypso het volk een stem geeft
Feb 26 2020
Het is alweer de tweede dag in onze week van de muziekgeschiedenis. Vandaag: Calypso. In Nederland kennen we calypso als tropische, vrolijke dansmuziek. Maar onder de oppervlakte gaat vaak maatschappijkritiek schuil. De roots van de calypso liggen bij de Trinidadiaanse slaven die in hun kaiso-muziek hun slavenmeesters stiekem belachelijk maakten. Daarna veroverde het het hele Caribische gebied. Tegenwoordig ligt het na aan het hart van de Caribische eilanden. Antropoloog Gregory Richardson verte...more
"Anton de Kom gaf zijn leven voor de vrijheid van zowel Surinamers als Nederlanders"
Feb 26 2020
Het boek ‘Wij slaven van Suriname’ schudde het Nederland van de jaren ‘30 flink door elkaar. Het verhaal over de opstand van slaven in Suriname is op een indrukwekkende manier opgeschreven door Anton de Kom, zelf zoon van een voormalige slaaf. Op zaterdag 22 februari is het de geboortedag van Anton en wordt het boek opnieuw uitgegeven. We bellen met antropoloog en mede-oprichter van The Black Archives Mitchell Esajas, hij schreef mede het voorwoord van de herdruk.
Deze wetenschapper veroorzaakte een revolutie in het denken over ons immuunsysteem
Feb 26 2020
Terwijl ze haar koffers aan het inpakken is om terug te gaan naar Nederland, bellen we Wakkere Wetenschapper Siroon Bekkering. We spreken Siroon over haar onderzoek dat ze doet aan het Royal Children's Hospital naar het immuunsysteem van kinderen met obesitas. Daarnaast vragen we haar naar het winnen van de Postdocprijs, een prijs voor jonge wetenschappers, waarmee ze 10.000 euro won!
Er is meer beweging op Mars dan we dachten
Feb 25 2020
Spectaculair nieuws vanaf de rode planeet. Die blijkt namelijk minder dood dan we dachten. De Marslander Insight heeft er het afgelopen jaar namelijk 174 aardbevingen gemeten. Zojuist zijn de eerste onderzoeken van die missie gepubliceerd door NASA. Verslaggever Jeroen de Jager besprak de eerste resultaten met marsdeskundige Inge Loes ten Kate van de Universiteit Utrecht.
Zes coronadoden in Italië, is het virus nog te beheersen?
Feb 25 2020
Grote zorgen in Italië over het coronavirus. In een deel van het Noorden ligt het openbare leven plat door een uitbraak van het virus. Afgelopen weekend is het aantal gevallen in Italië sterk toegenomen. Inmiddels zijn 224 mensen besmet en volgens de Italiaanse media zes mensen overleden. Presentator Lara Rense praat erover met Aura Timen, hoofd van het Centrum Landelijke Coördinatie Infectieziektebestrijding van het RIVM.
Het lijkt de goede kant op te gaan met de blauwe vinvis
Feb 24 2020
Het lijkt de goede kant op te gaan met het grootste dier ooit: de blauwe vinvis. Bij het eiland Zuid-Georgië hebben wetenschappers 55 blauwe vinvissen tegelijkertijd waargenomen. Nu hopen ze dat dit het eerste teken is van een rentree. Zeebioloog Mardik Leopold van Wageningen Marine Research vertelt over de staat van de blauwe vinvis.
Column #93 van Hens Zimmerman: Water, aarde, vuur, lucht en... ether!
Feb 22 2020
Column 93. Waarin Hens de ether beschrijft en mogelijk niet geconcludeerd kan worden dat wat niet waargenomen kan worden ook niet bestaat.
Deze wetenschapper veroorzaakte een revolutie in het denken over ons immuunsysteem
Feb 20 2020
Terwijl ze haar koffers aan het inpakken is om terug te gaan naar Nederland, bellen we Wakkere Wetenschapper Siroon Bekkering. We spreken Siroon over haar onderzoek dat ze doet aan het Royal Children's Hospital naar het immuunsysteem van kinderen met obesitas. Daarnaast vragen we haar naar het winnen van de Postdocprijs, een prijs voor jonge wetenschappers, waarmee ze 10.000 euro won!
Papegaaien zijn panda's in een kooitje
Feb 18 2020
Honden, konijnen, vissen, schildpadden... Je kunt het zo gek niet bedenken of mensen hebben het in een kooitje, aquarium of hun huiskamer staan. Maar het populairst is de vogel. Babbelende papegaaien zijn de grote favoriet. Maar wist je dat papegaaien in het wild bedreigd zijn, in dezelfde categorie als bijvoorbeeld de panda?Hoe moet je zo'n bijzonder dier eigenlijk verzorgen? Volgende week is in Zwolle de grootste vogelmarkt van Nederland. Een bezoek aan de beurs is niet zonder risico, 1 op...more
Column #92 van Hens Zimmerman: 11-jarige Zimmerman omver geblazen door maansverduistering
Feb 15 2020
Enigszins mistroostig bladert Hens door zijn persoonlijke archief en arriveert in 1978, de tijd van Grease, Luv' en metershoge sneeuw in december. Als jongetje van 11 aanschouwt hij voor het eerst een volledige maansverduistering.
'Spookpopulatie' van vroege mensengroep gevonden
Feb 14 2020
Iedereen - ook u - draagt een een beetje Neanderthaler-dna bij zich. En nu hebben wetenschappers bij mensen die in West-Afrika wonen stukken genetisch materiaal gevonden dat afkomstig is van een oude mensengroep die we nog helemáál niet kennen. Wij praten erover met Wil Roebroeks, hoogleraar archeologie aan de Universiteit Leiden.
Nieuwe tyrannosaurus ontdekt, ouder dan de T. Rex
Feb 14 2020
In Canada is een nieuw soort dinosaurus ontdekt. We kennen natuurlijk allemaal de Tyrannosaurus Rex: de dino die het grote publiek leerde kennen door de film Jurassic Park. Veel minder bekend is de evolutionaire geschiedenis van de T. Rex, maar met deze nieuwe vondst wordt die puzzel een stukje completer. Anne Schup legt uit hoe dat zit. Hij is onderzoeker bij Naturalis en hoogleraar vertebraten-paleontologie aan de Universiteit Utrecht.
Conny Braam streed met gevaar voor eigen leven tegen de apartheid
Feb 11 2020
Dertig jaar geleden, op deze dag, 11 februari, werd strijder tegen de apartheid Nelson Mandela vrijgelaten uit zijn cel in Zuid Afrika. Anti-apartheidsactiviste Conny Braam maakte deze historische gebeurtenis van heel dichtbij mee. In het diepste geheim ondersteunde zij vanuit Amsterdam jarenlang de beweging van Mandela met Operatie Vula. Ze vermomde leden van het Afrikaans Nationaal Congres, het ANC, om ze Zuid-Afrika binnen te kunnen smokkelen. En ze zette een communicatiesysteem op waarme...more
Hoe een arme Noorse zeeman wakker werd als piraat
Feb 10 2020
Piraten kennen we als de vrijgevochten zeerovers die op hun eigen houtje schepen kapen op zoek naar schatten. Maar het echte verhaal is anders, zegt historicus Erik de Lange. Hij promoveerde vorige week op een onderzoek naar piraterij op de Middellandse Zee in de 19e eeuw. De meeste mensen die we nu piraten noemen, waren dat helemaal niet. Presentator Lara Lauwigi praat met hem over staatspiraterij, zeerovers en het verhaal van de Noorse zeeman Nicolaas Ericsson.
Column #91 van Hens Zimmerman: Hoe meet je de lichtsnelheid?
Feb 08 2020
Deze keer bespreekt Hens (wat het Engels voor meerdere kippen blijkt te zijn) de lichtsnelheid op basis van enkele luisteraarsvragen. Dus pak uw TI er maar bij, en spoor eerst maar eens de sinh, cosh en tanh functies op, anders wordt het vandaag niks met die lichtsnelheid.
Met virusremmers was deze corona-uitbraak heel anders verlopen
Feb 06 2020
Het nieuwe coronavirus is stabiel en verandert niet, verklaart de Wereldgezondheidsorganisatie WHO vandaag. Toch zijn de problemen rond de uitbraak van het virus nog lang niet voorbij. Inmiddels staat de teller op 425 doden en zeker 20.000 zieken. De uitbraak had heel anders kunnen verlopen als we virusremmers op de plank hadden, stelt Johan Neyts. Hij is hoogleraar virologie bij het Rega Instituut van de KU Leuven en voorzitter van de internationale vereniging voor antiviraal onderzoek. Wij ...more
De robot(r)evolutie is begonnen!
Feb 05 2020
De relatie tussen mens en robot spreekt al jaren tot de verbeelding van Hollywoodregisseurs, maar een robotvolk is dichterbij dan je denkt! Er zijn al robots die zichzelf kunnen voortplanten. Ze kiezen zelf hun partner, wisselen genen uit en krijgen baby's. Is dat niet een beetje creepy? Voor hoogleraar Kunstmatige Intelligentie Guszti Eiben is het aan de orde van de dag. Hij bewees in 2016 voor het eerst dat robots zichzelf fysiek kunnen voortplanten en doet sindsdien onderzoek naar robotevo...more
"Ik heb zo'n zeventig hulpverleners gehad, soms wel tien tegelijk"
Feb 04 2020
Tienduizenden kinderen kunnen in Nederland niet thuis bij hun ouders wonen. Ze komen terecht in instellingen of pleeggezinnen en krijgen daar te maken met heel veel hulpverleners. Gemiddeld zijn dat er zo’n 64 maar soms zelfs nog meer. Neem je zo'n persoon nog in vertrouwen als je je verhaal voor de 200ste keer moet vertellen? Deze week staat in het teken van 'het vergeten kind'. We spreken hierover met jeugdzorgwerker Mascha Hornung en directeur van Stichting Het Vergeten Kind Margot Ende. Z...more
Column #90 van Hens Zimmerman: Wat gebeurt er op de warmste planeet die we kennen?
Feb 01 2020
Aan de dagkant is het er 4300 graden en daarmee is de exoplaneet KELT-9B de warmste planeet die we kennen! Door de hitte worden de moleculen op deze planeet volledig uit elkaar getrokken. De temperatuur op dit hemellichaam is zelfs warmer dan sommige sterren. In deze nieuwe aflevering van ‘Zimmerman in Space’ legt Hens Zimmerman uit hoe het er aan toe gaat op de KELT-9B
Wat heb jij in je broek?
Jan 31 2020
Masturbatie, penetratie, fetisjen maar ook ongemakkelijkheden zijn een onderdeel van seks. Daar praten we liever niet over. Seks is meer doen dan praten... Dat maakt het er allemaal niet gemakkelijker op. Hoe tevreden ben jij met je geslachtsdeel? En is je bedpartner het daar mee eens? Te gast zijn seksuoloog Paul Rabsztyn en medisch ethicus Anke Oerlemans. Beide betrokken bij het onderzoek 'Wat heb jij in je broek? Hoe tevreden zijn wij met ons geslachtsdeel?'
“In de Cariben zijn we echt niet allemaal frauduleus en corrupt!”
Jan 29 2020
Het witwassen van geld, omkopen van politici en vervalsen van geschriften zijn vormen van fraude en corruptie die overal ter wereld voorkomen. Zo ook in het Caribisch deel van ons koninkrijk. Maar wie zijn nou eigenlijk die corrupte mensen en wat drijft hun? Criminologe en onderzoeker Nelly Schotborgh promoveerde onlangs op een onderzoek naar de oorsprong van fraude en corruptie in het Caribisch deel van het koninkrijk. We bellen met haar in de studio over het onderzoek en over haar werk als ...more
Hoe virussen zich kunnen verspreiden via Chinese markten
Jan 28 2020
In China heeft het nieuwe coronavirus een enorme impact op het dagelijks leven en het aantal besmettingen en doden blijft toenemen. Het virus werd ontdekt in de stad Wuhan, waar het vermoedelijk van dier op mens oversprong op een vismarkt. Reina Sikkema onderzoekt de verspreiding van virussen op markten zoals deze en ze vertelt ons hoe het er op zulke markten aan toegaat. Ze is dierenarts en onderzoeker en verbonden aan het Erasmus medisch centrum in Rotterdam.
Astronauten bakken koekjes in de ruimte
Jan 28 2020
Tot nu toe eten astronauten in de ruimte vacuümverpakte kant-en-klaarmaaltijden. Maar met mogelijke toekomstige reizen naar Mars kan dat beter, vinden ze bij het internationale ruimtestation ISS. Bijvoorbeeld in de vorm van zelfgebakken chocoladekoekjes. Maar koekjes bakken in de ruimte is nog niet zo eenvoudig. Philippe Schoonejans is expert bemande ruimtevaart bij de Europese ruimtevaartorganisatie ESA en legt uit waarom dat ingewikkeld is.
"We konden niet zwemmen, maar staken de zee over in een plastic bootje"
Jan 25 2020
De oorlog in Syrië heeft een hoop families uit elkaar getrokken. Zo ook de familie van Mustafa Ali. Hij is samen met zijn broer naar Nederland gevlucht en moest zijn ouders en zussen achterlaten. Mustafa legde een gevaarlijke reis af en kwam in situaties terecht waarbij het ging om leven of dood. Maar de drang voor een betere toekomst was sterker dan de angst. Ali kwam terecht in Nederland waar hij nu een studie wil gaan volgen tot docent. Friend of the show en onderwijsexpert Jan Jaap Hubeek...more
Column #89 van Hens Zimmerman: Hoe spot je een satelliet? Hens legt het uit!
Jan 25 2020
Sommige mensen verzamelen postzegels, houden van vissen of kijken het liefst de hele dag voetbal. Maar er zijn ook andere hobby's. In deze nieuwe column van onze vaste huiskosmonaut Hens Zimmerman legt hij uit hoe je op de beste manier satellieten kunt spotten. Het is namelijk niet alleen een enorm goedkope hobby, maar het is ook makkelijker dan je denkt! Welke apps zijn het meest geschikt om te gebruiken en wanneer is een voertuig zichtbaar?
"Mensen wreven over onze armen om te zien of de huidskleur wel echt was."
Jan 24 2020
De familie Wekker was een attractie in het Nederland van de jaren '50. Voorbijgangers plukte aan de haren van het gezin en voelde aan hun donkere huid. In 1951 kwam de familie per boot Amsterdam binnen. Eenmaal gesetteld in Nederland kwam er nog regelmatig een maatschappelijk werker over de vloer om te controleren of het gezin wel leefde volgende de Nederlandse normen. Was het huis schoon genoeg? Werden er aardappelen gebruikt voor het eten? Gloria Wekker, de jongste van het gezin, vertelt ha...more
Radicalisering, ook jij kan er iets tegen doen!
Jan 23 2020
"We zitten nu de oplossing voor radicalisering in de weg door heel erg vanuit een hiërarchisch, geheime dienst-achtig gedachtegoed het probleem aan te pakken." Soms is luisteren al genoeg zegt Friend of The Show Karim Amghar. Hij schreef het boek van 'radicaal naar amicaal'. Samen mbo-docent en jongerencoach Mohamed vertelt hij hoe je ingewikkelde onderwerpen bespreekbaar maakt in de klas. Wat doe je als je van dichtbij radicalisering mee maakt? En welke rol kun je als docent maar ook als ...more
Hoe zorg ik ervoor dat Google Home mij begrijpt?
Jan 19 2020
KITT uit de Amerikaanse show 'Knight Rider', waarin een ex-politieagent misdadigers bestrijd, is een zeer geavanceerde kunstmatig intelligente auto. Je zou hem kunnen vergelijken met de smart speakers van nu, alleen heeft de auto uit de jaren '80 meer menselijke trekjes dan de smart speaker. Een aantal grote techbedrijven heeft er al één op de markt gebracht. Zo is er de Google Home, Amazon's Alexa en Apple's Homepod. Gerda Bosman, eindredacteur wetenschap bij de NTR, onderzocht hoe mensen ge...more
Column #88 van Hens Zimmerman: Hoe bescherm je spacecomputers tegen zonnevlammen en kosmische straling?
Jan 18 2020
Huiskosmonaut Hens Zimmerman is weer terug met een nieuwe column. Dit keer behandelt hij een kijkersvraag getiteld: 'Wat is toch die ruimtetech?'. De vraag gaat over spacecomputers. Dit zijn computers die bestand zijn tegen straling, zoals zonnevlammen of kosmische straling. Wil je alles over de stralingsbestendige spacecomputers weten? Hens legt het uit in deze volgens hemzelf 'enigszins nerdy aflevering van Zimmerman in Space'.
"Ik kan wel genieten van een goede graftombe"
Jan 17 2020
Een graftombe per dag, misschien niet het meest gangbare levensmotto maar het doet het hart van onze nieuwe Friend of the Show Sanne Frequin zeker sneller kloppen. Kunst, geschiedenis en alles wat macaber is spreekt haar aan. Achter elk object, hoe onbeduidend ook, ziet ze een boeiend verhaal. Vannacht gaat het over lijken, lammetjes en ladies.
Je huis of de school van je kinderen: Bram Martin kan het vinden en criminelen dus ook!
Jan 16 2020
De serie Don't Fuck With Cats fascineert kijkers al weken op Netflix. In de serie traceren internetnerds de maker van een filmpje waarin katten op gruwelijke wijzen worden vermoord. Hoe kun je iemand traceren die onherkenbaar in beeld is? Je moet op andere dingen letten, bijvoorbeeld de stopcontacten. Samen kunnen kleine details de puzzel compleet maken. De serie is voor open source intelligence-specialist Bram Martin een feest der herkenning. De technieken die in de docu-serie worden gebruik...more
Column #87 van Hens Zimmerman: De straling van de oerknal is nog steeds zichtbaar, hoe dan?!
Jan 11 2020
In deze column van onze vaste spacegeek Hens Zimmerman behandelt hij een kijkersvraag. Wat is kosmische achtergrondstraling en hoe kan het dat wij deze nog steeds zien? Hens legt het uit door middel van sponzen, auto's en omvallende bomen!
Dit zijn de nieuwste trends op de grootste techbeurs ter wereld
Jan 10 2020
Van een televisie zonder randen, tot een onzichtbare camera op de telefoon. Deze week vindt in Las Vegas de techbeurs Consumer Electronic Show (CES) plaats. Alle technologiebedrijven laten op deze beurs hun nieuwste uitvindingen zien. Techredacteur en Friend of the Show Tjitze Zijlstra gaat samen met presentator Jacob de Vries de nieuwste innovaties op de beurs langs!
Column #86 van Hens Zimmerman: Verdwijnt de oranjerode ster Betelgeuze uit onze hemel?
Jan 08 2020
Bij de Ruimtefanaten is het waarschijnlijk al wel opgevallen: de oranjerode ster Betelgeuze schijnt minder fel dan voorheen. Op zich is het geen reden tot paniek als een ster even niet zo aanwezig is. Toch zien astronomen iets bijzonders: de ster scheen de afgelopen maand het zwakste in 25 jaar. Betekent dit het begin van het einde van deze rode uitblinker aan onze hemel?
Column #85 van Hens Zimmerman: Is er een oorlog in de ruimte op komst?
Jan 06 2020
De Amerikaanse president Donald Trump gaf afgelopen week het startsein voor 'Space Force', het buitenaardse en onbemande leger van de Verenigde Staten. De nationale veiligheid wordt volgens de Amerikaanse leider bedreigd en dus moeten de Amerikaanse communicatie- en bewakingssatellieten beter beschermd worden. Moeten we ons zorgen maken over die oplopende spanningen in het heelal? In de column Zimmerman in Space zet onze huiskosmonaut de feiten op een rij!
Sababank geeft nieuw geheim prijs: 'zuur meer' in zinkgat
Jan 02 2020
Nederlandse wetenschappers hebben een soort van 'zuur meer' ontdekt in een zinkgat in de Sababank: een onderzeese verhoging in de Caribische Zee. Interessant, want dat meer kan ons inzicht geven in wat er met onze oceanen gebeurt nu die verzuren door de grote hoeveelheid CO2 in de atmosfeer. Wij praten ervoer met Fleur van Duyl, zeebioloog bij het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee en leider van de expeditie. Beeld: kalkpilaar in een (ander) zinkgat in de Sababank - ...more
De jaren 20: de periode van The Great Gatsby, jazz en vrouwen met korte kapsels!
Jan 02 2020
Over een aantal dagen is het 2020, dat betekent dat we aan de jaren '20 van deze eeuw beginnen! Maar hoe verliepen die jaren vorige eeuw? Toen we tussen de twee grote wereldoorlogen in zaten. Wat gebeurde er in Nederland, en hoe zag het land er toen uit? We praten hierover met historicus Joris Gijsenbergh.
Weg met de misvattingen: een meerkoet is géén waterhoentje
Jan 01 2020
Weg met de misvattingen! In de laatste dagen van dit jaar werken we in Nieuws en Co een paar misverstanden de wereld uit. Vandaag vertelt Auke-Florian Hiemstra, Bioloog aan het centrum voor milieuwetenschappen van de Universiteit Leiden waar hij onderzoek doet naar plastic in vogelnestjes, over 'de Nick en Simon onder de vogels'. Namelijk de meerkoet en het waterhoentje, want laat het duidelijk zijn dat dit niet hetzelfde dier is... Hoe zijn de twee vogels van elkaar te onderscheiden?
Weg met de misvattingen: 'appels zijn gezond en pindakaas is ongezond'
Dec 31 2019
Weg met de misvattingen! In de laatste dagen van dit jaar werken we in Nieuws en Co een paar denkfouten de wereld uit. Vandaag praten we over misvattingen rondom gezonde voeding. Wat is gezond en wat kun je beter links laten liggen? Daarover worden nog al tegenstrijdige berichten verspreid. Edith Feskens, hoogleraar voeding en gezondheid in de levenscyclus aan de Wageningen Universiteit, licht toe waar dit vandaan komen en hoe het wél zit.
'Blokfluit en gitaar in één' nieuwe instrumenten creëren met AI
Dec 31 2019
We dansen, zingen, tikken mee... Iedereen heeft wel iets met muziek. Tot en met de kerst praten we over wat muziek met ons doet. Vandaag vertelt Janne Spijkervet over het creëren van muziek door slimme algoritmes. Ze doet onderzoek aan de Universiteit van Amsterdam naar hoe kunstmatige intelligentie ingezet kan worden in het maken en analyseren van muziek. In haar eigen muziek gebruikt ze 'nieuwe instrumenten' gemaakt door zulke algoritmes, bijvoorbeeld een blokfluit en elektrische gitaar in één...more
Waarom muziek ons blij maakt
Dec 31 2019
We dansen, zingen, krijgen er een gevoel bij.. Iedereen heeft er wel wat met muziek. Tot en met de kerst praten we over wat muziek met ons doet. Waarom worden we blij van muziek? En wat maakt een nummer 'catchy'? Daarover praten we met neuropsycholoog Rebecca Schaefer. Zij onderzoekt gezondheidstoepassingen van muziek aan de Universiteit Leiden.
Bijbelwetenschapper Janneke Stegeman ontkracht vijf mythes uit de bijbel
Dec 26 2019
Bijbelwetenschapper Janneke Stegeman ontkrachtte vijf mythes uit de bijbel. Zoals de mythe of de maagd Maria wel echt maagd was. En of Jezus eigenlijk wel met kerst is geboren... Janneke Stegeman was live met haar pasgeboren zoontje Omar in de studio.
Melodieuze West coast rap versus staccato East coast rap
Dec 24 2019
We dansen, we zingen, we tikken mee... Iedereen heeft wel iets met muziek. Maar waarom heeft de een bijvoorbeeld meer ritmegevoel dan de ander? Tot en met de kerst praten we in Nieuws en Co over wat muziek met ons doet. Vandaag spreken we Steven Gilbers. Hij doet onderzoek naar rapstijlen aan de universiteit van Groningen. Én hij rapt ook zelf.
Het 2019 van zwartegatenfotograaf Heino Falcke
Dec 24 2019
Volgens het prestigieuze vakblad Science is het dé wetenschappelijke doorbraak van 2019: de eerste foto van een zwart gat. U weet het waarschijnlijk nog wel, die rood-oranje donut die in april wereldnieuws werd. We blikken terug op een bewogen jaar met Heino Falcke, hoogleraar radioastronomie en astrodeeltjesfysica aan de Radboud Universiteit Nijmegen én de bedenker van dit project.
Waarom wetenschappers dóórwerken in de kerstvakantie
Dec 24 2019
De kerstvakantie staat voor de deur. Voor bijna iedereen betekent dat kerstdiners, oliebollen, tijd doorbrengen met vrienden en familie. Maar voor wetenschappers betekent het vaak óók: eindelijk tijd voor onderzoek. Wij spraken een universitair docent over zijn plannen voor de kerstvakantie en praten over het onderwerp door met Marijtje Jongsma van WOinactie.
Boliviaanse boeren helpen kwetsbare vogels beschermen
Dec 24 2019
De Nederlandse ecoloog en natuurbeschermer Tjalle Boorsma is genomineerd voor de Future for Nature Awards. Dat is een internationale prijs voor jonge natuurbeschermers. Tijdens een stage werd hij verliefd op Bolivia en sinds 2014 woont hij daar om de zogeheten blauwkeelara te beschermen.
Vetbollen mogen blijven hangen, ondanks pesticiden
Dec 24 2019
In de vetbollen die wij voor mezen in de bomen hangen, zitten bestrijdingsmiddelen. In een kleinschalig onderzoek van Velt - de Vereniging voor ecologisch leven en tuinieren - bevatte één op de drie vetbollen een lage concentratie bestrijdingsmiddelen. Marc-Robin kocht een paar bollen en zocht gecertificeerd mezenliefhebber Adriaan Guldemond op voor advies.
Ongehoorde stemmen uit het verleden hoorbaar maken
Dec 24 2019
Letterkundige Nadine Akkerman ontvangt een grote Europese onderzoeksbeurs waarmee ze de komende jaren een methode zal ontwikkelen die ons helpt om de geschiedenis beter te begrijpen. Met haar methode begrijpen we straks beter wie historische teksten hebben geschreven én wie er - naast de officiële auteur - ook nog invloed hadden op de inhoud van de tekst.
Column #84 van Hens Zimmerman: M31 zie je bij uitstek in december
Dec 23 2019
Hoe kun je M31 het sterrenstelsel het beste bekijken? Je hoort het in deze speciale december kerst column van onze huis-cosmonaut Hens Zimmerman. Trek je sneeuwschoenen vast aan, want hij neemt je mee naar buiten! Meer afleveringen van de column van Hens? Vul 'Zimmerman in Space' in als zoekterm in je eigen podcast app. Daar hebben we alle stukje audiokunst voor je onder elkaar gezet! Lekker luister voer voor de donkere decembermaand.
Een terugblik op een decennium aan tech; elektrisch rijden en de eerste Iphones
Dec 23 2019
Met techredacteur Tjitze Zijlstra blikken we terug op 10 jaar technologie; over de opkomst van elektrisch rijden, social media, streamingsdiensten en uiteraard de smartphone.
Zijn wilde dieren nog wel wild?
Dec 19 2019
Zijn wilde dieren nog wel wild? Als het aan de mens ligt bepalen dieren niet zelf waar ze gaan en staan. Deze relatie tussen mensen en 'wilde' dieren gaat historicus Raf de Bont aan de universiteit Maastricht onderzoeken in het onderzoeksproject 'Moving Animals', waarvoor hij een stevige beurs van 1,5 miljoen ontving. En recent kreeg hij ook nog de dr. Hendrik Muller Prijs van de Koninklijke Nederlandse Akademie voor Wetenschappen. Maar wat beweegt hem? Marc-Robin Visscher ontmoet meneer de Bont...more
Hoe we meer vrouwen de politiek in krijgen
Dec 17 2019
Wat kunnen we in Nederland doen om meer vrouwen de politiek in de krijgen? Vandaag werd bekend dat Nederland elf plaatsen is gezakt op de ranglijst van genderongelijkheid van het World Economic Forum. En dat is deels te wijten aan het verschil in politieke invloed tussen mannen en vrouwen. We praten erover met Liza Mügge, politicoloog aan de UvA een van de auteurs van het rapport 'Op weg naar een betere m/v-balans in politiek en bestuur' dat zij opstelde in opdracht van het ministerie van bin...more
Exoplaneten krijgen meer smoel door ESA-missie
Dec 17 2019
De Europese ruimtevaartorganisatie ESA lanceert morgen haar eerste eigen exoplaneten-satelliet genaamd CHEOPS. U weet het misschien nog wel: exoplaneten zijn planeten die draaien om een ándere ster dan onze eigen zon. Michiel Min is leider van het wetenschappelijk programma voor exoplaneten bij ruimteonderzoeksinstituut SRON en hij praat ons bij over het doel van de missie.
Column #83 van Hens Zimmerman: niks niks niks niks niks niks niks BIG BANG niks
Dec 14 2019
''Toeval is de buurvrouw van vrije wil en determinisme.'' Toeval bestaat niet. Of toch wel? Er bestaat bij mensen de neiging om verbanden te zien waar die niet bestaan: apofenie, of ook wel een type 1 error. Ook als het om het ontstaan van het heelal gaat zien we allerlei verbanden. Maar hoe groot was de kans op dit heelal waarin u op dit moment deze tekst leest? Microscopisch klein volgens Hens Zimmerman. Dus was het dan slechts een kwestie van afwachten tot dit heelal ontstond? Nee want vo...more
Het onderwijs: "Er moet gewoon een bom op gegooid worden''
Dec 13 2019
Zestien scholen in Nederland zijn deze week dicht. Zo'n 5400 leerlingen missen hierdoor een hele week onderwijs. Leraren gebruiken deze dagen om na te denken over een structurele oplossing voor het lerarentekort. "Het is nu echt crisis. Maar crisis betekent niet alleen gevaar, maar ook een kans." Maar wat zijn die kansen dan? Met friend of the show en onderwijsexpert Jan Jaap Hubeek en schrijver van het boek Gevormd of vervormd? Een pleidooi voor ander onderwijs Jan Bransen bespreken we het s...more
Studenten TU Delft presenteren eenpersoonsvliegtuigje
Dec 12 2019
Elektrisch vliegen komt een stapje dichterbij. Studenten van de TU Delft hebben nu een showmodel van een eenpersoons elektrisch vliegtuig dat écht kan vliegen. Team Silverwing, zoals de studenten zich noemen, won eerder de voorrondes en van de 700 teams zijn ze nu nog met vier andere overgebleven. Volgende week gaat hun vliegtuigje op de boot naar Amerika voor de finale van de wedstrijd voor het beste eenpersoonsvliegtuigje, gesponsord door Boeing. Quint Houwink is hoofd aerodynamica van team S...more
Dean doet mee met dna-onderzoek naar stotteren
Dec 10 2019
Waarom stottert de ene persoon wel en de andere niet? Om daar achter te komen start vandaag een grootschalig onderzoek naar de erfelijkheid van stotteren. Wij praten erover met onderzoeker Else Eising én met Dean. Bij Dean zit stotteren in de familie en hij mocht als allereerste in een buisje spugen voor het onderzoek. Iedereen die ouder is dan zeven jaar en die stottert of heeft gestotterd, kan zich vanaf vandaag voor het onderzoek opgeven via www.geneticavanstotteren.nl. Het onderz...more
Column #82 van Hens Zimmerman: op deze maan zouden we best eens buitenaards leven kunnen vinden
Dec 09 2019
Deze week neemt onze huiskosmonaut Hens Zimmerman je weer mee op ruimte-expeditie. De eindbestemming? Titan: met een doorsnede van 5149 km de grootste maan van Saturnus. Titan is een bijzondere maan in ons sterrenstelsel. Het is de enige plek waar naast de Aarde ook oceanen, meren, rivieren en duinen voorkomen. Door de dikke atmosferische laag regent en waait het er ook. Dit alles maakt de kans op buitenaards leven hier het grootst. Om meer te leren over deze maan is NASA bezig met een bijzonder...more
Wat zegt de vorm van je schedel over je persoonlijkheid?
Dec 09 2019
Het verzamelen van hersenen klinkt als een hobby van iemand met een psychische aandoening. Maar Franz Joseph Gall verzamelde geen hersenen omdat hij alles niet op een rijtje had. Hij verzamelde hersenen om deze te onderzoeken en stond daarmee aan de basis van de frenologie. In deze aflevering van Lezen in het Donker spreekt presentator Steven Smit met schrijver Theo Mulder over het beroep en het leven van de verzamelaar. Theo is schrijver van het boek: De hersenverzamelaar.
Leidse onderzoekers winnen wedstrijd snelste MRI-scanner
Dec 06 2019
Hij maakt veel lawaai, is traag en sommige mensen krijgen het er erg benauwd van van: de MRI-scanner. Gelukkig hebben Leidse onderzoekers uitgevonden dat een MRI-scan véél sneller kan. Samen met fabrikant Philips deden ze mee aan een internationale wedstrijd en... ze wonnen! Marc-Robin Visscher ging naar het Leids Universitair Medisch Centrum en trof daar één van de winnaars: dat is MRI-fysicus Thijs van Osch.
'Alsof je voor het eerst een thermometer in de zon steekt'
Dec 05 2019
Nog nooit kwam er een ruimtevoertuig zo dicht bij de zon als de Parker Solar Probe van NASA. Deze ruimtesonde heeft zo voor het eerst in detail kunnen meten wat er rond de zon gebeurt. En hoe de zonnewind daar ontstaat en de deeltjes bewegen, dat gaat anders dan gedacht. De eerste bevindingen zijn nu in het vakblad Nature gepubliceerd. Sterrenkundige Rob Rutten vindt de eerste resultaten verrassend, maar volgens hem moet het interessantste nog komen...
"Musea hebben van oudsher hele witte verhalen verteld"
Dec 05 2019
Welke verhalen vertellen wij in Nederland over onszelf? En welke verhalen besluiten wij juist niet door te geven? Zijn het vooral de witte verhalen, of durven we te erkennen dat bij de Nederlandse geschiedenis ook zwarte helden horen. Te gast is onderzoeker en curator Valika Smeulders. Vorige maand won zij de Black Achievement Award in de categorie onderwijs en wetenschap. Zij onderzoekt hoe geschiedenis en erfgoed uit Aruba, Bonaire en Curaçao hier in Nederland een plek krijgt in musea. Ook...more
'Hitterecord' Deelen nog steeds een mysterie
Dec 04 2019
Het mysterie rond het opmerkelijkste 'hitterecord' van deze zomer is nog steeds niet opgelost. U weet het misschien nog wel: op 24 juli sneuvelde het 75-jaar oude hitterecord toen het in Eindhoven 39,3 graden werd. Een dag later werd dat record alweer verbroken toen de thermometer in Gilze-Rijen 40,7 graden liet zien. En het leek er even op dat de temperatuur nóg verder steeg, tot 42,9 graden. Maar dat bleek niet te kloppen. Het KNMI schrapte de meting in Deelen, maar een verklaring voor...more
Vogels zingen steeds hoger door herrie in de stad
Dec 04 2019
Je denkt misschien dat ieder dier al eeuwen hetzelfde geluid maakt, maar niets is minder waar. Door het lawaai dat wij als mensen maken, gaan vogels anders zingen. Wat dacht je van een merel die een golfkarretje of een autoalarm imiteert? En die menselijke herrie dringt zelfs tot de grootste diepten van de zee door. Friend of the show en bioloog Auke-Florian Hiemstra en gedragsbioloog Hans Slabbekoorn vertellen over deze veranderingen. Is het erg dat vogels anders gaan zingen of zitten er mi...more
Terug naar het 'terracottaleger' op de zeebodem
Dec 03 2019
Een soort terracottaleger op de bodem van een zinkgat in de zeebodem... Dat ontdekten Nederlandse wetenschappers anderhalf jaar geleden tijdens een expeditie op de Sababank, in het Caribisch gebied. De vondst roept allerlei vragen op. Waar komen die pilaren op de zeebodem bijvoorbeeld vandaan? En zitten er nieuw soorten in de zinkgaten? Om deze en andere vragen te beantwoorden, gaan de onderzoekers de komende weken terug naar de Sababank. Wij praten erover met Fleur van Duyl. Zij is zeeb...more
Waarom een kwart eeuw aan klimaat-toppen te weinig heeft opgeleverd
Dec 03 2019
Nog maar drie weken en dan wordt het Klimaatakkoord van Parijs van kracht. Alleen, over heel wat zaken is nog geen overeenstemming. Wereldleiders zijn in Madrid bijeengekomen om alles toch voor het nieuwe jaar rond te krijgen. Correspondent Rop Zoutberg is op de top en peilt het gevoel van urgentie. Verder vragen we Sebastian Oberthür waarom er de afgelopen kwart eeuw te weinig is gebeurd om de opwarming van de aarde te beperken. Oberthür is hoogleraar milieu en duurzaamheid aan de Vrije Uni...more
Koeien met minder klimaatimpact
Dec 03 2019
Om broeikasgassen in de lucht aan te pakken, is het slim om naar het voer van koeien te kijken. Door daar een experimenteel poeder aan toe te voegen, produceren de koeien minder van het krachtige broeikasgas methaan. De Wageningen Universiteit zoekt op een testboerderij in Leeuwardenuit hoevéél minder methaan koeien uitademen als het poeder door hun voer zit. Verslaggever Martijn van der Zande kreeg een uitleg van veevoer-onderzoeker Jan Dijkstra.
Geld om Europese astronauten naar de maan te sturen
Dec 03 2019
Europese astronauten naar de maan, een zwaartekrachtgolfdetector in de ruimte en meer satellieten die de aarde in de gaten houden... Voor deze en andere projecten ontvangt de Europese ruimtevaartorganisatie ESA de komende vijf jaar 14,4 miljard euro van haar lidstaten. Volgens de ESA is dat de eerste belangrijke groei van het budget in 25 jaar. Waarom investeert Europa juist nú fors in ruimtevaart? Daarover praten wij met Frans von der Dunk, hoogleraar ruimterecht aan de universiteit van Neb...more
Column #81 van Hens Zimmerman: wat doet een deeltjesversneller nou eigenlijk?
Nov 30 2019
De Vlaamse luisteraar Rudi vraagt zich af waarom de massa van deeltjes niet evenredig toeneemt als ze worden versneld. Om die vraag te beantwoorden neemt je favoriete spacegeek Hens Zimmerman je deze week mee op een imaginair tripje naar de Large Hadron Collider: de wereldberoemde deeltjesversneller die je kent van het higgsdeeltje. Want wat gebeurt er nou eigenlijk in die mysterieuze ringvormige gebouwen?
Kinderen voor Kinderen bestaat 40 jaar: tijd voor wetenschappelijk onderzoek
Nov 29 2019
Als ik op een onbewoond eiland de baas zou zijn van het journaal dan wordt het presentatieteam een meidengroep en eet iedereen kip, patat met appelmoes, of is dat te waanzinnig gedroomd? Zomaar wat Kinderen voor Kinderen nummers verwerkt in één zin. Het overbekende televisieprogramma bestaat 40 jaar! Letterkundige Laurens Ham van de Universiteit Utrecht analyseert alle 522 liedjes van Kinderen voor Kinderen. Wat maken de nummers zo goed? En is Kinderen voor Kinderen nog steeds zo activistisc...more
In 2021 hebben we een nieuw voedselkeuzelogo
Nov 29 2019
Een groene A is goed voor je en een rode E is slecht. Na jaren gesteggel is er nu een nieuw voedselkeuzelogo. Over anderhalf jaar moet er op elk product in de supermarkt een stikker zitten die aangeeft of het een gezonde keuze is. Staatssecretaris Blokhuis van Volksgezondheid prestenteerde het logo van de 'Nutri - Score' vanmiddag vol trots, maar eerder deze maand spraken we nog met wetenschappers die de staatssecretaris een brandbrief stuurden omdat het logo niet aansluit bij onze Schijf va...more
Katten aan de lijn om vogels te beschermen
Nov 27 2019
Katten mogen eigenlijk helemaal niet vrij buiten rondlopen, zeggen twee rechtswetenschappers van de Universiteit van Tilburg. Doordat katten en poezen jaarlijks tientallen miljoenen vogeltjes doden, zijn zij een gevaar voor de inheemse vogelpopulatie. Volgens Europese wetgeving moet die beschermd worden en dus zouden katten binnen moeten blijven. Een lastige kwestie, merkte verslaggever Martijn van der Zande.
Onderbroekenlol is van alle tijden, poep- en pieshumor doet iedereen glimlachen
Nov 27 2019
Schaterlachen deed je in de 16de eeuw om nonnen die scheten lieten en een vrouw die haar man onder poept. De moppen van vroeger zijn mogelijk niet geschikt voor de gemiddelde verjaardag maar er zijn zeker overeenkomsten, zegt Neerlandicus Bas Jongenelen. 'Denk bijvoorbeeld aan Geer en Goor.' Jongenelen promoveerde op zijn onderzoek naar 'Humor in 1561'. We gaan terug naar de late Middeleeuwen. Welke grappen deden het goed? En wie was de Arjan Lubach van 1561?
Nederlandse antennes achter de maan zijn eindelijk uitgeschoven
Nov 27 2019
Het Nederlandse team dat meedoet met de Chinese ruimtemissie naar de achterkant van de maan heeft er even op moeten wachten, maar de antennes op de satelliet zijn uitgeschoven. Deze meterslange sprieten kunnen de wetenschappers nu gaan gebruiken om metingen te doen naar het ontstaan van het heelal. De antennes zijn ontworpen in Delft en daar keek verslaggever Martijn van der Zande naar een proefopstelling.
Ligt de oplossing voor kanker al 700 miljoen jaar onder water?
Nov 26 2019
Het zijn de oudste nog levende dieren op aarde. Ze bestaan al zo'n 700 miljoen jaar en toch weten we er bar weinig over. Zonde! Want juist dit beest kan een oplossing bieden tegen kanker. Om die oplossing voor doodsoorzaak nummer 1 te vinden moet we afdalen tot ver onder het wateroppervlak naar de grote dieptes van de oceanen… Duik je mee?
Wat moet je doen als je een wolf tegenkomt?
Nov 26 2019
Er is nu één nestje wolven op de Veluwe, maar het is mogelijk dat dit er meer worden. Het is nu najaar, de tijd van het jaar dat jonge wolven opzoek gaan naar een plek om een eigen familie te beginnen. De komst van de wolf leidde eerder tot veel discussie: de een vindt wolven bij onze natuur horen, de ander vreest het beest, boeren bijvoorbeeld denken vooral aan hun schapen. Maar wat weten we eigenlijk over wolven? Het nieuwe boek 'Wolf, de terugkeer van een jager' van gedragsbioloog Roelke Post...more
143 mysterieuze Nazcalijnen ontdekt in Peru
Nov 23 2019
Japanse wetenschappers hebben in Peru een groot aantal zogenaamde Nasca-lijnen ontdekt. Dat zijn gigantische tekeningen van meer dan tweeduizend jaar oud. Sommige lijnen zijn honderden meters lang. Dankzij satellietfoto's die bewerkt zijn in computers zien we vogels, vissen en ook mensachtige figuurtjes.Een reportage van Marc-Robin Visscher.
Column #80 van Hens Zimmerman: een knallend einde voor stervende sterren
Nov 23 2019
Hoe zwaarder een ster, hoe korter hij leeft: "Een beetje als bij mensen. Als ik mijzelf vol stop met roomsoezen en snackproducten sterf ik waarschijnlijk op jonge leeftijd aan hartfalen", aldus onze huiskosmonaut Hens Zimmerman. Een groot verschil tussen mens en ster is dat een stervende ster zijn leven kan eindigen met een indrukwekkende knal; en deze zogenaamde gammaflitsen zijn dan ook het onderwerp van de tachtigste column van Hens Zimmerman. Die flitsten komen dagelijks voor, dus dat klinkt...more
Groot methaan-lek ontdekt vanuit de ruimte en aangepakt
Nov 22 2019
Nederlandse en Noord-Amerikaanse onderzoekers hebben voor het eerst vanuit de ruimte een groot lek ontdekt van het broeikasgas methaan. Het gaat om een lek bij een installatie van de olie- en gasindustrie in Turkmenistan in Centraal-Azië. Nadat informatie over het lek werd gemeld aan het verantwoordelijke bedrijf, blijkt uit satellietbeelden dat het nu gedicht is. Het onderzoek is gepubliceerd in het vakblad Geophysical Research Letters. Wij praten erover met Ilse Aben, onderzoeker bij SRO...more
Bevalling eerder inleiden kan levens redden
Nov 22 2019
Vanaf 41 weken zwangerschap moeten vrouwen automatisch het aanbod krijgen om de bevalling in te leiden. Langer wachten op een natuurlijke bevalling vergroot namelijk de kans op een dood kind, concluderen Zweedse wetenschappers. Wij praten erover met Jan Nijhuis, emeritus hoogleraar gynaecologie aan het Maastricht UMC en de Nederlandse vertegenwoordiger van de werkgroep die de babysterfte in de EU onderzoekt.
Tentoonstelling: jij bent uniek, net als iedereen
Nov 22 2019
Iedereen lust iets anders, houdt van andere muziek, is roodharig of juist donkerblond. En toch lijken we ook ontzettend op elkaar en stammen we van elkaar af. In de nieuwe expositie Humania in het Nemo Science Museum in Amsterdam komt de wetenschap oog in oog met de bezoeker zelf. Enkele van de 40 installaties leveren direct bruikbare data voor wetenschappelijk onderzoek. Verslaggever Maino Remmers bezocht de tentoonstelling.
Boeren presenteren eigen stikstof-maatregelen
Nov 22 2019
Boeren en stikstof, ze zijn onlosmakelijk met elkaar verbonden. En hoewel ze zelf vinden dat zij de stikstofcrisis niet veroorzaakt hebben, willen de boeren wel graag meedenken over de oplossing. In Den Haag presenteerden dertien boerenorganisaties hun actieplan Uit de gecreëerde stikstof-impasse. Voorzitter van het Landbouw Collectief is Aalt Dijkhuizen en hij legt het plan uit aan verslaggever Martijn van der Zande. Lara Rense praat erover door met Wim de Vries, hoogleraar integrale stiksto...more
Is het einde van de spelcomputer in zicht?
Nov 22 2019
"Vroeger had je Videoland, daar kon je video's huren. Tegenwoordig worden die video's gestreamd. De volgende stap is dat dit ook bij gaming gaat gebeuren." Afgelopen dinsdag lanceerde Google zijn eigen gameplatform Stadia. Maar hoe werkt gamen via internet? Is gamen wel mogelijk met een trage internetverbinding? En wordt dit de vervanger van de Xbox, WII en Playstation? Techdeskundige Tjitze Zijlstra probeert antwoorden te geven op die vragen.
Nieuwe tentoonstelling Nemo
Nov 22 2019
"Je komt in een tunnel terecht waar allemaal vragen aan je gesteld worden." Wie ben ik? Wat maakt mij bijzonder? Hoe ziet mijn toekomst eruit? Dat zijn de vragen die centraal staan in de nieuwe tentoonstelling 'Humania' die NEMO Amsterdam gisteren opende. Presentator Jacob de Vries belt met conservator Esther Hamstra over deze bijzondere tentoonstelling.
Het gaat goed met 'het luipaard van de Nederlandse moerassen': de otter
Nov 21 2019
Er zijn steeds meer Europese Otters in ons land en de populatie spreidt zich ook steeds verder uit, dat blijkt uit onderzoek van de Wageningen Universiteit. En dat is bijzonder, want in 1988 waren ze uitgestorven in Nederland. Er zijn er nu ongeveer 360 weten we dankzij vrijwilligers die op zoek gaan naar sporen van die otters. Marc-Robin Visscher ging het ook proberen in de Nieuwkoopse Plassen met Hans Blom, vrijwilliger van de Zoogdiervereniging Nederland.
Onderzoek naar ontwikkelen psychosociale hulpverlening voor kinderen met een oorlogstrauma
Nov 21 2019
05:56 Er is nog maar weinig bekend over welke psychische hulpverlening kinderen met oorlogstrauma's het beste kan helpen. Het onderzoek van bijzonder hoogleraar psychosociale zorg Mark Jordans moet gaan uitwijzen wat werkt en wat niet. De bijzonder hoogleraar aan de Universiteit van Amsterdam vertelt morgen in zijn oratie hoe hij dat gaat onderzoeken. De leerstoel die Jordans bekleedt wordt mogelijk gemaakt door War Child. Marc-Robin Visscher sprak alvast met hem èn met een ervaringsdeskundige ...more
Leren reanimeren met een Virtual Reality cursus en een hoofdkussen: 'iets doen is beter dan niets doen'
Nov 20 2019
Als je een reanimatiecursus hebt gedaan, moet je die kennis zo nu en dan opfrissen. Uit onderzoek van het Radboud Universitair Medisch Centrum blijkt dat zo'n cursus niet per se via een trainer hoeft, maar dat je de cursus ook met behulp van Virtual Reality kunt doen. Daarnaast kwam naar voren dat deze VR-cursus een prima opstap is als je nog nooit hebt leren reanimeren. 'Iets doen is beter dan niets doen'. Verslaggever Martijn van der Zande bekeek de cursus in het Radboud UMC in Nijmegen. Beni...more
Stapje dichter bij de oorzaak van Multiple Sclerose (MS)
Nov 18 2019
Onderzoekers aan het Radboud Universitair Medisch Centrum zijn een stapje dichter bij de oorzaak van Multiple Sclerose. Alles wat er in onze hersenen gebeurt draait om goede communicatie tussen de miljarden neuronen waaruit die hersenen zijn opgebouwd. Bij mensen met de ziekte MS gaat er iets mis in de communicatie tussen deze neuronen. En onderzoekers hebben een belangrijke afwijking gevonden in de genen van MS-patienten die deze communicatie bemoeilijkt. Geert Poelmans is hoofdonderzoeker v...more
Gekweekte 'mini-hersentjes' leggen verschil in communicatie bloot tussen hersencellen van mensen met en zonder verstandelijke beperking
Nov 18 2019
Onderzoekers van het Radboud UMC hebben een bijzondere ontdekking gedaan. Met behulp van stamcellen hebben ze zenuwcellen kunnen maken. Deze hebben ze op een elektrode gelegd en zo hebben ze hersenactiviteit kunnen meten. Bij mensen met een bepaalde genetische afwijking hebben ze op die manier in beeld kunnen brengen wat er mis is. Hersencellen van mensen met een verstandelijke beperking of bepaalde ontwikkelingsstoornissen communiceren anders met elkaar dan de hersencellen van mensen zonder die...more
Waarom we juist 's avonds 100 in plaats van 130 zouden moeten rijden
Nov 16 2019
Dat we juist overdag 100 kilometer per uur moeten gaan rijden en 's nachts 130 blijven rijden, dat is onlogisch volgens meteoroloog Bert Heusinkveld van de Universiteit Wageningen. In een mail aan ons legt hij zijn verbazing uit: Juist 's nachts komt er namelijk per auto meer stikstof in de natuurgebieden terecht.
Column #79 van Hens Zimmerman: de Amerikaanse geheimhoudingsgekte reikt tot in de ruimte
Nov 16 2019
Dat Amerikanen dol zijn op mysteries is geen geheim. De CIA bewaart dan ook allerlei classified information in archieven: gevoelige informatie die niet bedoeld is voor simpele burgers. Dat deze geheimhoudingsgekte zelfs reikt tot in de ruimte vertelt onze favoriete spacegeek Hens Zimmerman in de column van deze week. In de jaren '70 zat een stel stoute astronauten in het eerste Amerikaanse ruimtestation Skylab. Ze wisten dat het verboden was foto's te maken van het nog altijd mysterieuze Are...more
"Waarvan ik op dit moment echt in paniek raak, zijn piepende messen"
Nov 15 2019
"Mensen met misofonie hebben echt ontzettend veel last van geluid en worden daarbij ook woedend", zo omschrijft psycholoog Inge Jager de nog relatief onbekende stoornis. Mensen met misofonie reageren reflexmatig op bepaalde geluiden. Dat gaat een stuk verder dan jouw irritatie om een klussende buurman op zaterdagochtend. Misofonen hebben het gevoel dat ze ontploffen van binnen en alleen al het zien van bijvoorbeeld een mes in een restaurant kan al voor angstgevoelens zorgen. Waar komt die afk...more
In veel computers aanwezige processorchips zijn nog steeds kwetsbaar voor aanvallen
Nov 14 2019
De processorchips van Intel, die in praktisch elke moderne computer zitten, zijn nog steeds kwetsbaar. Al meer dan een jaar geleden gaven onderzoekers van de Vrije Universiteit Amsterdam het lek voor het eerst aan Intel door, maar de computergigant heeft het nu nóg niet opgelost. Dat is een risico, omdat hackers zo wachtwoorden en andere vertrouwelijke informatie kunnen onderscheppen. Een van de betrokken onderzoekers computerbeveiliging aan de Vrije Universiteit Amsterdam is Sebastian Österl...more
Koolmezen niet massaal gestorven door bestrijding buxusmotrups
Nov 13 2019
Jonge koolmezen zijn niet massaal gestorven aan het gif dat wij gebruiken tegen rupsen in buxus-struiken. U weet het misschien nog wel, in het voorjaar startten wetenschappers een onderzoek omdat er opvallend veel jonge mezen dood gingen én omdat er steeds meer buxusmotrupsen zijn die we bestrijden. Inmiddels zijn de resultaten van het onderzoek bekend en wij spreken erover met Adriaan Guldemond, onderzoeker bij het Centrum voor Landbouw en Milieu in Culemborg dat het onderzoek uitvoerde.
UvA doet óók onderzoek naar het neerslaan van stikstof
Nov 13 2019
Wetenschappers van de Universiteit van Amsterdam gaan in opdracht van het Mesdag-zuivelfonds onderzoek doen naar de stikstofverbindingen die neerslaan in de buurt van melkveehouderijen. Het Mesdagfonds is de belangenorganisatie van de melkveehouders en wij praten over het doel en de werkwijze van het onderzoek met Annemarie van Wezel, hoogleraar milieu-ecologie en directeur van het instituut voor biodiversiteit en ecosysteem-dynamica van de UvA.
Natura 2000-gebieden schrappen is bijna onmogelijk
Nov 13 2019
Het kwam maar kort ter sprake vanmorgen, maar in het pakket van maatregelen dat het kabinet wil nemen om Nederland uit de stikstofcrisis te krijgen staat iets opmerkelijks. Het wil onderzoeken of de status van kleine en structureel zwakke Natura 2000-gebieden moet worden aangepast. Met andere woorden: het kabinet wil onderzoeken of het natuurgebieden kwijt kan. Wij praten over de wenselijkheid van deze maatregel met ecoloog Liesbeth Bakker van het Nederlands instituut voor ecologie en over de...more
Zweetafdruk van een vinger verraadt heroïnegebruik
Nov 13 2019
En die vingerafdrukken van zweet die laten we overal achter... Britse onderzoekers van de Universiteit van Surrey is het gelukt om via de zweetafdruk van een vinger te bepalen of iemand heroïne ingenomen heeft, hoe goed de gebruiker zijn handen ook wast. Eerder lukte dit dezelfde Britse onderzoekers ook met cocaïne, toen in samenwerking met Marcel de Puit, deskundige bij het Nederlands Forensisch Instituut.
Column #78 van Hens Zimmerman: de ruimteoverwinning van de DDR
Nov 09 2019
De val van de Berlijnse Muur is deze week 30 jaar geleden, een perfect moment voor een lesje ruimtevaartgeschiedenis! Columnist Hens Zimmerman verdiept zich in de allereerste Duitse kosmonaut: de Oost-Duitse Sigmund Jähn. Hij verbleef twee jaar in het Russische Zvjozdny Gorodok, vertaald: het sterrenstadje. Al snel verschenen zoveel afbeeldingen van deze DDR-kosmonaut dat mensen begonnen te zeggen: hoeveel Jähn is het tot het postkantoor? Voor de socialistische naties voelde de lancering van Sig...more
Technische snufjes volstaan niet tegen stroperij
Nov 08 2019
Een hoorn van een neushoorn, maar dan gemaakt van paardenhaar. Daarmee hopen Britse en Chinese wetenschappers de stroperij te verminderen. Mooi bedacht, maar erg realistisch is dat niet volgens Bram Buscher. Hij is hoogleraar ontwikkelingssociologie aan de Wageningen Universiteit en houdt zich onder meer bezig met het tegengaan van stroperij rond het Krugerpark in Zuid-Afrika.
100 jaar radio: "Dichterbij Idzerda dan we nu staan, kunnen we niet komen."
Nov 08 2019
Het is 6 november 1919, Hanso Idzerda maakte als eerste Nederlander een radio-uitzending vanuit zijn huis in Den Haag. Precies 100 jaar later daalt Focus af naar de depots van het Nederlands Instituut voor Beeld en Geluid, om de geschiedenis van een eeuw Nederlandse radio te proeven. Hoe zag de eerste radiostudio eruit? En hoe klonk het? Mediaspecialist en conservator Bas Agterberg vertelt het in onze locatie-uitzending vanuit Beeld en Geluid!
5 miljoen voor onderzoek naar verticale landbouw
Nov 07 2019
Sla, bessen en basilicum in lagen boven elkaar, dat zien we straks mogelijk in leegstaande kantoorpanden in de stad. Grootschalig onderzoek naar 'verticale landbouw' is een van de vijf projecten die vandaag een zak geld ontving van de Nederlandse Organisatie voor Wetenschappelijk onderzoek. Sander van Delden is plantenonderzoeker aan de universiteit van Wageningen en is één van de bedenkers van het verticale landbouw-project.
Film over crispr-cas gaat vandaag in Nederland in première
Nov 06 2019
Topwetenschappers met nachtmerries, het wegknippen van ernstige genetische ziektes en een yoghurt-fabrikant die aan de basis stond van een wetenschappelijke revolutie. Ze komen allemaal voorbij in de film 'Human Nature': een film over crispr-cas. Crispr-cas is de technologie waarmee het kinderlijk eenvoudig is om DNA te veranderen. Vanavond is deze film voor het eerst in Nederland te zien op wetenschapsfilmfestival InScience. En Sam Riedijk heeft hem al bekeken. Zij is medisch psycholoog en univ...more
Onderzoek: is ADHD te voorkomen?
Nov 06 2019
Is het mogelijk om te voorspellen welke kinderen ADHD zullen ontwikkelen? En kan ADHD voorkómen worden bij kinderen die veel risico lopen? Wetenschappers van onder meer het Radboudumc en het UMCG hebben net gehoord dat ze subsidie krijgen om dat te onderzoeken. Wij praten erover met Nanda Rommelse, universitair hoofddocent psychiatrie bij het Radboudumc en klinisch neuropsycholoog in opleiding bij GGZ-instelling Karakter.
Bonus-inzichten van de Voyager-ruimtesondes
Nov 06 2019
We gaan naar de rand van ons zonnestelsel, naar de ruimtesondes Voyager 1 en Voyager 2. Zojuist heeft het vakblad Nature Astronomy namelijk vijf artikelen gepubliceerd over hun vertrek uit ons zonnestelsel. En dat levert nieuwe inzichten op over de verste plek in de ruimte waar onze technologie ooit heen is gereisd. Wij praten erover met sterrenkundige Lucas Ellerbroek van de UvA.
Helpt autovrije zondag de bouwsector uit het slop?
Nov 06 2019
In de Tweede Kamer gaan de meeste partijen er van uit dat het kabinet vrijdag met snelwerkende maatregelen komt om de stikstofcrisis aan te pakken. De meeste genoemde maatregel is het verlagen van de maximumsnelheid tot 100 kilometer per uur, maar ook wordt er gesproken over autoloze zondagen. Hans Andringa praat ons bij vanuit de politiek en Wim de Vries, hoogleraar integrale stikstof-effect-analyse aan de Wageningen universiteit vertelt hoeveel stikstofverbindingen de bouw uitstoot én of de...more
Diepvriespizza gezonder dan groene thee? Wetenschappers maken zich zorgen om nieuw voedingskeurmerk
Nov 05 2019
Het nieuwe alomvattende keurmerk voor gezonde voedselkeuze leidt tot discussie. Logo's in vijf kleuren moeten ons gaan vertellen of een product gezond is of niet, maar welk product krijgt welke kleur? Citroenthee wordt door het nieuw keurmerk als ongezonder aangemerkt dan een diepvriespizza. En dat vindt een aantal wetenschappers belachelijk, want het nieuwe keurmerk zou niet in lijn zijn met de Nederlandse richtlijnen. Daarom ondertekenden 170 deskundigen een brandbrief die staatssecretaris van...more
De cola, aanmaaklimonade en likeurtjes van de zeventiende eeuw
Nov 05 2019
Presentator Mirthe van der Drift tovert ons programma voor een nacht om tot waar historisch kookprogramma. Historicus en schrijver van Punch, kandeel en clairet Mariella Beukers brengt je met zelfgemaakte historische drankjes terug naar de zeventiende eeuw. Tegenwoordig haal je gewoon cola, appelsap en likeurtjes in de supermarkt, maar een paar eeuwen geleden moest je alles helemaal zelf maken.
Het is beter om bloeddrukmedicatie in te nemen voor het slapengaan
Nov 03 2019
Bloeddruk medicatie biedt betere bescherming tegen hartaanvallen en beroertes als de pillen voor het slapen gaan worden ingenomen. Dat suggereert een grootschalige Spaanse studie dat is gepubliceerd in de European Heart Journal. Onderzoekers denken dat dit te maken heeft met onze biologische klok, die onze reactie op medicatie zou beïnvloeden. Cardioloog Ahmet Adiyaman adviseert zijn patiënten al om de bloeddrukpillen voor het slapen gaan in te nemen en legt uit waarom.
Vliegensvlug een nieuwe omgeving verkennen met mini-drones
Nov 02 2019
Nederlandse onderzoekers hebben een hele zwerm kleine drones een onbekende omgeving laten ontdekken. Zelfstandig zonder navigatie een grote ruimte verkennen, is een hele klus voor een drone. Maar met een zwerm mini-dronetjes kan het in een paar minuten. Om de klus te klaren lieten de onderzoekers zich wederom inspireren door de insectenwereld. Marc-Robin Visscher ging kijken in Delft bij twee van de auteurs van de studie: Guido de Croon en Christophe de Wagter.
Column #77 van Hens Zimmerman: In de quantum mechanica kan een kat tegelijkertijd dood en levend zijn
Nov 02 2019
Het is eindelijk tijd voor de langverwachte column over quantum mechanica. Wekelijks stellen luisteraars vragen over dit populaire onderwerp. Het is nogal wat, maar onze huiskosmonaut Hens Zimmerman deinst nergens voor terug. Hij waagt zich aan deze ingewikkelde materie en probeert deze wat helderheid te verschaffen in de wonderlijke wereld van de quantum mechanica. Daarvoor gebruikt hij naast een hoop abstracte informatie drie concrete voorbeelden waaronder Schroedinger’s kat: het bekende voorb...more
Na mazelen is afweersysteem langdurig afgezwakt
Nov 01 2019
Als het mazelenvirus het lichaam heeft verlaten dan laat het nog lange tijd zijn sporen achter... Het virus tast het afweersysteem hevig aan, wat patiënten langere tijd kwetsbaar maakt voor infecties. Gisteravond toonde zowel een Amerikaans onderzoek als een Engels onderzoek, beide in samenwerking met Nederlandse onderzoekers, aan hoe dit zit. Hiervoor gebruikte ze bloedsamples van Nederlandse kinderen van tijdens en na de mazelenuitbraak in de Biblebelt. Een van de onderzoekers is viroloog Rik ...more
Computerprogramma AlphaStar domineert strategisch videospel
Nov 01 2019
Zo'n vijf-en-twintig jaar geleden hielden we het niet voor mogelijk dat een computerprogramma zou kunnen winnen van een schaakgrootmeester of een professionele go-speler. Maar de ontwikkelingen gaan snel, vandaag de dag is er een programma dat zelfs in staat was om grootmeester te worden in een veel complexer videospel, genaamd StarCraft II. Het computerprogramma, AlphaStar, was in staat om van bijna iedereen te winnen, zo blijkt uit de publicatie die gisteravond in Nature verscheen. We spraken ...more
InScience: gokken met genen en musicerende planten
Nov 01 2019
Genetische modificatie klinkt velen wat eng in de oren, maar zit er misschien ook een positieve kant aan? In Focus praat presentator Jacob de Vries met aankomend InScience-directeur Daisy van de Zande over de zin en onzin van genetische modificatie. Kunstenaar Mies Loogman maakte een genengokmachine ... Daar win je geen geld mee, maar informatie over gentechnieken! Daarnaast laat designer Tom Kortbeek met zijn Bio Orchestra planten muziek componeren. Waar haalt hij het ritme en de tonen van...more
Kerken lopen leeg doordat we steeds geleerder zijn
Oct 31 2019
Steeds meer Nederlanders zijn hoog opgeleid en daardoor lopen de kerken leeg. Dat concludeert Joris Kregting, onderzoeker religiewetenschappen, in zijn proefschrift waarop hij net is gepromoveerd aan de Radboud Universiteit.
Wordt radio leuker met een beetje drugs?
Oct 30 2019
"Ik krijg er net een beetje zin in!" Presentator Steven Smit ervaart tijdens de uitzending hoe het is om een paar druppels ALD 52 te nemen (een soort LSD). Wat doet microdoseren met iemand? En kunnen mensen ook verslaafd raken aan microdoseren? Op deze vragen proberen microdoseerder Sjanett de Geus en PhD onderzoeker aan de Universiteit van Maastricht Nadia Hutten antwoord te geven.
Dankzij evolutie kunnen trekvogels zich aan klimaatverandering aanpassen
Oct 30 2019
Helemaal vanuit Afrika weten trekvogels precies op het goede moment onze kant uit te vliegen om te kunnen broeden. En dat niet alleen: ze weten zich zelfs aan te passen aan klimaatverandering door steeds eerder naar Europa te vliegen... Hoe trekvogels hiertoe in staat zijn bleek uit een bijzonder nauwkeurige Duitse studie, gisteren gepubliceerd in Current Biology.
'Kijk daar een... Hoe heet dit beest eigenlijk?!'
Oct 29 2019
Kinderen zien nauwelijks nog het verschil tussen een mus en een merel. Zorgelijk denkt bioloog Michiel Hooykaas. Waarom? "Als je een soort leert kennen kan je meer waardering voor zo'n dier krijgen." Hoe zit het met jouw kennis van het Nederlandse dierenrijk? Bioloog en Friend of The Show Auke Florian Hiemstra heeft een haast onzichtbaar diertje in huis genomen. Miljarden vogelmijten krioelen door zijn huis - en die bijten en dat JEUKT!
Column #76 van Hens Zimmerman: een aangevroten eikel is geen bewijs voor de aanwezigheid van een eekhoorn
Oct 26 2019
"Een aangevroten eikel is nog geen bewijs voor de aanwezigheid van een eekhoorn", aldus je favoriete spacegeek Hens Zimmerman. Indirect bewijs is in de wetenschap nooit genoeg. Hens stort zich op de vraag of er nou buitenaards leven is. Deze week werd bekend dat tijdens de Vikingmissie in 1976 al aanwijzingen waren voor leven op Mars. Is dat wel zo? Of is het fake news? Hens legt aan de hand van belangrijke wetenschappelijk principes uit wat het zo lastig maakt dit met 100% zekerheid vast te ste...more
Techdeskundige Tjitze belt met een banaan
Oct 25 2019
Het is techtober! Een perfect moment voor een nieuwe update van onze techkenner Tjitze Zijlstra. Hij vertelt alles over de nieuwste gadgets, de quantum supremacy van Google en als klap op de vuurpijl heeft hij een bijzondere verrassing mee voor presentator Jacob: een banaan om mee te bellen.
Dwangstoornis: "Ik loop met een boog om prullenbakken heen"
Oct 24 2019
Je telt je eigen voetstappen op straat, je vermijdt openbare bankjes en prullenbakken of denkt na wat er zou gebeuren als je voor de trein springt. Wat nou als dit soort gedachten nooit ophouden en je leven gaan beheersen? Wetenschapsjournalist Pier Wouda en dwangstoornispatiënt Maaike van der Linden praten over hoe het is om dwanggedachten te hebben.
Zeeleven ook drastisch veranderd door meteoriet die dino's uitroeide
Oct 24 2019
We gaan terug in de tijd. Zo'n 66 miljoen jaar geleden sloeg in Mexico een meteoriet in, waardoor onder meer de dinosauriërs uitstierven. Dat wisten we al. Maar diezelfde meteoriet veroorzaakte óók een snelle verzuring van de oceanen, met massale sterfte van het zeeleven tot gevolg. Dat stellen wetenschappers in het vakblad PNAS. Katja Peijnenburg is evolutiebioloog en marien bioloog bij Naturalis en bekeek het onderzoek voor ons. Zelf doet ze onderzoek naar onder meer de verzuring van oceanen e...more
Wat de quantum-doorbraak van Google voor u betekent
Oct 24 2019
De geruchten gingen al ruim een maand rond, maar nu is het officieel: Google heeft een quantumcomputer zover gekregen dat die berekeningen uitvoert waar supercomputers op vastlopen. De computer zou in iets meer dan drie minuten een berekening uitvoeren waar supercomputers 10.000 jaar over doen. Het onderzoek is vanmorgen verschenen in het vakblad Nature en wij praten erover met Lieven Vandersypen. Hij is hoogleraar quantum-nano-wetenschappen aan QuTech en de TU Delft. Hij werkt zelf samen me...more
Hoe herstelt de zeebodem zich als vissers wegblijven?
Oct 24 2019
Met een grote kaasschaaf over de bodem van de Noordzee, dat gaan onderzoekers de van het Nederlands instituut voor onderzoek der zee de komende week doen. Ze zoeken bijzonder bodemleven ten noorden van Texel. Er is namelijk een Noordzeeakkoord in de maak waarin waarschijnlijk wordt beslist dat een deel van de Noordzee wordt gesloten voor visserij. Wetenschappers willen weten hoe de bodem zich dan herstelt en komende week doen ze een nulmeting. Maino Remmers bezoekt onderzoeksschip de Pelag...more
75 jaar vrouwen in de krijgsmacht! (En nog steeds niet vanzelfsprekend)
Oct 22 2019
"De Milva: een kamp voor vriendinnen!", aldus een wervingsbrochure van defensie uit de jaren '50. Inmiddels is het 75 jaar geleden dat vrouwen officieel onderdeel werden van de Nederlandse krijgsmacht. Historica Kim Bootsma vertelt dat het 75-jarig jubileum niet helemaal terecht is; al in de 17e eeuw hadden vrouwen een grote rol binnen het leger. Hoe is het om als vrouw een hoge positie bij de infanterie te vervullen? Dat horen we van Helga Meindertsma, de eerste vrouwelijke officier bij de ...more
Boeren versus RIVM: waarom twijfelen we aan de wetenschap?
Oct 21 2019
Het is waar, want het is wetenschappelijk bewezen! Is dat wel zo? De Nederlandse boeren denken daar bijvoorbeeld heel anders over... Zij trekken de stikstofmetingen van het RIVM in twijfel. Wetenschapsjournalist en hoofdredacteur van ScienceGuide Sicco de Knecht begrijpt de boeren wel. Een thermometer in de werkelijkheid steken, kunnen zelfs wetenschappers niet.
Column #75 van Hens Zimmerman: een mijlpaal voor je favoriete kosmonaut!
Oct 19 2019
Wat zijn zware neutronensterren? Gelden er privacyregels in de ruimte? En is er leven op Mars? Al 75 weken beantwoordt onze huiskosmonaut Hens Zimmerman allerlei ruimtevragen in zijn column Zimmerman in Space. Om dit te vieren vandaag een extra lange aflevering! Hens Zimmerman verliet voor de 75e column eenmalig zijn audiokelder om de Space Expo te bezoeken. Directeur Rob van den Berg neemt Hens en zijn dochter annex spacesidekick Gloria mee langs de geschiedenis van de ruimtevaart. De nieuw...more
Onze boeren voeden lang niet de hele wereld
Oct 17 2019
Onze boeren voeden de wereld. Die claim horen we geregeld in de discussies over onze veestapel, de uitstoot van stikstof en onze natuurgebieden. Maar klopt dat wel? Produceren wij eten voor de hele wereld? En hoeveel voedsel halen we zelf van over de grens? Jeroen de Jager zoekt het uit. Samen met Hanneke Muilwijk van het Planbureau voor de Leefomgeving gaat hij naar de Haagse buurtsuper.
Verbetert testosteron de sportprestaties van vrouwelijke atleten?
Oct 17 2019
Zorgt een hoge natuurlijke testosteronspiegel voor oneerlijke concurrentie? Die vraag beheerst al jaren de atletiekcarrière van de Zuid-Afrikaanse topatlete Caster Semenya. Haar hoge testosteronspiegel zou haar volgens de mondiale atletiekfederatie IAAF een oneerlijk voordeel geven. Maar het wetenschappelijke bewijs is niet overtuigend. Nu komen Zweedse onderzoekers met een nieuwe studie die meer duidelijkheid moet geven over de relatie tussen testosteron en sportprestaties van vrouwen. Bert Ott...more
Huidige model van taal in de hersenen klopt niet
Oct 16 2019
Wat u vroeger op school over taal heeft geleerd, dat klopt niet helemaal. Er zijn meer hersengebieden die zich met taal bezig houden dan eerder werd gedacht. Taal is dan ook een van de meest complexe cognitieve functies die we beheersen. Én uniek menselijk. Peter Hagoort, directeur van het Max Planck Instituut, pleit voor een nieuw model van taal in de hersenen. Ook kwam vandaag het eerste boek uit waarin alle disciplines die zich tegenwoordig met taal bezighouden samenkomen: van genetica tot...more
Zo lang hardlopen dat je gaat hallucineren: ultraracing
Oct 16 2019
Dagen en nachten lang hardlopen door de bergen: Sommige mensen doen het voor de lol. Deze extreme sport wordt Ultraracen genoemd. Arjan van Binsbergen doet het ook: 170 kilometer stijgen en dalen zonder te slapen. Arjan en sportpsycholoog Ciska de Bruijn zijn vannacht te gast in Focus om over deze intense lichaamsbeweging te praten.
De 19e eeuw: een inspiratiebron voor genderneutrale kinderkleertjes?
Oct 16 2019
Herken je meisjes aan roze jurkjes en jongens aan hun stoere spijkerbroeken? Dat was vroeger heel anders, vertelt historicus Tirza Westland. Misschien denk je dat genderneutrale kleding echt een hype van nu is, maar al in de negentiende eeuw droegen zowel jongens als meisjes gewoon jurkjes. Probeer dan maar eens het geslacht te raden van een kindje!
Nobelprijs Economie gaat naar armoedebestrijding
Oct 15 2019
Wat moet je doen om mensen uit de armoede te krijgen? De Nobelprijs voor de Economie gaat naar drie wetenschappers die hier concrete antwoorden op wisten te geven met een door hen ontwikkelde onderzoeksmethode, die nu de gouden standaard is binnen de ontwikkelingseconomie. Franziska Gassmann is hoogleraar sociale zekerheid en ontwikkeling aan de Universiteit Maastricht en legt uit waarom ze blij is met de keuze voor deze winnaars.
SolarRacers in Australië: 3000 kilometer op zonne-energie
Oct 15 2019
3000 kilometer door Australië afleggen op niets dan zonne-energie: Het klinkt onmogelijk, maar tweejaarlijks gaan verschillende teams deze uitdaging aan. In 2019 doet voor het eerst het TopDutch Solar Racing team mee, een team uit Groningen. Focus belde met Eline Hesda om live updates te ontvangen over hun tocht door de outback van Australië.
Expeditie naar de zanger van de oceaan: de ijswalvis
Oct 15 2019
Wie de Beste Zanger van Nederland is, daar verschillen de meningen over maar de oceaan heeft een overduidelijke winnaar: de ijswalvis. Het dier produceert complexe geluiden van vaak meerdere tonen tegelijk en kan meer dan 200 jaar oud worden. Onderzoekers willen dit bijzondere dier gaan opzoeken tussen het zee-ijs in het Noordpool-gebied, maar daarvoor moet een schip gebouwd worden dat 6 miljoen kost. Niet elk schip is bestand tegen ijs... Initiatiefnemer en marien bioloog Herman Sips vertelt ov...more
DNA-dialoog: Hoe denkt Nederland over het genetisch aanpassen van embryo's?
Oct 15 2019
Hoe denken wij in Nederland over het genetisch aanpassen van embryo's? Die vraag wordt prangender doordat er technologisch steeds meer mogelijk is. Denk bijvoorbeeld aan de genetisch aangepaste tweeling die krap een jaar geleden plotseling in China opdook. Daarom is de zogeheten 'DNA-dialoog' van start gegaan: door het hele land worden er gesprekken over dit onderwerp georganiseerd, onder meer door het Erasmus Medisch Centrum en het Rathenau Instituut. Sam Riedijk, medisch psycholoog en universi...more
Column #74 van Hens Zimmerman: hoeveel informatie kun je in een golfproppen?
Oct 12 2019
Waar zou onze huiskosmonaut zijn zonder zijn trouwe luisteraars? Zijn mailbox stroomt over van enthousiaste vragen van fans. Deze week legt Hens niet alleen het verschil uit tussen AM- en FM-radio, maar ook wat DAB+ en morse met elkaar te maken hebben; en dat alles begint met een vraag over straling van luisteraar Roel: hoe kan straling ons eigenlijk zo ontzettend veel informatie geven?
Waarom trappen we toch elke keer weer in de marketingtrucjes van bedrijven?
Oct 11 2019
Vannacht ging Focus in gesprek met marketingspecialist Cor Hospes over zijn nieuwe boek. Je denkt misschien dat jij als consument volledig je eigen keuzes maakt, maar stiekem hebben influencers, reclamespotjes en marketingtrucjes meer invloed op je dan je denkt. Hoe kan dat nou eigenlijk? Presentator Jacob de Vries vraagt Cor het hemd van het lijf.
Stakingen, sluitingen en onderwijsproblematiek: wat kan er beter?
Oct 10 2019
Het is de nacht van de leraar en de lerares! In de studio bij Focus zitten Jan Jaap Hubeek en Inge van Son, twee docenten die zich inzetten voor innovatief onderwijs. Klassikaal leren rekenen en schrijven via oude lesmethoden... Dat kan anders!
Nobelprijs voor batterij die iedereen in z'n broekzak heeft
Oct 10 2019
In mobiele telefoons, elektrische auto's, laptops... Tegenwoordig zijn lithium-ion-batterijen óveral te vinden. De Nobelprijs voor de scheikunde gaat dit jaar naar drie wetenschappers die aan de basis stonden van die batterij. Wij praten over het 'temmen van lithium' met Petra de Jongh, hoogleraar katalyse en energiematerialen aan de Universiteit Utrecht. Zij werkt aan een nieuwe generatie nóg veiligere lithium-ion-batterijen.
Journalistiek kijkt bij wetenschappelijke artikelen vaak niet verder dan persbericht
Oct 09 2019
Wanneer is een wetenschappelijk onderzoek nieuwswaardig en wanneer juist niet? Onderzoekers verschillen daarover hevig van mening. Friend of the show Rolf Hut belicht beide kanten van de discussie.
Deze planeetonderzoeker geloofde eerst weinig van Nobelprijswaardige ontdekking
Oct 09 2019
De Nobelprijs voor de natuurkunde gaat dit jaar naar twee sterrenkundige onderwerpen. Wij lichten er één uit: de ontdekking van de eerste planeet buiten ons eigen zonnestelsel die om een zon-achtige ster draait. Die ontdekking leidde tot een nieuw vakgebied, met als grote vraag: bestaat er buitenaards leven? Ignas Snellen is hoogleraar sterrenkunde aan de Universiteit Leiden, doet onderzoek naar die zogeheten exoplaneten en had vanmiddag eigenlijk een skype-afspraak met een van de Nobelprijsw...more
Onderwijspaard Faldo met pensioen
Oct 09 2019
Vijftien jaar lang is merrie Faldo aan alle kanten bevoeld en bepoteld door studenten, want ze was een zogenaamd "onderwijspaard". Nu mag ze genieten van haar oude dag, met andere gepensioneerde paarden. De medewerkers van de Universiteit Utrecht missen haar wel een beetje, maar of dat andersom ook zo is...
Betonnen gebouwen: onveiliger dan je denkt
Oct 09 2019
Een parkeergarage die uit het niets instort: hoe kan dat nou? Beton is toch hartstikke stevig? Helaas: betonnen gebouwen storten vaker in dan je denkt. Constructief ontwerper Sander Pasterkamp en wetenschapsredacteur Jeroen Koot leggen uit hoe dat kan, waarom het zelfs mag volgens de wet en wat we moeten doen om het zoveel mogelijk te voorkomen.
Foute vrouwen - Wat deden Nederlandse verpleegsters aan het oostfront?
Oct 08 2019
Vrouwen bleken veel meer te zijn in de oorlog dan broedmachine of troostvrouw. Zo ontdekte historica Sietske van der Veen. Zij raakte geïnspireerd door Hitler's Furies van Wendy Lower: een boek over Duitse vrouwen in de oorlog. Zij waren piloot, kampbewaker of verpleger. Hoe zou dat onder de Nederlandse vrouwen zijn geweest? Sietske onderzocht het aan de hand van dertig 'foute' vrouwen die naar het oostfront vertrokken om daar de vijand te verplegen. Elke soldaat die zij beter maakten, kon weer ...more
Nobelprijs: zó past ons lichaam zich aan als we te weinig zuurstof krijgen
Oct 08 2019
Zonder zuurstof kunnen wij niet leven. Maar soms is er minder zuurstof beschikbaar dan we zouden willen, en dan past ons lichaam zich aan. Hoe dat in onze cellen in z'n werk gaat, daarvoor hebben drie wetenschappers de Nobelprijs voor de geneeskunde gekregen. En Dorine Swinkels, hoogleraar experimentele klinische chemie aan het Radboud UMC is daar heel blij mee.
Vrouwen onvruchtbaar door topsport?
Oct 07 2019
"Veel sporten werden gezien als een domein waarin vrouwen niet mochten infiltreren." Sporthistorica Elisa Rodenburg verdiepte zich in de positie van vrouwen in de sport, met name die van vrouwelijke roeiers in de periode voor 1976. Dat was het jaar dat vrouwen eindelijk mochten roeien op de Olympische Spelen. Men dacht dat vrouwen onvruchtbaar werden van topsport, maar dat was niet de enige reden om vrouwen buiten de sportwereld te houden. Waarom duurde het zolang voordat vrouwensport op de ...more
Column #73 van Hens Zimmerman: exotisch bezoek in ons zonnestelsel!
Oct 05 2019
We hebben een bezoeker uit de interstellaire ruimte! Helaas, het gaat niet om een buitenaards wezen... Onze huiskosmonaut Hens vertelt deze week over een exotische komeet: 2I/Borisov. Het is het tweede object ooit ontdekt buiten ons zonnestelsel... Maar dat betekent niet dat er niet nog veel meer zijn: we hebben nog niet zo lang de instrumenten om deze exoten op te sporen.
De wetenschap is diep verdeeld over nut en noodzaak van biomassacentrales
Oct 04 2019
'Miljardensubsidies voor biomassa zijn weggegooid geld', kopte het AD vanmorgen op de voorpagina. Inmiddels is #biomassa trending op twitter. Zijn biomassacentrales echt zo'n slecht idee? De wetenschap is diep verdeeld over de kwestie vertelt Heleen Ekker, onze redacteur energie en klimaat.
Westnijlvirus nu ook in Duitsland
Oct 04 2019
Voor het eerst is het Westnijlvirus in Duitsland aangetroffen bij een mens. Vorig jaar werden er in Europa ruim 2000 mensen ziek door het virus en stierven er 180 mensen aan de gevolgen ervan. Het virus rukt nu steeds verder op richting Noord-Europa en onze Nederlandse huismug kan het virus overdragen... We praten erover met Marion Koopmans, hoogleraar virologie aan het Erasmus Medisch Centrum. Zij is er niet gerust op dat het virus aan Nederland voorbij zal gaan. En wie meer wil weten over z...more
Onenigheid binnen de wetenschap: is het eten van vlees ongezond?
Oct 04 2019
is vlees ongezond of valt het wel mee? Er is onduidelijkheid ontstaan nu een groep internationale wetenschappers concludeert dat het wel meevalt met bijvoorbeeld de risico's op kanker en hart- en vaatziekten. Dit gaat tegen de internationale en Nederlandse richtlijnen in. We vroegen Astrid Postma, onderzoeker bij het Voedingscentrum, om uit te leggen waar deze tegenstrijdigheid vandaan komt.
Hebben die grote paddenstoelen ook last van stikstof?
Oct 04 2019
Gigantische witte bollen in weilanden, reusachtige elfenbanken.... Een beetje regen en het paddenstoelenseizoen is weer begonnen. Als je nu de bossen intrekt zie je de ene na de andere soort. Niets aan de hand, zo lijkt het. Maar hoe goed gaat het met de paddenstoel? En wat is de invloed van de vermaledijde - daar is het weer - stikstof? Jeroen de Jager zoekt het uit. Hij trekt het bos is met mycoloog Rob Chrispijn.
'Promoveren moet ook aan hogescholen kunnen'
Oct 04 2019
Promoveren moet straks ook aan hogescholen kunnen. Dat wil zeggen: studenten moeten daar straks óók een officiële onderzoeksgraad kunnen behalen. Niet voor fundamenteel onderzoek, maar juist voor praktijkgericht onderzoek. Dat bepleiten de Vereniging Hogescholen en de Vereniging van Universiteiten vandaag. Wij praten erover met Welmoed van der Velde, jurist en lector maritiem recht aan de NHL Stenden hogeschool. Zij bepleitte dit voorstel onlangs nog bij minister van Engelshoven, die er posit...more
Ziekmakende muggen rukken op; slapen we straks allemaal onder een klamboe?
Oct 03 2019
"Door het steeds warmer wordende weer en de aanwezige hoeveelheid water in Nederland kunnen muggen in de toekomst problemen veroorzaken." Systeembioloog Maarten Schrama van de Universiteit Leiden en medisch entomoloog Marieta Braks van het RIVM zijn allebei gefascineerd door muggen. Ze bewonderen de flexibiliteit van dit organisme, maar zijn zich ook bewust van de infectieziektes die de mug met zich mee kan brengen naar ons land.
Lab Leven #14: het Tilburgse stresslab
Oct 02 2019
Zweethanden, een hogere hartslag en een steen in je maag... Stress kennen we allemaal wel. Verslaggever Dorien Rozing bezoekt deze week een lab waar proefpersonen expres in de stress worden gebracht! In deze serie bezoeken wij samen met De Universiteit van Nederland bijzondere laboratoria door heel het land.
Hoe krankzinnig was de zorg in de zeventiende eeuw?
Oct 01 2019
De zorg in gestichten of dolhuizen in de zeventiende eeuw heeft een horrorimago. "Mensen hebben het idee dat de zorg van toen minimaal was en dat er af en toe alleen een hompje brood naar ze gegooid werd. Dat is niet waar." Aldus historicus Martje aan de Kerk. In de zeventiende en achttiende eeuw werd zorg voor krankzinnigen juist veel door de familie gedaan. Als de situatie onhoudbaar werd, dan kon je in een dolhuis terecht. Martje aan de Kerk promoveerde op een onderzoek naar krankzinn...more
Column #72 van Hens Zimmerman: is er spooky action at a distance?
Sep 28 2019
Het onderwerp van deze week is fascinerend, maar ook een beetje moeilijk te begrijpen. Zelfs onze huiskosmonaut zelf vindt het wat ingewikkeld. Maar zoals altijd ben je ook na deze column weer een stukje wijzer over ons heelal. Hens combineert deze week moeiteloos twee luisteraarsvragen: benieuwd wat de spin van deeltjes, quantum mechanica en onze waarneming van de wereld met elkaar te maken hebben? Je favoriete spacegeek legt het uit!
Focus gooit zaadbom op Mediapark
Sep 27 2019
"We moeten ervoor zorgen met de goede wil de goede planten op de goede plaats te planten." Meer groen in de stedelijke omgeving, dat is het doel van Guerilla Gardening. Met het maken en vervolgens verspreiden van bloembommen zorgen guerilla gardeners voor meer bloemen in de stad. Want meer bloemen betekent meer insecten en meer vogels. Maar kan dat allemaal zomaar? Als je de verkeerde zaden in een zaadbom stopt kan de zaadbom schadelijk zijn voor inheemse planten. En veel inheemse plante...more
Langzamer rijden, helpt dat de natuur écht vooruit?
Sep 26 2019
De commissie Remkes adviseerde het kabinet gisteren hoe het de uitstoot van schadelijke stikstofverbindingen kan terugdringen. Dat riep veel vragen op. Helpt het bijvoorbeeld écht om minder hard te rijden? We leggen veelgestelde vragen voor aan Wim de Vries. Hij is hoogleraar integrale stikstof-effect-analyse aan de Wageningen universiteit en hij is ook als expert geraadpleegd door de commissie Remkes. En voor wie een en ander nog wil nalezen: voor de website Nature Today schreef hij het a...more
Furby's nemen de Radio 1-studio over
Sep 26 2019
kunstenaar en docent Creative Technology Edwin Dertien was te gast in Focus, maar hij kwam niet alleen hij heeft namelijk een paar robots en een deel van zijn furbycollectie meegenomen naar de studio. Presentator Mirthe van der Drift vraagt hem alles over de relatie tussen kunst en robotica. Je hoort het regelmatig: robots gaan onze banen overnemen. Maar hoe zit dat met kunst?
Lab Leven #13: het Wageningse bananenlab
Sep 26 2019
In de serie Lab Leven duiken we iedere week samen met de Universiteit van Nederland in een bijzonder laboratorium. In deze aflevering bezoekt verslaggever Dorien Rozing het bananenlab van Wageningen University & Research en vraagt buitengewoon hoogleraar tropische fytopathalogie Gert Kema alles over het zorgen voor bananenplanten. De bananen die wij eten komen uit Midden- en Zuid-Amerika... Maar in Wageningen kweken ze de enige echte Nederbanaan. Benieuwd hoe deze banaan smaakt? Dorien neemt...more
Friends is het comfortfood onder de series
Sep 25 2019
"De spanning tussen wie je werkelijk bent en je ideale ego, dat maakt Friends zo'n goede komedie." Recent werd bekend dat Netflix 90 miljoen euro heeft geboden voor de rechten van Friends. Een hoop geld voor een serie van 25 jaar oud. Wat is het geheim achter het succes van de sitcom? En kunnen wij ons nog wel identificeren met de personages van Friends? Communicatiewetenschapper Merel van Ommen van de Radboud Universiteit is zelf groot fan van de serie en beantwoordt deze vragen in dit uurgespr...more
Poolonderzoek naar algen die 'wolken maken'
Sep 24 2019
We nemen u mee naar de grote Noordpoolexpeditie waar we eerder in Nieuws en Co over spraken. Want de ijsbreker die zich een jaar laat 'invriezen' in het Noordpoolgebied is vrijdagavond vertrokken uit Noorwegen. Met de MOSAiC-expeditie willen wetenschappers beter begrijpen hoe het Noordpoolgebied verandert door de opwarming van de aarde. Ze parkeren hun ijsbreker vol meetinstrumenten in het ijs en laten zich vervolgens meedrijven richting de Noordpool en Groenland. Marien bioloog Jacquelin...more
Mag de TU Eindhoven anderhalf jaar lang alléén vrouwen aannemen?
Sep 24 2019
De technische universiteit Eindhoven moet uitleg geven aan het College voor de Rechten van de Mens. In juni maakte de universiteit bekend dat ze de komende anderhalf jaar alleen nog maar vrouwen aan zullen nemen. Mannen maken alleen kans als er na zes maanden geen geschikte kandidaat is gevonden. De Universiteit vindt dat er te weinig vrouwelijke wetenschappers zijn en wil daar op deze manier iets aan doen. We spreken erover met Lars Doyer. Hij was veertien jaar lang plaatsvervangend lid v...more
Over wetenschappelijke feiten wordt niet onderhandeld
Sep 24 2019
De hele komende week staat in het teken van het klimaat. Er zullen demonstraties zijn, aanstaande maandag is er in New York een klimaattop en komende woensdag publiceert het IPCC een speciaal rapport over zeespiegelstijging en de ijskappen. En vanaf vandaag onderhandelen wetenschappers en beleidsmakers in Monaco over de samenvatting van dat IPCC rapport. Een van de auteurs van dat rapport is Roderik van de Wal, hoogleraar glaciologie aan de Universiteit Utrecht. Hij is vandaag erg druk, maar ...more
Duistere kant van data: "Algoritmes werken beter bij witte gezichten dan bij zwarte gezichten"
Sep 23 2019
Een smartphone in je zak, een persoonlijke ov-chipkaart, je pintransacties: dagelijks laat je een gigantisch spoor aan data achter. Lector Maaike Harbers vindt dat mensen zich te weinig bewust zijn van alle cookies die ze achteloos accepteren en hun persoonlijke gegevens die voor grote bedrijven voor het oprapen liggen.
Column #71 van Hens Zimmerman: Zware neutronen-sterren
Sep 21 2019
Elke week vertelt Hens Zimmerman je een nachtelijk ruimteverhaal in de uitzending van Focus. Dit keer over subatomaire deeltjes en zware neutronensterren: Wat zijn dat eigenlijk voor een sterren?
Roetdeeltjes uit verontreinigde lucht aantegroffen in placenta's
Sep 19 2019
Onderzoekers hebben roetdeeltjes uit verontreinigde lucht teruggevonden in de placenta's van zwangere vrouwen. En hoe erger de lucht in de woonomgeving was vervuild, hoe meer roet de onderzoekers aantroffen. Wij spreken erover met Hannelore Bové. Zij is postdoctoraal onderzoeker aan de Universiteit Hasselt en was hoofdonderzoeker van deze studie.
Glutenintolerantie onderzoeken met mini-darmpjes
Sep 19 2019
Het academisch jaar is begonnen en daarmee ook de nieuwe baan van Cisca Wijmenga. Zij is nu rector magnificus van de Rijksuniversiteit Groningen. Hoe gaat het dan met het wetenschappelijke project waarmee ze zoveel aandacht trok én bijna 19 miljoen euro subsidie binnenhaalde? Het project om de menselijke darm op een chip te kunnen onderzoeken. Matthijs Holtrop ging kijken en er is goed nieuws: het is gelukt om darm te ontwikkelen op een stukje plastic, zegt hoofdonderzoeker Sebo Withoff. D...more
Bang voor een man in de bosjes? Nergens voor nodig!
Sep 19 2019
We horen bijna dagelijks over schietpartijen en moord. Wordt Nederland steeds onveiliger? Marieke Liem van de Universiteit van Leiden denkt van niet. Voor haar onderzoek schudde ze de hand van tientallen moordenaars in Nederland en de VS. Dat liet haar niet koud "Ik weet nog heel goed dat ik een moordenaar voor het eerste de hand schudde. Die normale indruk die hij op mij maakte, deed meer met mijzelf dan met hem denk ik.", zegt Marieke in Focus.
Het verwoeste verleden van Syrië
Sep 19 2019
In Syrië zijn de gevolgen van de oorlog immens. Het geweld heeft er al bijna een half miljoen mensen het leven gekost en de mensen die er nog zijn hebben het zwaar. Maar dat is niet het enige immense verlies. In Focus praten we over een heel ander soort schade dat er is aangericht. Het hele land ligt in puin en de oorlog is een ramp voor de archeologie. Het culturele erfgoed is verwoest en geplunderd. En door het vernietigen van erfgoed, raakt ook nog eens de identiteit van miljoenen mensen besc...more
Lab Leven #12: Hoe word je zo gezond mogelijk oud?
Sep 18 2019
Hoe kun je zo gezond mogelijk oud worden? In Ommoord, een wijk van Rotterdam, zoeken ze het uit. Met allemaal verschillende laboratoria, zoals een slaaponderzoek-lab, een dermatologie-lab en een bloedonderzoek-lab, brengen deze wetenschappers het totaalplaatje van het menselijk lichaam in kaart.
Wordt het reusachtige zwarte gat middenin onze Melkweg steeds hongeriger?
Sep 16 2019
Wat is er aan de hand met het reusachtige zwarte gat middenin onze Melkweg? Een groep sterrenkundigen denkt dat het zwarte gat dit jaar veel meer materiaal opslokt dan anders. En als het over zwarte gaten gaat, dan denken wij natuurlijk aan Heino Falcke van de Radboud universiteit: de man die negentien jaar geleden bedacht dat hij een zwart gat wilde fotograferen en die afgelopen april het wereldnieuws haalde met die eerste iconische foto. Hij duidt het nieuws voor ons.
Column #70 van Hens Zimmerman: Objectieve waarheid
Sep 14 2019
"Het 'nu' is gebaseerd op onze eigen back-up van informatie uit het verleden." Deze week kreeg Hens Zimmerman een mail van een luisteraar die alle ruimtevaart kennis die we nu hebben in twijfel trekt. Want, niet alle feiten die wij denken te weten zijn waar. Ook de objectieve waarheid kan er soms flink naast zitten.
Acht bestrijdingsmiddelen in één Belgische koolmees
Sep 13 2019
In Nederland gaan veel jonge koolmezen dood. De vraag is of dat komt door het gebruik van bestrijdingsmiddelen. Nu hebben we een paar maanden geleden verteld dat het centrum voor landbouw en milieu in Culemborg tientallen mezen in de vriezer had om dat te onderzoeken. De Belgen hebben een vergelijkbaar onderzoek gedaan en dat net gepresenteerd. Wij praten erover met Adriaan Guldemond, die het Nederlandse onderzoek leidt en het Belgische onderzoek voor ons bekeek.
Massale sterfte: de Europese bossen staan onder druk
Sep 13 2019
Er moet dringend nieuw Europees bosbeleid komen. Daartoe roepen wetenschappers op in het vakblad Nature Sustainability. Onze bossen staan namelijk onder druk, zeggen ze, doordat we er steeds meer van vragen én de bossen lijden door het opwarmende klimaat. Wij spreken erover met Gert-Jan Nabuurs. Hij is hoogleraar Europese bossen aan de Wageningen Universiteit en een van de auteurs van het artikel.
Eerste spectaculaire momenten gereconstrueerd van meteorietinslag die dino's fataal was
Sep 11 2019
Er bestaat onder wetenschappers een grote eensgezindheid dat een meteorietinslag 66 miljoen jaar geleden naar alle waarschijnlijkheid* de belangrijkste oorzaak was voor de ondergang van dinosauriërs en het uitsterven van 75 procent van het leven op aarde. Maar vele vragen blijven nog onbeantwoord. Een internationaal team van onderzoekers heeft een nog nooit eerder vertoonde reconstructie gemaakt van de eerste seconden en uren van deze inslag. Dat deden ze door op zee een kernboring van wel een...more
"Dood muggen, maak een eind aan malaria"
Sep 11 2019
Jaarlijks sterven 400.000 mensen aan malaria, waaronder vooral jonge kinderen. Ook in Burkina Faso ontkom je niet aan de malariamug. Er zijn klamboes en medicijnen, maar iedereen wordt altijd wel een keer geprikt. Nu hebben wetenschappers een muggenlab in Burkina Faso opgezet, waarin ze malariamuggen genetisch zo aanpassen dat ze alleen nog mannetjes als nakomelingen krijgen en tenslotte uitsterven. Is dat de oplossing tegen malaria? Tegenstanders noemen deze ingreep gevaarlijk. Voor het...more
Lab Leven #11: het dierenlab van Rijksuniversiteit Groningen
Sep 11 2019
Dit lab ruikt niet naar alcohol of gekke stofjes, maar naar zaagsel. Verslaggever Dorien Rozing gaat op kraamvisitie in het dierenlab van de Rijksuniversiteit Groningen. De ratten hebben hebben baby's gekregen! Een ruimte van twaalf vierkante meter vol met rattenkooien... Het klinkt voor sommigen misschien als een horrorscenario. Met deze zwangere ratten wordt onderzocht wat de invloed is van zowel depressies als anti-depressiva op nakomelingen.
Vet raakt moeilijker uit ons vetweefsel wanneer we ouder worden
Sep 10 2019
Slecht nieuws voor diegenen die van lekker eten houden. Hoe ouder je wordt, hoe moeilijker je lichaam het krijgt om het vet uit je vetweefsel te verbranden. Dat is de conclusie van Zweedse onderzoekers nadat ze 16 jaar lang het vetweefsel van personen in allerlei soorten maten en gewichten hebben gemeten. Dat betekent (algemeen gesproken) dat mensen doorheen de tijd een toename in het gewicht kunnen ervaren zonder daarvoor extra te veel te gaan eten of minder te gaan bewegen. De resultaten zijn ...more
Wetenschappers laten zich 'invriezen' in Noordpoolgebied
Sep 10 2019
Honderden wetenschappers monsteren de komende maanden aan op een ijsbreker die zich laat 'invriezen' in het Noordpoolgebied. Het schip zal functioneren als een drijvend lab en er rukken ook drones en vliegtuigjes aan. Het doel: beter begrijpen hoe het Noordpoolgebied verandert door de opwarming van de aarde. Laurens Ganzeveld is atmosferisch onderzoeker en docent aan de universiteit Wageningen en hij moet alle meetgegevens van de zogeheten 'MOSAiC-expeditie' straks aan elkaar knopen en in mod...more
Column #69 van Hens Zimmerman: Maansteen Big Birtha
Sep 07 2019
De Big Birtha-steen staat bekend als een van de grootste maanstenen die in de geschiedenis is meegenomen naar de aarde. Nu 48 jaar later blijkt dit niet zomaar een steen te zijn: de steen is hoogstwaarschijnlijk afkomstig van de aarde, wat als meteoriet op de maan is belandt tijdens het ontstaan van het heelal! In deze aflevering analyseert Hens Zimmerman wat deze steen nou zo bijzonder maakt.
Ontstaan Middellandse Zeegebied nog nooit zo gedetailleerd gereconstrueerd
Sep 06 2019
We gaan zo vaak op vakantie naar de landen rond de Middellandse zee, maar we staan er nauwelijks bij stil waar dat hele gebied eigenlijk vandaan komt. Onderzoekers van de Universiteit Utrecht zijn er in geslaagd om het hele vormingsproces van het Middellandse Zeegebied op de meest gedetailleerde manier ooit te reconstrueren. Tien jaar werk en een studie van bijna 500 pagina's waren er voor nodig. En dat is niet voor niks, want het gebied om de Middellandse Zee is een van de meest geologische com...more
Sikkelcelziekte verdient meer geld en aandacht
Sep 06 2019
"Er is te weinig geld en aandacht voor sikkelcelziekte." Dat stelt hoogleraar inwendige geneeskunde Bart Biemond vandaag in zijn oratie. En dat terwijl er zo'n tweeduizend mensen in Nederland lijden aan de ziekte die de levensverwachting flink verkort. Het gaat dan vooral om mensen met wortels in Afrika, het Midden-Oosten en Azië. Wij praten erover met Bart Biemond én met Chantelle Rodgers. Zij heeft de ziekte en is voorzitter van de belangenorganisatie IXL Sickle Cell Awareness.
Resultaten dna-onderzoek meer van Loch Ness
Sep 06 2019
Is het een zwemmende circusolifant? Is het een plesiosaurus? Of toch nog iets heel anders? Het verhaal van het monster van Loch Ness blíjft fascineren... Nieuw-Zeelandse onderzoekers presenteren vandaag de resultaten van een nieuw soort onderzoek. Ze analyseerden dna van huidschilfers, uitwerpselen en slijmdraden die in Loch Ness ronddrijven. Wij praten over de bevindingen met Reindert Nijland, universitair hoofddocent moleculaire biologie aan de Universiteit Wageningen. Hij doet vergelijk...more
Langere rekentoetsen dichten de kloof tussen meisjes en jongens
Sep 04 2019
Doorgaans scoren jongens gemiddeld beter dan meisjes op rekenen en bèta-testen. Maar econoom Matthijs Oosterveen (Erasmus University Rotterdam, Tinberg Instituut) ontdekte dat er iets opmerkelijk aan de hand is. Hoe langer je de testen maakt (lees: hoe meer vragen en hoe meer tijd je voor de test nodig hebt), hoe meer de meisjes die kloof met de jongens weten te dichten. Soms halen ze de jongens zelfs in. Oosterveen baseerde zijn onderzoek (gepubliceerd in het wetenschappelijke tijdschrift Na...more
Explosieve pakjes: postbodes in gevaar door illegaal vuurwerk
Sep 04 2019
Al is het nog lang geen oud en nieuw, voor vuurwerkinspecteur Reinder Auwema is het al ontzettend druk. Het illegale vuurwerk-circuit ligt namelijk nooit stil. Nederlanders proberen ook vaak deze gevaarlijke knallers binnen te halen. Vanavond 4 september besteedt ook het wetenschapsprogramma De Kennis Van Nu aandacht aan explosieve pakjes! 21:10 op NPO 2.
Lab leven #10: Het nanolab van TU Twente
Sep 04 2019
Het is een van de kleinste dingen van wat we ons kunnen voorstellen: nanotechnologie. Of zoals professor Wilfred van der Wiel van de Universiteit van Twente zeggen: "het is nog kleiner dan de doorsnede van je haar." Maar wat kunnen we precies met nanotechnologie? Verslaggever Dorien Rozing zoekt de mogelijkheden van deze technologie uit en gaat langs bij het nanolab aan de Universiteit van Twente.
Hondenrassen kennen aanzienlijk grote verschillen in hersenstructuren
Sep 03 2019
Honden zijn er in allerlei soorten en maten. Maar de mens heeft de verschillen zo groot gemaakt dat zelfs de structuren van het brein van hondenrassen grote verschillen kennen. Dat blijkt uit onderzoek van het wetenschappelijke tijdschrift Journal of Neuroscience, waarbij 62 huisdierhonden (goed voor 33 hondenrassen) onder de MRI-scanner zijn gelegd. De verschillen konden ook niet alleen verklaard worden door verschillen in lichaamsgrootte, hersengrootte of de vormgeving hersenpan van de hondenr...more
Game of Drones: wint de journalistendrone het van de brandweerdrone?
Sep 03 2019
De babi pangang thuis laten bezorgen door middel van een drone, de brandweer die een brand blust met drones, drones die planten bestuiven. In de toekomst zit onze lucht vol met deze onbemande mini-vliegtuigen. Maar hoe zorgen we ervoor dat het luchtverkeer veilig blijft? Het bedrijf Space53 doet onderzoek naar de toekomst van het luchtruim. Marc Sandelowsky is directeur van het Enschedese bedrijf en vertelt over de 20.000 drones die in 2045 per dag boven Parijs zullen vliegen.
Vogels hebben óók een persoonlijkheid
Sep 03 2019
De kanoet is een klein steltlopertje van gemiddeld 120 gram. Het vogeltje is in groten getale aanwezig op de Wadden en wordt al dertig jaar onderzocht. Bijvoorbeeld om te begrijpen waarom de een grotere afstanden aflegt dan de ander. Deze week zijn wetenschappers met een nieuwe reeks experimenten bezig op het vogeleiland Griend. Ze onderzoeken de persoonlijkheid van de beestjes. Verslaggever Jeroen de Jager zoekt Allert Bijleveld op. Hij is gedragsecoloog bij het Nederlands instituut voor on...more
Luid protest wetenschappers bij opening academisch jaar
Sep 02 2019
Minister van Onderwijs Ingrid van Engelshoven opent vandaag een bewogen nieuw academisch jaar aan de Universiteit Leiden. Want letterlijk een paar meter van de Leidse Pieterskerk (waar de gebruikelijke opening plaatsvindt), wordt er als protest een alternatieve opening van het academisch jaar gehouden waar vele academici en studenten vanuit heel het land naar toe gaan. De zogenaamde 'Ware Opening van het Academische jaar 2019'. Het ongenoegen over het nieuwe financieringsplan van het kabinet ...more
Column #68 van Hens Zimmerman: de Space Race herhaalt zich
Aug 31 2019
De eeuwige strijd tussen grootmachten om ergens de eerste, de beste of de grootste in te zijn, lijkt nooit echt te stoppen. De ruimtewedloop uit de vorige eeuw was ook zo'n strijd. Op 4 oktober 1957 begon de jarenlange Space Race tussen de Sovjet-Unie en de Verenigde Staten met de lancering van Spoetnik 1. Die race lijkt zich momenteel te herhalen, maar inmiddels bemoeien meer partijen zich ermee: India, SpaceX en Blue Origin bijvoorbeeld. Deze week neemt spacegeek Hens Zimmerman je mee in de ge...more
'Homogen' en 'hetrogen' bestaan niet
Aug 30 2019
"Homoseksueel gen bestaat niet", "Seksuele voorkeur deels bepaald door genen"en "Homoseksualiteit is wel erfelijk". Er is veel aandacht vandaag voor een grootschalig genetisch onderzoek dat in het vakblad Science is gepubliceerd. Wat leert dat onderzoek ons over homoseksualiteit? En waarom zoeken wetenschappers naar de genetische basis van ons seksuele gedrag? Wij praten erover met Abdel Abdellaoui. Hij is geneticus aan het Amsterdam UMC, waar hij onderzoek doet naar gedrags- en populatiegene...more
Bepaalt een robot straks wie het turnen wint?
Aug 30 2019
Techdeskundige Tjitze Zijlstra is terug van vakantie. Hij praat ons bij over het laatste technieuws. Zo komt de Fairphone 3 op de markt, waarbij duurzaamheid centraal staat. Zo kan je zelf de onderdelen van deze telefoon kan vervangen. En geeft hij het antwoord op de vraag: zijn simkaarten straks verleden tijd?
Opzienbarende schedel van Australopithecus anamensis gevonden
Aug 29 2019
Paleontologen onthalen het als een van de grootste prehistorische ontdekkingen van de afgelopen decennia. De vondst van een bijna complete schedel van 3,8 miljoen jaar oud. Een Ethiopische herder ontdekte hem naar verluidt toen hij een kuil aan het graven was om zijn lammetjes te beschermen tegen de hyena. De schedel behoort tot het geslacht van een van onze voorouders, de Australopithecus, maar is van een andere soort dan die andere Australopithecus: Lucy, misschien wel de bekendste prehisto...more
Ook niet-sporters lopen gevaar op oververhitting
Aug 28 2019
Té weinig sporters weten wat ze moeten doen als ze met oververhitting te maken krijgen tijdens het trainen in hoge temperaturen. Dat meldt het Rode Kruis vandaag. Maar nu de zomers steeds warmer worden, lopen ook niet-sporters meer gevaar op oververhitting als ze zich erg inspannen. We vragen aan thermofysioloog Boris Kingma (TNO) hoe we ons kunnen aanpassen aan deze nieuwe omstandigheden.
Lab Leven #9: het windtunnellab van TU Eindhoven
Aug 28 2019
In deze aflevering van Lab Leven gaat verslaggever Dorien Rozing op bezoek in een bijzonder lab: geen steriele omgeving waar wetenschappers in labjassen proefjes doen. In dit lab van de TU Eindhoven beoefent professor Bert Blocken de nobele kunst van de aerodynamica met een gigantische windtunnel.
"Everything has its jaguar"
Aug 28 2019
Met de jaguar bedoelen we hier niet die dure auto. Dit indiaanse gezegde verwijst naar het dier, de grootste katachtige uit Zuid-Amerika. Archeoloog Eva Paulsen ontdekte waarom de inheemse bevolking van de kleine Antillen zoveel dieren afbeeldde op hun potten en schalen. Hoe kan het dat bepaalde dieren VEEL vaker afgebeeld worden dan anderen? En wat zegt dat over de mensen die ze 2000 jaar geleden boetseerden? Om daarachter te komen reisde de archeoloog onder andere naar Suriname om daar midde...more
Europeanen vernielden inderdaad (bijna) al hun oerbos
Aug 27 2019
De Braziliaanse president Jair Bolsonaro heeft geen behoefte aan de twintig miljoen dollar die door de G7 was toegezegd om de branden in het Amazonewoud te bestrijden. Bolsonaro (in feite zijn stafchef Onyx Lorenzoni) liet weten dat het geld beter kan worden besteed aan de 'herbebossing van Europa', suggererend dat Europa in haar verleden ook haar oerbos vernietigde. Enerzijds heeft de uitspraak een sterk retorisch 'whataboutism' of 'tu qouque' (help liever jezelf, voor je ons gaat helpen'),...more
Gezonde levenswijze tegen dementie helpt amper bij ouderen met hoge genetische aanleg
Aug 27 2019
We dachten dat bewegen en gezond eten de kans op dementie verkleint. Maar zo simpel blijkt dementie niet te voorkomen. Want uit een pas verschenen onderzoek in het wetenschappelijke tijdschrift Nature Genetics van het Erasmus Medisch Centrum blijkt dat ouderen die een hoger genetisch risico op dementie hebben, weinig lijken te kunnen doen om dementie te voorkomen. Het is pas bij mensen die een laag genetisch risico hebben dat een gezonde levensstijl lijkt te helpen. We praten met arts en hoofdon...more
Formeren is dineren
Aug 27 2019
"Je kunt de verkiezingen winnen, maar de formatie verliezen." Van een diner tussen Wiegel en Van Agt in 1977, tot Samsoms dankwoord voor Rutte. Nog nooit is echt onderzocht hoe vriendschappen in de politiek werken. Tot nu. Frank Westhoek schreef een masterscriptie over de invloed van vriendschap in kabinetsformaties en vertelt erover in Focus.
'Straling bij mislukte Russische rakettest wellicht van experimentele radioactieve brandstof'
Aug 26 2019
Er zijn toch verschillende radio-actieve deeltjes gevonden bij de mislukte en dodelijke Russische rakettest in Severodvinsk van twee en een halve week geleden. Dat heeft de Russische meteorologische dienst bekendgemaakt aan het Russische persbureau Interfax, nadat het testen in de omgeving uitvoerde. En dat terwijl de Russische autoriteiten eerder benadrukten dat er bij het ongeluk geen schadelijke stoffen waren vrijgekomen. Stralingsdeskundige Lars Roobol (RIVM) vertelt ons dat er iets vreem...more
Dit vind jij interessant aan het leven van Britney Spears
Aug 26 2019
Kim Kardashian, Britney Spears, en Taylor Swift … Dagelijks volgen we beroemdheden op de voet. Maar waarom vinden we het zo interessant om te zien dat Taylor Swift haar katten aait of wat Kim Kardashian eet als ontbijt? Celebrities zijn niet meer weg te denken uit ons dagelijks leven. Zelfs politici zijn tegenwoordig beroemdheden. Er zit nota bene een TV-ster in het Witte Huis… Waar komt deze fascinatie voor celebrities vandaan? Neerlandicus en celebrity onderzoeker Gaston Franssen van de Uni...more
Column #67 van Hens Zimmerman: Gelden privacyregels ook voor satellieten in de ruimte?
Aug 24 2019
Cookies, persoonsgegevens bij bedrijven, verborgen camera's… Terwijl wij ons druk maken over onze privacy op aarde, doorbreken satellieten alle privacymuren. Zonder dat wij het door hebben. Het aantal satellieten stijgt explosief en je kan waar en wanneer je maar wilt data opvragen over waar je buurman uithangt. Hens Zimmerman maakt een analyse over privacy in de ruimte in een nieuwe aflevering van Zimmerman in Space.
Hoe ernstig is de achteruitgang van het Amazonewoud voor de wereld?
Aug 23 2019
De wereldwijde verontwaardiging over de aangestoken bosbranden in het Amazonewoud neemt steeds verder toe. Onder andere de Franse president Macron dreigt het landbouwakkoord tussen de EU en Zuid-Amerika op te zeggen. En begin deze maand was er het verontrustende bericht van het Braziliaanse Ruimtevaartorganisatie dat de jaarlijkse ontbossing opnieuw een versnelling hoger gaat. Hoe ernstig zijn de nieuwsberichten over bosbranden en ontbossingen? En welke waarde heeft het regenwoud (met haar on...more
De WHO is wél bezorgd om microplastics in drinkwater
Aug 22 2019
'Microplastics in drinkwater vormen geen bedreiging voor de volksgezondheid', 'Microplastics in water niet schadelijk voor de mens, WHO: concentratie microplastics in drinkwater geen bedreiging voor volksgezondheid, 'De Wereldgezondheidsorganisatie WHO is niet bezorgd om microplastics'. Het zijn een aantal koppen van verschillende nieuwsmedia over het nieuwe rapport van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO over microplastics in drinkwater. Maar zegt de WHO dat eigenlijk wel allemaal? Maakt het...more
Ki ka koe ki - hoe ontstaat een taal?
Aug 22 2019
Spreken is zilver, zwijgen is goud… Zo ontdekte verslaggever Mirthe van der Drift dit weekend op het muziekfestival Lowlands. Wetenschappers Martijn Wieling en Gregory Mills gebruiken festivalgangers als proefkonijnen voor een taalexperiment. Kun je jezelf verstaanbaar maken met slechts een paar nietszeggende klanken? Mirthe kijkt toe hoe festivalbezoekers zich overgeven aan de klanken 'ka', 'ki' en 'koe'.
'Voor medicijngebruik zijn er op het internet miljoenen burentips'
Aug 21 2019
Vier op de tien van de Nederlandse adviezen op sociale media, blogs en forums zijn onbetrouwbaar als het over veilig medicijnengebruik tijdens de zwangerschap gaat. Dat blijkt uit onderzoek van het Radboud UMC in het wetenschappelijke tijdschrift British Journal of Clinical Pharmacology. Ruud Coolen Van Brakel, de directeur van het Instituut Verantwoord Medicijngebruik, is niet verrast door het cijfer. Het maakt volgens hem deel uit van een breder probleem waarin mensen hun meningen en ervari...more
Lab Leven #8: proeven in het Smaak Lab van Maastricht University
Aug 21 2019
In deze aflevering van Lab Leven krijgen we letterlijk een kijkje in de keuken van Maastricht University. Gedragswetenschapper Remco Havermans onderzoekt daar het menselijke eetgedrag. Want wat gebeurt er eigenlijk in je hoofd als je weer eens een hele reep chocola naar binnen werkt? En waarom kun je als je he-le-maal vol zit van je avondeten toch nog dat bakje tiramisu op? Verslaggever Dorien Rozing van de Universiteit van Nederland zoekt het uit in het smaaklab in, kan ook niet echt anders, bo...more
Sleutelen aan onze genen is nog riskanter dan gedacht
Aug 20 2019
Mensen zijn genetisch voor 99 procent identiek aan elkaar. Maar binnen die resterende 1 procent (die mensen wel genetisch van elkaar doet verschillen) zitten minstens 11,544 genen die minstens bij 518 verschillende fysieke of psychologische eigenschappen van de mens betrokken zijn. En 67% van deze enkele genen heeft het potentieel om niet voor één eigenschap, maar wel voor meerdere eigenschappen in te staan. Kortom, sleutel aan één van deze genen voor één eigenschap, en je hebt een grote kans da...more
'Spannendste dino-opgraving in decennia' lost de verwachtingen helemaal in
Aug 20 2019
Het Naturalis Biodiversity Center is momenteel samen met Amerikaanse en Britse collega's in de Amerikaanse staat Wyoming een van de 'belangrijkste dino-vindplaatsen van de laatste decennia' aan het uitgraven. Honderden dinoresten uit het Jura-tijdperk moeten er onder de grond geconcentreerd liggen. En nu blijkt dat de opgravingen die al gedaan zijn (tijdens de zogenaamde Mission Jurassic) inderdaad alle verwachtingen meer dan waar maken. Tal van botten - waaronder die van vier langnekdino's -, v...more
Ben jij tevreden met je geslachtsdeel?
Aug 20 2019
Afgelopen weekend was Focus op Lowlands, want het is meer dan zuipen, dansen en keihard meeblèren met je favoriete artiest. Op Lowlands wordt namelijk ook heus wetenschappelijk onderzoek gedaan. Verslaggever Rose Heijnen nam een kijkje bij een onderzoek van de Radboud Universiteit. Zo'n festival mag dan wel seks, drugs en rock & roll zijn, maar hoe tevreden zijn festivalgangers eigenlijk met hun geslachtsdeel?
Opvoedingskwesties: waar ligt de grens tussen zelfvertrouwen en narcisme?
Aug 17 2019
Als ouder wil je dat kinderen zich goed in hun vel voelen en zichzelf graag zien. Maar je hoort wel eens vaker dat we onze kinderen in deze tijden ook te narcistisch maken. Klopt dat? En we hoe vermijden we dat kinderen dat worden? In de laatste aflevering van onze driedelige serie over netelige opvoedingskwesties praten we er over met Eddie Brummelman. Brummelman is ontwikkelingspsycholoog en pedagoog aan de Universiteit van Amsterdam, en schrijver van het boek Bewonder Mij. Volgens Brumm...more
Column #66 van Hens Zimmerman: hoe meet je iets oneindig groots?
Aug 17 2019
Het heelal is gigantisch, geen wonder dat de trouwe fans van de column van onze huiskosmonaut zich afvragen hoe je dingen meet in de ruimte. Deze week vertelt Hens waarom centimeters en kilometers in de ruimte niet genoeg zijn en welke meeteenheid astronauten en sterrenkundigen dan wel gebruiken.
Opvoedingskwesties: hoe laat je je kind een gezonde seksuele ontwikkeling doormaken?
Aug 15 2019
Zoon- of dochterlief wil het vaak niet van de mama of de papa horen. Maar ouders willen ook graag dat kinderen op het gebied van liefde, relaties en lichamelijk welbevinden op hun pootjes terechtkomen. Hoe pak je dat het beste aan? Zeker in een tijd waarin alles beschikbaar lijkt te zijn via sociale media en internet, en jongeren zich tegelijkertijd onzeker kunnen voelen over hun eigen lichaam en steeds later voor het eerst seks hebben. We vragen het aan Yuri Ohlrichs, consultant en seksuoloo...more
Opvoedingskwesties: als je kind opeens aangehouden wordt
Aug 14 2019
We waren sowieso van plan om vandaag een driedelige miniserie te beginnen waarbij we deskundigen bevragen hoe je als ouder om kunt gaan met netelige opvoedingskwesties. En toen was er vannacht het bericht van de Telegraaf: de 15 jarige zoon van de burgemeester van Amsterdam Halsema is vorige maand aangehouden door de politie. De Telegraaf spreekt van een inbraak, maar volgens de advocaat van de minderjarige jongen ging het om 'verboden kwajongenswerk. Femke Halsema is naast burgemeester, natuur...more
Nieuwe wespen- en keversoort ontdekt in het Vondelpark
Aug 14 2019
"Een van de nieuwe ontdekkingen is dat er behoorlijk veel soorten in het Vondelpark zitten." Een groep wetenschappers ging afgelopen zomer het Vondelpark in, op zoek naar nieuwe diersoorten in de stad. Dat zorgde in het O2-laboratorium aan de Vrije Universiteit in Amsterdam voor verrassende resultaten! Verslaggever Rens Turk sprak met onderzoeker Joris Koene.
Lab Leven #7: het eyetrackinglab
Aug 14 2019
In de zevende aflevering van de podcastserie Lab Leven bezoekt Dorien Rozing het eyetrackinglab van de Open Universiteit. Of nou ja, bezoeken... Het eyetrackinglab is niet zomaar een lab, het past op je neus en de experimenten vinden plaats in een klas vol pubers. Hoe dat zit? Je hoort het van Dorien Rozing van de Universiteit van Nederland.
Ritalin zorgt voor hogere dichtheid witte materie in hersenen van jongens met ADHD
Aug 13 2019
Methylphenidate (dat onder meer in Ritalin zit) is een veel gebruikt stofje dat als medicatie dient voor kinderen met ADHD. Een nieuw experiment van het Amsterdam UMC bij Nederlandse jongens en volwassen mannen met ADHD laat zien dat het stofje de ontwikkeling van het brein van jongens met ADHD beïnvloedt. De jongens die het middel namen ontwikkelden een hogere dichtheid in zogenaamde witte materie in de hersenen in vergelijking met jongens met ADHD die een placebo (nepmedicijn) namen. Bij volwa...more
Maar liefst tientallen vallende sterren te zien deze nacht!
Aug 13 2019
"Dat stofdeeltje gaat met zo'n enorme snelheid door de dampkring, in dit geval 60 kilometer per seconde. Dat deeltje begint te wrijven met de moleculen van de atmosfeer wat een chemische reactie veroorzaakt en daardoor begint het te gloeien." Afgelopen en komende nacht zijn vallende sterren aan de hemel te zien. Dit komt door een wolk van stofdeeltjes van de komeet Swift-Tuttle waar de aarde doorheen beweegt. Arnold Tukkers van de Cosmos Sterrenwacht uit Lattrop in Twente legt uit wat we n...more
Twee ongeschonden Griekse graftombes uit de Myceense periode ontdekt
Aug 12 2019
Als je de Ilias van Homerus leest of de movie Troy ziet, zou je denken dat de oude Grieken uit de Myceense periode hun doden op brandstapels cremeerden. Maar in werkelijkheid was dat een ritueel uit de IJzertijd en begroeven de echte Myceners (die in de Bronstijd leefden) hun doden. De Griekse overheid heeft bekendgemaakt dat er 2 ongeschonden graftombes zijn gevonden uit die Myceense periode. Meer dan 3000 jaar oud zijn ze. En daar gaan vele harten sneller van kloppen, want de Myceense ...more
Column #65 van Hens Zimmerman: spacegeek kruipt in de huid van een confucianist
Aug 11 2019
Wat gij niet wilt dat u geschiedt, doe dat ook een ander niet. Het is de gulden regel van het confucianisme, wat jarenlang een ethisch en filosofisch systeem was in Oost-Aziatische landen. Deze week kruipt onze spacegeek Hens Zimmerman in de huid van de confucianist om een vraag van een luisteraar te kunnen beantwoorden.
Kindervragen: Waar komt mijn steen vandaan?
Aug 10 2019
Ook al hebben kinderen op dit moment vakantie, hun nieuwsgierigheid staat nooit uit. Als bewijs hiervoor nodigen we deze week opnieuw elke dag een kind uit die een vraag aan een wetenschapper mag stellen. Want achter een antwoord op een kindervraag zit vaak meer dan je zou denken. Theyl (9) uit Kudelstaart heeft sinds kort een nieuwe hobby: magneetvissen. Bij een vriendje in De Horn had in de rivier de Vecht een magnetisch steentje van bijna 10 centimeter gevonden. Hij vraagt zich af hoe oud ...more
Kindervragen: Waarom komt regen als druppeltjes naar beneden?
Aug 08 2019
Ook al hebben kinderen op dit moment vakantie, hun nieuwsgierigheid staat nooit uit. Als bewijs hiervoor nodigen we deze week opnieuw elke dag een kind uit die een vraag aan een wetenschapper mag stellen. Want achter een antwoord op een kindervraag zit vaak meer dan je zou denken. Eveline uit Heerlen is pas 7 en toch had ze al een slimme vraag waar vele mensen hun hele leven nooit op zijn gekomen. Waarom komt regen altijd als druppeltjes naar beneden. En waarom zit er altijd ruimte tussen die...more
Kindervragen: Hoe weten konijnen wanneer ze een nestje moeten maken?
Aug 07 2019
Ook al hebben kinderen op dit moment vakantie, hun nieuwsgierigheid staat nooit uit. Als bewijs hiervoor nodigen we deze week opnieuw elke dag een kind uit die een vraag aan een wetenschapper mag stellen. Want achter een antwoord op een kindervraag zit vaak meer dan je zou denken. De familie van Iskander (10) uit Nijmegen heeft twee mooie konijntjes, Bobby en Billy. Vroeger hadden ze ook een ander konijn. En die begon een nestje te maken, omdat ze voelde dat ze misschien wel zwanger was! Iska...more
Insectengif komt ook terecht in voedzame 'luizenpoep'
Aug 07 2019
Wetenschappers hebben een nieuwe manier ontdekt waarop bepaalde bestrijdingsmiddelen insecten kunnen doden. Het gaat daarbij om zogeheten neonicotinoïden. Misschien heeft u daar weleens over gehoord als het ging over bijensterfte. Wij praten over het onderzoek met Marcel Dicke, hoogleraar entomologie aan de Wageningen Universiteit.
Nieuwe soorten zoeken in het Vondelpark
Aug 07 2019
Om nieuwe diersoorten te ontdekken hoef je niet naar de Galapagoseilanden of naar Borneo. Evolutiebioloog Menno Schilthuizen denkt dat er zelfs in het drukbezochte Vondelpark in Amsterdam nieuwe diersoorten zijn te ontdekken en zette een expeditie op poten. Nieuwe vogels of zoogdieren hoeven we niet te verwachten, maar de kans op nieuwe sluipwespen of kevertjes is groot. Verslaggever Jeroen de Jager duikt de stadse jungle in en zoekt mee.
Lab Leven #6: het Cleverslab kweekt mini-orgaantjes
Aug 07 2019
In de zesde aflevering van de podcastserie Lab Leven bezoekt Dorien Rozing het UMC Utrecht waar ze een heus organoïdenlab hebben waar mini-niertjes gekweekt worden.
Kindervragen: Kun je iemand doodkietelen?
Aug 06 2019
Ook al hebben kinderen op dit moment vakantie, hun nieuwsgierigheid staat nooit uit. Als bewijs hiervoor nodigen we deze week opnieuw elke dag een kind uit die een vraag aan een wetenschapper mag stellen. Want achter een antwoord op een kindervraag zit vaak meer dan je zou denken. Robin (8) uit Amsterdam vindt het heel leuk als haar mama of papa haar kietelt. Maar kan je ook letterlijk doodgekieteld worden? Sibe Doosje, klinisch psycholoog aan de Universiteit Utrecht, geeft het antwoord.
Kindervragen: Waar zitten slakken als het warm is?
Aug 06 2019
Ook al hebben kinderen op dit moment vakantie, hun nieuwsgierigheid staat nooit uit. Als bewijs hiervoor nodigen we deze week opnieuw elke dag een kind uit die een vraag aan een wetenschapper mag stellen. Want achter een antwoord op een kindervraag zit vaak meer dan je zou denken. Benthe (8) uit Almere komt op het paadje naar haar huis veel slakken tegen en dat vindt ze niet zo leuk. Maar als het warm weer is zijn ze er niet. Hoe komt dat? We vragen het aan de voorzitter van de Nederlandse Mala...more
Wetenschapsgeschiedenis in 1000 voorwerpen: de grote elektriseermachine
Aug 04 2019
In het Teylers Museum in Haarlem staat een heel bijzonder object dat een volledige zaal in beslag neemt. Het is de gigantische elektriseermachine van Van Marum. Museumdirecteur Martinus van Marum liet de machine in 1784 speciaal bouwen om onderzoek te doen naar een nieuw fenomeen: elektriciteit. En daarmee zette hij onder andere zijn eigen vrouw onder stroom… Verslaggever Rose Heijnen ging kijken in Haarlem met conservator Trienke van der Spek. De muziek is van Marysia Saras.
Column #64 van Hens Zimmerman: De Snoopy maanlander is na 50 jaar weer teruggevonden!
Aug 03 2019
De Apollo 10 kan ook wel gezien worden als de generale repetitie voor de Apollo 11, waarmee in juli 1969 de mens voor het eerst in de geschiedenis voet op de maan kreeg. De Snoopy maanlander speelde daarin een belangrijke rol. Lange tijd was de Snoopy buiten beeld, maar 50 jaar later dook hij weer op.
Zo maak je huizen en steden beter bestand tegen toekomstige hittegolven
Aug 02 2019
Een nieuwe studie waar het KNMI aan heeft meegewerkt laat zien dat hittegolven zoals vorige week vrijwel onmogelijk zouden zijn geweest in het Nederland van een eeuw geleden. Aan NOS.nl laat KNMI-onderzoeker Geert Jan van Oldenborgh zelfs weten dat, als je de trend (gebaseerd op data uit het verleden van Nederland en andere West-Europese landen) verder doortrekt, Nederland gemiddeld op een hittegolf per jaar in de toekomst zal uitkomen. Op een warme dag 's avonds blijft de hitte in stedelijk ...more
Rekenraadsel zet internetfora in vuur en vlam
Aug 02 2019
"Serieus, ga terug naar school", "Je bent het gewoon uit je duim aan het zuigen" "Ik word ziek van jullie allemaal". 'Mijn hoop in de mensheid is verdwenen'. Op twitter en andere internetfora is er een bijzonder heftige discussie bezig over één enkele kleine rekensom die een paar dagen eerder de wereld in werd getweet. 8: 2(2 + 2) = ? luidt de opgave. Volgens de ene persoon is 16 absoluut de juiste oplossing. De ander beweert dat het echt niet anders dan 1 kan zijn. En zelfs geavanceerde reke...more
Stress-serie deel 5: Helpt mindfulness tegen stress?
Aug 02 2019
Vakantiestress, droogtestress, opvoedstress... Stress kennen we allemaal en deze week bieden we in Nieuws en Co een nuchtere kijk op het fenomeen. Vandaag onderzoeken we of mindfulness écht helpt tegen stress. We spreken erover met Anne Speckens, hoogleraar psychiatrie en hoofd van het Centrum voor Mindfulness Nijmegen.
Stress-serie deel 4: Extra stresshormonen slikken voor je naar de tandarts gaat
Aug 02 2019
Vakantiestress, droogtestress, opvoedstress... Stress kennen we allemaal en deze hele week bieden we in Nieuws en Co een nuchtere kijk op het fenomeen. Vandaag hebben we het over mensen met de zeldzame ziekte van Addison, die het stresshormoon cortisol niet of nauwelijks aanmaken. En dat klink misschien lekker ontspannen, maar dat is het niet. Cornelie Andela is psycholoog en onderzoeker bij het Leids Universitair Medisch Centrum en heeft een zelfmanagementsysteem ontwikkeld voor deze mens...more
Stress-serie deel 3: Stress bij kinderen: geef zelf het goede voorbeeld
Aug 02 2019
Vliegstress, keuzestress, opvoedstress. Stress kennen we allemaal. Maar wat ís het nou precies? Deze hele week besteden we in Nieuws en Co aandacht aan dit fenomeen. Vandaag onderzoeken we hoe we het beste kunnen omgaan met stress bij kinderen. We praten erover met Manon Hillegers, hoogleraar en hoofd van de afdeling kinder- en jeugdpsychiatrie van het Erasmus MC-Sophia.
Lab Leven #5: Quantum Lab
Aug 01 2019
In de vijfde aflevering van de nieuwe podcastserie Lab Leven bezoekt Dorien Rozing de TU Delft, waar ze werken aan nog veiliger internet. In deze nieuwe podcastserie laten wetenschappers ons meekijken in het lab waar zij hun onderzoek uitvoeren. Je kan de podcast vinden op de site van Universiteit van Nederland, maar de afleveringen komen ook gewoon 's nachts in Focus voorbij.
Japan geeft toestemming voor geboorte dieren met menselijke organen
Jul 31 2019
Jonge ratten of varkens die een menselijke maag of hart in zich dragen. In Japan heeft de overheid haar ethische richtlijnen over experimenteren met dierenembryo's recentelijk zo aangepast dat het binnenkort hoogstwaarschijnlijk geen fantasie meer is. De Japanse stamcelbioloog Hiromitsu Nakauchi krijgt nu al de toestemming van het expertencomité op het Japanse ministerie van wetenschappen om zulke ratten en muizen geboren te laten worden. De verwachting is dat hij de definitieve politieke goedke...more
De Pride en de kerk, gaat dat samen?
Jul 31 2019
De Prideweek in Amsterdam is volop aan de gang. Zo kan je op zondag bijvoorbeeld een roze kerkdienst volgen. Nou kan het zijn dat je denkt; een roze kerkdienst? Christendom en homoseksualiteit gaan toch helemaal niet samen? "Mensen zijn er vaak te weinig bewust van dat LHBT-mensen ook behoorlijk wat te brengen hebben in de kerk," aldus Mariecke van den Berg, Theoloog aan de Universiteit van Utrecht. Ze onderzoekt het publieke debat rond homoseksualiteit en religie. Tijdens deze Prideweek is Van ...more
Hoe voert Nederland oorlog in cyberspace?
Jul 31 2019
Aanvallen uitvoeren met op afstand bestuurbare drones en computersystemen van verdachten hacken. "De aard van oorlogsvoering is aan het veranderen", aldus cyberspecialist Jelle van Haaster. Van Haaster promoveerde op de rol van digitale technieken in moderne oorlogvoering aan de Nederlandse Defensie Academie en de Universiteit van Amsterdam.
Stress-serie deel 2: Laten we stoppen met stressen over stress
Jul 30 2019
Hittestress, opvoedstress, deadlinestress... Stress kennen we allemaal. Helpt mindfulness daar nou tegen? En hoe gaan we het beste om met stress bij kinderen? Deze hele week besteden we in Nieuws en Co aandacht aan stress. Vandaag onderzoeken we waar de grens ligt tussen gezonde en ongezonde stress. Christiaan Vinkers is psychiater en stressonderzoeker aan het Amsterdam UMC en vindt dat we niet té bang moeten zijn voor stress.
Stress-serie deel 1: Dit gebeurt er in je lichaam als je stress ervaart
Jul 30 2019
Vakantiestress, keuzestress, werkstress... Stress kennen we allemaal. Maar wat ís het precies? En is het handig als je lichaam géén stresshormonen aanmaakt? Deze hele week besteden we in Nieuws en Co aandacht aan stress. Vandaag spreken we met Liesbeth van Rossum over wat er in je lijf gebeurt als je stress ervaart. Van Rossum is internist-endocrinoloog en hoogleraar obesitas en stress aan het Erasmus Medisch Centrum.
Stress-serie deel 1: Dit gebeurt er in je lichaam als je stress ervaart
Jul 30 2019
Vakantiestress, keuzestress, werkstress... Stress kennen we allemaal. Maar wat ís het precies? En is het handig als je lichaam géén stresshormonen aanmaakt? Deze hele week besteden we in Nieuws en Co aandacht aan stress. Vandaag spreken we met Liesbeth van Rossum over wat er in je lijf gebeurt als je stress ervaart. Van Rossum is internist-endocrinoloog en hoogleraar obesitas en stress aan het Erasmus Medisch Centrum.
Column #61 van Hens Zimmerman: is er leven op maan Enceladus?
Jul 29 2019
Iedereen was de afgelopen dagen in de ban van de Apollo 11 maanlanding. Maar space geek Hens Zimmerman kijkt verder dan onze eigen maan. Hij verdiept zich deze week in een van de 62 manen van Saturnus: maan Enceladus. Als er één plaats in ons zonnestelsel is waar we buitenaards leven kunnen aantreffen is het daar wel.
Het Zwarte Gat: het afvoerputje van het heelal in VR
Jul 26 2019
Dit jaar is er voor het eerst een foto van een zwart gat gemaakt! Zwarte gaten spreken enorm tot de verbeelding. Uit berekeningen wisten astrofysica dat dit space-fenomeen wel moest bestaan, maar voordat de foto bestond bleef het vooral bij speculeren. Astrofysicus Jordy Davelaar komt vertellen over de camera die de foto mogelijk maakte, en zijn VR simulatie van een zwart gat.
Zestig kilometer op een gebroken boot en toch wereldkampioen
Jul 25 2019
Het zat ze niet mee, het TU Delft Solar Boat Team. Twee weken voor de wereldkampioenschappen verloor hun boot een vleugel op het IJsselmeer, en na de eerste race begaven de zonnepanelen het. Hoe heeft hun boot dan toch als eerste de 60 kilometer lange race in Monaco afgelegd? Alexander van Citters en Thore Roepman van de TU Delft leggen het haarfijn uit.
Lab Leven #4: een biertje in het barlab van de Radboud Universiteit
Jul 24 2019
In de vierde aflevering van de podcastserie Lab Leven bezoekt Dorien Rozing het barlab van de Radboud Universiteit in Nijmegen. Je leest het goed, dit lab is vermomd als jouw favoriete kroeg. Wat daar allemaal onderzocht wordt zoekt Dorien uit in Lab Leven. In deze nieuwe podcastserie laten wetenschappers ons meekijken in het lab waar zij hun onderzoek uitvoeren. Alle afleveringen zijn te vinden vinden op de site van de Universiteit van Nederland en in onze eigen podcast Focus Wetenschap. Ma...more
Column #60 van Hens Zimmerman: zijn gaten in sterrenstromen zwarte gaten?
Jul 20 2019
Sterstromen, prachtige stroken van sterren, worden veroorzaakt door verstoringen in de Melkweg... Nu kan zo'n stroom vervolgens weer verstoord worden waardoor er een gat in de stroom ontstaat. Maar hoe dat precies zit is een ingewikkelde kwestie. Onze eigen huiskosmonaut Hens Zimmerman zoekt deze week in zijn column uit hoe zo'n gat in een sterrenstroom ontstaat.
Hoe gaat het met de Nederlandse antenne aan de achterkant van de maan?
Jul 19 2019
Het kan je haast niet zijn ontgaan: het is deze week vijftig jaar geleden dat de mens voet zette op de maan. Dit jaar, een halve eeuw later, hebben we eindelijk ook de achterkant van de maan bereikt. Een bijzondere prestatie waaraan astrofysicus Marc Klein Wolt een belangrijke bijdrage heeft gedaan. Het Radboud Radio Lab stuurde een meetinstrument mee met een Chinese ruimtemissie. In de studio vertelt Marc over de missies in de vorige eeuw en over zijn eigen bijzondere samenwerking met China.
Je telefoon met een vuurtje opladen? Het kan!
Jul 18 2019
Techdeskundige Tjitze Zijlstra schuift weer aan bij Focus en geeft je toffe tips voor op reis. Zo kun je je telefoon op de camping niet alleen met zonne-energie opladen, maar ook met vuur!
Lab Leven #3 - Lekker zweten in het Human Perfomance Lab
Jul 17 2019
In de derde aflevering van de nieuwe podcastserie Lab Leven bezoekt Dorien Rozing het Human Perfomance Lab van de Vrije Universiteit, om te kijken hoe wetenschappers oplossingen zoeken voor oververhitte sporters. De Olympische Spelen in Tokyo van 2020 beloven namelijk de warmste spelen ooit te worden!
The Sims spelen met Neanderthalers
Jul 16 2019
Vanwege archeologische opgravingen denken we veel over de neanderthalers te weten. Toch is er nog ontzettend veel onbekend. Archeoloog Fulco Scherjon, opgeleid als software-ontwikkelaar, heeft een simulatie gemaakt waarin hij gesimuleerde neanderthalers observeert. Voor zijn onderzoek bouwde hij deze virtuele wereld waarin hij de Neanderthalers telkens onder andere omstandigheden liet leven... en uitsterven. Het lijkt een beetje op the Sims, maar dan kan hij ze niet zelf besturen.
Colum #59 van Hens Zimmerman: een enigmatisch onbemand ruimtevliegtuig
Jul 13 2019
De x37B is een spannend ruimtevliegtuig. De Amerikaanse luchtmacht gebruikt dit onbemande vliegtuig voor een ultrageheime militaire missie. Hens Zimmerman probeert de geheimen rond dit kleinste ruimtevliegtuig te ontrafelen...
Dansende doden, graven en zombies: middeleeuwen niet zo duister als je denkt
Jul 12 2019
Als een detective speurt kunsthistoricus Sanne Frequin naar kleine details uit het verleden. Door allerlei kleine puzzelstukjes samen te voegen komt ze steeds meer te weten over onze geschiedenis. Helaas is dat puzzelen met stukjes uit het jaar 1400 nog niet zo eenvoudig. Er is namelijk ontzettend veel verloren gegaan. Toch doet kunsthistoricus Sanne Frequin niets liever. Ze ziet in elk object, hoe onbeduidend ook, een boeiend verhaal. En dan vooral in de macabere kanten van de middeleeuwse kuns...more
Lab Leven #2: Buitenlucht-lab in de modder
Jul 10 2019
Universiteit Leiden doet onderzoek naar bodem- en grondwaterverontreiniging. Voor het bezoek aan dit lab moest verslaggever Dorien Rozing haar regenlaarzen aantrekken: Het lab van eco-toxicoloog Martina Vijver bestaat uit 20 slootjes en staat midden in een weiland.
"Het tekent niet echt prettig als een soldaat meekijkt"
Jul 09 2019
Tekenaar en archeoloog Theo de Feyter is net een maand terug uit Syrië. Met zijn tekeningen legt hij het oorlogsgeweld daar vast. "Het was allemaal veel erger dan dat ik gedacht had", legt hij uit. "Als je het ziet met je eigen ogen, zie je dat niet alleen de dingen kapot zijn waarvan je het al wist, maar ook veel dingen eromheen. De infrastructuur, de dorpjes, de steden, alle mensen zijn weg."
Voel jij je thuis in je eigen buurt?
Jul 06 2019
Patricia Wijntuin promoveerde aan de Radboud Universiteit met onderzoek naar de buurtbinding van Marokkaans-Nederlandse jongeren in twee achterstandsbuurten in Utrecht. Dit onderzoek gaat in tegen drie heersende gedachten over Marokkaans-Nederlandse jongeren en achterstandsbuurten.
Column #58 van Hens Zimmerman: een spacegeek over spacepodcasts
Jul 06 2019
Voor jou als podcastfan komt onze favoriete spacegeek Hens Zimmerman deze week met de ruimtepareltjes uit de podcastwereld. Zo raak je nooit meer uitgeluisterd in het universum van de spacepodcasts. Maar voor ons bij Focus Wetenschap blijft Zimmerman in Space toch nog altijd favoriet.
Protestacties boze wetenschappers tegen politieke herverdeling onderzoeksgeld
Jul 05 2019
De Tweede Kamer heeft het omstreden plan van minister van wetenschap Ingrid van Engelshoven (D66) goedgekeurd om de universiteiten op een andere manier te financieren. Daarbij zal er meer overheidsgeld naar de bètawetenschappen, zoals fysica en techniek, gaan en minder naar andere wetenschappen. Ondanks de politieke goedkeuring, lijkt het onbegrip vanuit de Nederlandse wetenschappelijke wereld voor het plan maar niet weg te ebben. Onder andere statisticus Casper Albers van de Rijksuniversitei...more
Update RoboCup: worden wij dit weekend driedubbel wereldkampioen?
Jul 05 2019
Eerder deze week spraken we al met de teamcaptains van TU Eindhoven over de RoboCup: het wereldkampioenschap voor robots. Het Eindhovense team TechUnited staat daar met een voetbalteam en met zorgrobot HERO die zo een vuilniszak uit een bak kan trekken en drankjes kan serveren. Aartsrivaal China is vandaag in ieder geval al een keer verslagen. We bellen weer met Australië om te kijken hoe het staat met alle wedstrijden.
NASA ontvouwt eerste deel nieuwe maanmissie
Jul 04 2019
De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA heeft de eerste onderzoeksplannen bekend gemaakt die ze over anderhalf jaar op de maan wil gaan uitvoeren. De missie maakt deel uit van het zogenaamde Artemis-programma. De opvolger van het Apollo-programma waarmee bijna vijftig jaar geleden de mens voor het eerst een voet op de maan zette. Andere doelstellingen zijn de eerste vrouw op maan te zetten in 2024 en de bouw van een maanbasis in 2028. Het programma wordt met argusogen bekeken, omdat er wor...more
Hongaarse Academie van Wetenschappen verliest onafhankelijkheid aan de overheid
Jul 03 2019
Met een ruime meerderheid gaat het Hongaarse Parlement in op een wetsvoorstel van de regering Orban om de Academie van Wetenschappen, de belangrijkste academische organisatie van het land, tot een nieuwe structuur om te vormen. In de nieuwe structuur worden de vijftien instellingen onder een raad van toezicht geplaatst waarbij de vertegenwoordigers van het ministerie met 1 persoon de overhand hebben op de vertegenwoordigers die vanuit de Hongaarse academie benoemd zijn. Er werd de afgelopen t...more
Winnen voetbalrobots in 2050 van de mens?
Jul 03 2019
Dit jaar maken we niet alleen kans om met de leeuwinnen wereldkampioen te worden, in Sydney strijdt momenteel nog een ander Nederlands voetbalteam voor de wereldtitel: het robotteam van Techunited Eindhoven doet mee aan de RoboCup. Lijkt het een beetje op echt voetbal? Robots Sari van Veerenstaal, Lieke Motors en Jackie Groenestroom moeten in ieder geval net als de dames in de rust even bijkomen en ze kunnen ook gewoon rode kaarten krijgen. Oud-teamleader Lotte de Koning van vertelt je alles...more
Lab Leven #1: Het Robolab van de UvA
Jul 03 2019
Een kijkje achter de schermen in een echt laboratorium? Ontdek hoe je een ijzersterke keeper programmeert en hoe kunstmatige intelligentie uiteindelijk kan winnen van Ajax. In de eerste aflevering van de nieuwe podcastserie Lab Leven bezoekt Dorien Rozing het robotlab van de Universiteit van Amsterdam. In deze nieuwe podcastserie laten wetenschappers ons meekijken in het lab waar zij hun onderzoek uitvoeren.
Biodiversiteitstop: multinationals kritischer over eindeloze groei
Jul 02 2019
Nog nooit stierven plant- en diersoorten zo massaal uit als nu. En dat bedreigt ook de mensheid. Die boodschap ging in mei de hele wereld over. Eind 2020 wordt in China een nieuw akkoord gesmeed om de biodiversiteit te beschermen en in Rotterdam sorteren natuurorganisaties, overheden en wetenschappers vanuit heel Europa daarop voor. Ingrid Visseren-Hamakers is hoogleraar milieubeleid en politiek aan de Radboud Universiteit Nijmegen en ving een opmerkelijke uitspraak op.
Bioloog Auke Florian Hiemstra maakt van de studio een mini-Naturalis
Jul 02 2019
Bioloog en inktviskenner Auke-Florian Hiemstra neemt een tas vol bijzondere objecten uit zijn verzameling mee naar de studio. Een Noorse stormvogel die hij zelf heeft opgezet, een verzameling inktvissen op sterk water, een leeuwentong, de eerste plastic bekers ooit gemaakt en nog veel meer. Auke-Florian vertelt over zijn lievelingsdier, de bijzondere Nautilus, over de fascinerende diepzee en over zijn missie: geen plastic bekers meer op het Leids Ontzet!
Universitaire wereld vreest bezuinigingen door financieringsplan Van Engelshoven
Jul 01 2019
Er bestaat binnen de universitaire wereld grote ophef over de plannen van minister van wetenschap Ingrid van Engelshoven (D66) om de universiteiten op een andere manier te financieren. Het meest omstreden punt is dat er meer overheidsgeld naar de bètawetenschappen, zoals fysica en techniek, zal gaan en minder naar andere wetenschappen. De minister hoopt met het extra geld voor de bètawetenschappen tegemoet te komen aan het stijgende aantal bètastudenten en de groeiende economische vraag. Tege...more
Krioelende mieren determineren met nieuwe veldgids
Jun 28 2019
Was u altijd al benieuwd welke mieren u om u heen ziet? Dan is dit misschien iets voor u. Hij is vers van de pers, vertaald vanuit het Frans en rijk geïllustreerd: de Veldgids Mieren van Europa. Wij vroegen ons natuurlijk af: staan ze er allemaal in? Marc-Robin Visscher zocht het voor ons uit. Hij ging de wijk in met mierenliefhebber Jitte Groothuis, die de gids vijf sterren geeft.
Eikenlanen zijn snelwegen voor eikenprocessierupsen
Jun 28 2019
Brandharen, speciale stofzuigers, rode bultjes.. De eikenprocessierups rukt op en houdt de gemoederen flink bezig. Op diverse plekken in het land is het aantal rupsen verdrievoudigd ten opzichte van vorig jaar en de bestrijding is in volle gang. Wat voor effect heeft dat op de lange termijn? Jurriën van Deijk is projectleider nachtvlinders bij de Vlinderstichting en doet onderzoek naar de eikenprocessierups. Volgens hem moeten we de natuurlijke vijanden van de rups een handje helpen en ook a...more
Zuipen in de zeventiende eeuw: drankspellen uit het verleden
Jun 28 2019
Hoe je onder het mom van wetenschap een drankspelletje kunt doen in de radiostudio? Door historicus Adriaan Duiveman uit te nodigen! Inmiddels doet hij een PhD aan de Radboud Universiteit. Maar voor hij daaraan begon, specialiseerde hij zich in de drinkcultuur van de zeventiende eeuw. Bijzondere feitjes over proosten, drinkliederen en drankspelletjes: het komt allemaal voorbij in het drankgelag in het gesprek.
Column #57 van Hens Zimmerman: Bruine dwergen zijn failed stars
Jun 28 2019
Vanuit een telescoop ziet het er uit als een "onbeduidende ster", maar een bruine dwerg is geen ster of een planeet. Space-columnist Hens Zimmerman legt uit dat bruine dwergen ontstaan als er te weinig massa aanwezig is bij een nucleaire fusie, als een soort van mislukte ster. Maar hoe werkt dat precies? En hoe ziet de levensloop van een bruine dwerg er uit?
Deze kunstenaar blaast de Boog van Palmyra opnieuw op
Jun 27 2019
Kunstenaar Lieke van der Made bivakkeert de hele week in een pipowagen op het Mediapark. Waarom? Zij bouwt daar een ruim twee meter hoge opblaasbare boog van vliegerdoek. De inspiratiebron van dit bijzondere project is de door IS verwoeste eeuwenoude boog van Palmyra. Veel cultureel erfgoed is de afgelopen jaren door IS verwoest. Die verwoesting en ook het Midden-Oosten in het algemeen zijn terugkerend thema in Lieke's werk. Presentator Jacob de Vries bezoekt haar live tijdens de uitzending en k...more
Parkinson kan zich vanuit de maag naar de hersenen ontwikkelen
Jun 26 2019
De ziekte van Parkinson is een neurologische ziekte waarbij misvormde eiwitten in zenuw- en hersencellen samenklonteren en gezonde eiwitten aanzetten om hetzelfde te doen. Dit leidt tot een voorlopig ongeneeslijk proces waarbij zenuwcellen langzaamaan afsterven. Hoewel de oorzaken voor deze misvorming nog niet goed bekend zijn, is Parkinson desondanks in het aantal diagnoses de sterkst stijgende neurologische ziekte ter wereld in . Parkinson wordt typisch als een hersenziekte beschouwd, maar ...more
Begin van botsende kolossale groepen sterrenstelsels voor het eerst ontdekt
Jun 26 2019
Voor het eerst is het allereerste stadium van een botsing tussen twee grote groepen van sterrenstelsels geobserveerd. Zulke groepen of clusters van sterrenstelsels zijn de grootste objecten in het heelal die nog door de zwaartekracht samengehouden worden. Zulke botsingen zijn erg speciaal. Naast interstellair gas kan een cluster wel duizenden sterrenstelsels bevatten. Buiten de oerknal is er geen enkele gebeurtenis in het heelal waarbij er nog zo veel energie in het universum vrijkomt als bij zo...more
De lange politieke arm van Cicero
Jun 26 2019
Policiti als Thierry Baudet halen hun inspiratie uit de toespraken van de grote retoricus, senator en advocaat Marcus Tulius Cicero. Hij had overal informanten rondlopen en wist daarom dat er plannen waren voor een samenzwering tegen de Romeinse Republiek. Dus besloot hij met zijn collega's de samenzweerders zonder eerlijk proces te doden. Hierover sprak hij zo'n 2000 jaar geleden in de Catilinarische redevoeringen. Hoe komt het dat zulke oude teksten nog steeds populair zijn onder hedendaag...more
Voor het eerst gaat een ruimtevaartuig zonne-zeilen om de aarde
Jun 24 2019
Je voortbewegen met de lichtdeeltjes van de zon die op je zeil vallen. Het klinkt op aarde absurd, maar in de (bijna lege) ruimte kan het. Je moet er wel lang voor wachten, maar in theorie kunnen de zonnezeilen snelheden van tienduizenden kilometers per seconde halen zonder te moeten steunen op een andere energiebron. Daarom worden ze momenteel gezien als de meest potentiële voertuigen om op zeer lange afstanden (inclusief een reis naar het dichts bijzijnde zonnestelsel) af te leggen. De Japanse...more
Zwaardgekletter en hoefgetrappel - hoe waarheidsgetrouw is Game of Thrones?
Jun 23 2019
Afgelopen maandag trad onze eigen koning toe tot de Orde van de Kousenband, de oudste ridderorde van Groot-Brittannië. Hij werd benoemd tot Stranger Knight. Vandaag de dag is zo'n gelegenheid vooral een grote verkleedpartij. Maar wie het woord ridder hoort denkt waarschijnlijk eerder aan zwaardgekletter en hoefgetrappel. Stoere ridders op paarden in dodelijke lansgevechten zoals we kennen uit series als Game of Thrones of films als A Knight's Tale en Kingdom of Heaven. Maar zijn die beelden ...more
Column #56 van Hens Zimmerman: Wanneer kunnen we nou eindelijk eens tijdreizen?
Jun 22 2019
In films, boeken en andere fictie kan men al decennia tijdreizen: terug naar het verleden of juist ver in de toekomst. Kunnen wij ons in de echte wereld ook vast gaan verheugen op een tripje naar ridders, de Romein of het jaar 2100? Deze week duikt Hens diep in de wereld van tijdreizen.
Amina Helmi wint Spinozapremie
Jun 22 2019
Sterrenkundige Amina Helmi is een van de winnaars van de Spinozapremie. Zij ontvangt 2,5 miljoen voor nieuw onderzoek. Marc-Robin Visscher spreekt Helmi in haar eigen kantoor over deze prachtige prijs.
'Archeoloog van de Melkweg' wint belangrijkste Nederlandse wetenschappelijke onderscheiding
Jun 21 2019
Het eerste bewijs voor de aanname dat onze Melkweg uit restanten van oudere sterrenstelsels bestaat. De ontdekking dat de Melkweg nog altijd natrilt omdat er in het verleden een ander sterrenstelsel langs scheerde. En dat de Melkweg bestaat uit een botsing tussen de voorloper van de Melkweg en een ander sterrenstelsel. Het is opzienbarende kennis die we dankzij de inspanningen van Amina Helmi over onze Melkweg (het sterrenstelsel waar we in wonen) te weten zijn gekomen. Helmi, hoogleraar 'dyn...more
European Inventor Award naar Nederlandse uitvinding
Jun 20 2019
Materiaalwetenschapper Rik Breur heeft in Wenen een European Inventor Award gekregen. De prestigieuze award wordt als de grootste uitvindersprijs van Europa beschouwd en wordt uitgereikt door het Europese Octrooibureau. Breur zijn uitvinding is een folie van stekelige microvezels die je aan elk schip (ongeacht het formaat) kunt aanbrengen. Met deze folie krijgen de typische zee-organismen zoals algen, zeepokken en mosselen geen kans om zich tegen de romp van het schip aan te hechten en het sc...more
De droom van Hans Clevers: Een stamcelbank vol gekweekte mini-longetjes
Jun 20 2019
Het wordt steeds makkelijker om het juiste medicijn voor een specifieke ziekte te vinden. Hoe? Door zogenaamde mini-orgaantjes die gekweekt kunnen worden met slechts een stamcel. Op zo'n mini-orgaan kunnen wetenschappers testen welk medicijn de beste oplossing is voor de zeldzame ziekte van een patiënt. Hans Clevers, onderzoeksleider aan het Hubrecht Instituut en professor moleculaire genetica, vertelt presentator Rose Heijnen hoe dit werkt. Maar eerst legt hij uit waarom hij een gigantische...more
Documentaire 'Ik Ben Er Even Niet' toont ervaringen absence epilepsie
Jun 19 2019
De nieuwe documentaire "Ik ben er even niet" van filmmaker en kunstenaar Maartje Nevejan toont de ervaringen van kinderen en volwassenen die te maken krijgen met aanvallen van abscence epilepsie. Het is een vorm van epilepsie waarbij men vermoedt dat de persoon voor een aantal seconden het bewustzijn verliest. Desondanks is nog lang niet alles over de aandoening bekend. De documentaire gaat morgen in première in verschillende filmtheaters. Hoogleraar cognitie en perceptie Floris de Lange van h...more
In Leiden staat een gigantische zwarte toren vol opgezette dieren
Jun 19 2019
Het Leidse Biodiversity Center Naturalis verzamelt alle levenssoorten. Wat dacht je van een kamer vol met hoefdieren, duizenden lades vol met insecten en dozen vol met gedroogde planten en wieren? Twee jaar lang mochten TV-makers Joost Engelberts en Siebren Hodes filmen in de mysterieuze collectietoren van Naturalis. Een gebouw dat maar weinig mensen mogen betreden. In deze gigantische zwarte toren zijn in totaal meer dan 40 miljoen objecten opgeslagen. Presentator Stephan Komduur sprak de maker...more
Studenten en academici TU Eindhoven verdeeld over enkel aanwerven vrouwen
Jun 18 2019
Het eerste anderhalve jaar zal de TU Eindhoven uitsluitend vrouwen aanwerven voor hun academische vacatures. Daarmee hoopt de universiteit dat de uiterst scheve balans in mannen en vrouwen minder onevenwichtig zal zijn. Verslaggever Jeroen De Jager merkt dat er zowel studenten als academici zijn aan de TU Eindhoven die hun vraagtekens hebben bij de maatregel. Maar onder andere voor de chef diversiteit van de universiteit heeft het extreme onevenwicht in de hogere universitaire posities al lang...more
Die smekende hondenogen hebben we misschien aan onszelf te danken
Jun 18 2019
Hondeneigenaars kennen het maar al te goed: de schattige oogjes waardoor we smelten en onze trouwe viervoeter voor de zoveelste keer een dikke knuffel willen geven. Een nieuw Amerikaans onderzoek uit het wetenschappelijke tijdschrift PNAS suggereert dat dit eigenlijk gewoon onze eigen fout is. Door de anatomie te bestuderen van vier overleden wolven en zes overleden honden (van allemaal verschillende rassen), ontdekten ze dat alle honden (op de husky na) een sterk ontwikkelde oogspier hebben...more
Column #55 van Hens Zimmerman: Wat zit er onder dat gigantische gat aan de achterkant van de maan?
Jun 15 2019
Uit de data van de GRAIL-Missie is gebleken dat er iets abnormaals aan de hand is met de zwaartekracht op de maan. Aan de achterkant van de maan bevindt zich een gigantische krater. Daaronder hebben onderzoekers iets heel groots waargenomen: een mysterieuze bel van dicht gesteente met een totale massa die vijfmaal zo groot is als die van het Hawaïaanse Big Island. Hoogstwaarschijnlijk is het een metaalbevattend object, om de concentratie van de zwaartekrachtafwijking te kunnen verklaren. Hens d...more
Hoe groen is de vegaburger?
Jun 14 2019
Vegetarische hamburgers zijn een waar succes aan het worden, mede door hun groene imago. Maar sommige vleesvervangers zijn bijna net zo milieubelastend als kip, zie je in de tv-uitzending ‘Geen Spek maar Bonen’ van De Kennis van Nu. Hoogleraar duurzame eiwittechnologie aan de Universiteit Wageningen Atze-Jan van der Goot werkt al jaren aan het verduurzamen van vega-producten. Bij het maakproces komt namelijk nogal wat kijken. Hij legt uit hoe dit allemaal werkt en proeft een aantal vleesvervange...more
Belangrijk mechanisme achter aderverkalking ontdekt
Jun 14 2019
Naast problemen met de cholesterol, kan zogenaamde calcificatie of verkalking van onze aderen en andere bloedvaten een belangrijke (en versterkende) rol spelen in het ontwikkelen van hart- en vaatproblemen. En met het ouder worden krijgt iedere persoon (de een wat meer of minder dan de andere) met deze verstijving te maken. Diabetespatiënten of mensen met nierproblemen zijn er extra gevoelig voor. Hoewel eerdere oorzaken achter deze calcificatie zijn geïdentificeerd is het exacte verloop erva...more
Waarom worden Ebola-uibraken in Congo "het nieuwe normaal"?
Jun 12 2019
Na een tijdje ogenschijnlijk weg te zijn geweest, is de zeer besmettelijke en dodelijke ziekte Ebola opnieuw volop in het nieuws. Sinds de uitbraak van de epidemie in augustus vorig jaar zijn bijna 2100 mensen ziek geworden, waarvan bijna 1400 mensen zijn overleden. Een vijfjarige Ugandese jongen die in Congo met Ebola besmet raakte trok zondag met een aantal familieleden opnieuw naar Uganda om in het ziekenhuis behandeld te worden. Vandaag werd bekend dat de jongen is overleden en twee familiel...more
Met Govert Schilling naar de grenzen van het heelal
Jun 11 2019
Iedereen kent het gevoel wel: je staart ‘s nachts naar de sterren en vraagt je af hoe groot het heelal wel niet is. Wat zal daar toch allemaal zijn? Sterrenkundigen buigen zich al jaren over allerlei vragen die te maken hebben met het heelal. Mirthe van der Drift spreekt wetenschapsjournalist en sterrenkundefanaat Govert Schilling over de bouwstenen van ons universum en Goverts nieuwe programma waarvoor hij allerlei vooraanstaande wetenschappers sprak.
Column #54 van Hens Zimmerman: Zo eindigt ons heelal
Jun 10 2019
Iedere week neemt Hens Zimmerman ons mee naar de ruimte en onthult hij op zijn geheel eigen wijze de geheimen van ver buiten de dampkring. Deze week bespreekt hij hoe ons universum zal eindigen...
Column #53 van Hens Zimmerman: UFO's gespot!
Jun 09 2019
Iedere week neemt Hens Zimmerman ons mee naar de ruimte en onthult hij op zijn geheel eigen wijze de geheimen van ver buiten de dampkring. Deze week zijn UFO's ineens weer in het nieuws. Hens twijfelt of hij er aandacht aan moet besteden, maar doet het toch. Want waarom neigen we als mensen vaak naar het aanwijzen van een buitenaardse beschaving als plausibele verklaring bij 'onverklaarbare' fenomenen.
Column #52 van Hens Zimmerman: Mysterieuze ruimtegeluiden
Jun 08 2019
Iedere week neemt Hens Zimmerman ons mee naar de ruimte en onthult hij op zijn geheel eigen wijze de geheimen van ver buiten de dampkring. Luister naar windvlagen op de planeet Mars, de altijd klinkende ruis in het ISS en 'the hum'.
Waar ligt de absolute grens van ons uithoudingsvermogen?
Jun 07 2019
Grote sporters, grote eters. Dat idee is helemaal actueel met een nieuw onderzoek waaruit blijkt dat je bij de meest extreme sportprestaties maximaal 2.5 keer méér energie kunt verbruiken in vergelijking met de energie die je verbruikt wanneer je in rust-toestand bent. Daarna begint het lichaam de vetreserves aan te spreken, ongeacht of je nog wel of niet eet. De studie is verschenen in het wetenschappelijke tijdschrift Science Advances. We vragen aan aan Wim Saris, hoogleraar humane voeding ...more
Verder leven zonder hand - de vele (on)mogelijkheden van armprotheses
Jun 07 2019
Je veters strikken, een horloge omdoen of de was ophangen. Je doet het waarschijnlijk allemaal zonder erbij na te denken. Maar met een armprothese zijn deze simpele, dagelijkse handelingen een stuk minder eenvoudig. Armprotheses worden steeds beter, maar halen het nog bij lange na niet bij een echte arm. Hoe is het om na een ongeluk verder te leven met een armprothese? Vrienden Bert Pot en Peter ter Keurs missen allebei een hand. Ze vertellen over hun leven zonder hand en de mogelijkheden van ...more
Ontwikkeling hersenweefsels nagemaakt
Jun 06 2019
Wetenschappers experimenteren tegenwoordig druk met zogenaamde organoïden, oftewel kleine weefsels (samenstelling van cellen) die typisch zijn voor de opbouw van een orgaan. Mini-versies zeg dus maar, van bijvoorbeeld gedeeltes van onze darmen, nieren, maag, of het brein. Dit stelt wetenschappers in staat om goedkoop en gericht onderzoek te doen naar menselijke weefsels met genetische afwijkingen of bepaalde ziektes (zoals kanker). Of om op deze weefsels medicijnen of immuuncellen uit te testen....more
Nederlandse astronomen leveren eerste directe bewijs voor geboorte planeten
Jun 05 2019
Een jaar geleden werd bij de jonge ster 'PDS 70a' een planeet ontdekt die in een zogenaamde puinschijf (een grote schijf van puin en gas) om deze ster draait. Omdat er onder astronomen gedacht wordt dat planeten in zo'n puinschijf ontstaan* werd er al verondersteld dat deze planeet nog in zijn geboorte-fase zit. Desondanks was het nog nooit eerder vastgesteld, onder meer omdat de ster maar liefst 370 lichtjaar van ons vandaan staat. Een groep jonge astronomen van de Sterrenwacht Leiden kon he...more
'Echte dierenexperten" wisten het al langer': olifanten kunnen al ruikend hun eten 'tellen'
Jun 04 2019
Voor het eerst hebben onderzoekers een dier gevonden dat enkel op basis van geur verschillende hoeveelheden eten van elkaar kan onderscheiden: de Aziatische olifant. Bij experimenten in Thailand lieten ze zes dieren ruiken aan ondoorzichtige bakken (met kleine reukgaatjes in het deksel) waarin zonnebloemzaadjes (een lekkernij voor de olifanten) zaten. De dieren waren getraind om de bak met de meeste zaadjes te onderscheiden. Op basis van in totaal 154 testen lag de kans dat ze er de pot met h...more
De kracht van muziek - wat muziek met je brein doet
Jun 04 2019
Je hoort het wel maar je luistert niet, tenminste niet écht. Muziek is op allerlei plekken aanwezig op de achtergrond: in de supermarkt, in een restaurant of op een verjaardag. Overal is muziek. Je merkt het haast niet. Tot je plots dat ene nummer hoort, dat je terugbrengt naar je allereerste liefde of die fijne zomer in Zuid-Frankrijk. Dat is de kracht van muziek! Mirthe van der Drift spreekt neuro-musicoloog Artur Jaschke. Hij is al zijn hele leven bezig met muziek.
Aanwijzingen voor prehistorisch bos in de Nederlandse Noordzee
Jun 03 2019
In de laatste ijstijd was Doggerland een landrug waardoor je van het Europese continent naar Groot-Brittannië kon wandelen. Sinds de laatste ijstijd is dat gebied overstroomd door de Noordzee. Maar dat het destijds door oermensen bewoond was lijkt wel vast te staan. In een gedeelte van het Doggerland - de Bruine Bank - zijn in het verleden talloze prehistorische schatten, zoals bewerkte vuurstenen, pijlpuntjes, bijlen, en menselijke en dierlijke botten, toevallig opgevist. Maar hoe dat landschap...more
De laptop van 1.3 miljoen
Jun 02 2019
Techdeskundige Tjitze Zijlstra weet alles van de laatste ontwikkelingen in de techwereld. Vandaag besprak hij verkeerslichten die slimmer worden, de 60 satellieten van SpaceX, klachten over de AVG privacywetgeving en een laptop van 1.3 miljoen.
Column #51 van Hens Zimmerman: De radiotelescoop van Westerbork
Jun 01 2019
Iedere week neemt Hens Zimmerman ons mee naar de ruimte en onthult hij op zijn geheel eigen wijze de geheimen van ver buiten de dampkring. Deze week bespreekt hij een bijzondere plek: Westerbork.
Vrouwtjesdieren decennialang onnodig weggeselecteerd uit onderzoek
May 31 2019
Het blijkt een lange traditie te zijn in wetenschappelijke disciplines zoals de geneeskunde of neurologie. Nieuwe medicijnen of ideeën worden in een eerste testfase uitzonderlijk vaak enkel op mannelijke proefdieren getest. Vrouwtjesdieren worden daarentegen gespaard vanuit het idee dat hun hormonenschommelingen de onderzoeksresultaten wel eens zouden kunnen beïnvloeden. Eerder onderzoek wees al uit dat deze logica geen hout snijdt. Vaak zijn de resultaten bij vrouwtjesdieren niet meer of min...more
Kweekvlees: oplossing voor het voedselvraagstuk?
May 31 2019
De wereldwijde vraag naar vlees gaat de komende 30 jaar verdubbelen, vooral in landen als China, India en Zuid-Afrika. En dat terwijl intensieve veeteelt een van de grootste bedreigingen is voor ons klimaat. Daarom wordt er al jaren onderzoek gedaan naar alternatieven voor vlees of manieren om vlees te produceren. Een van die alternatieven is kweekvlees. Voortrekker is de Nederlandse pionier Mark Post, hoogleraar Fysiologie aan de Universiteit van Maastricht. Hij was te gast en sprak over de ...more
Wie is de man anno 2019?
May 30 2019
De rol van de man lijkt de afgelopen decennia veranderd. Sinds de jaren vijftig worden mannen en vrouwen steeds gelijkwaardiger. Maar de laatste tijd lijkt er sprake van een ommezwaai. Mannen als Donald Trump en Thierry Baudet richten zich op het onderbuikgevoel van mannen door te pleiten voor juist herstel van de traditionele rolverdeling tussen man en vrouw. De rol van de man is weer volop aanwezig in het publieke debat. Theatermakers Bart Klop en Maarten Hopman, mannencoach Hajee Pepping ...more
Grote verschillen in lichtgevoeligheid biologische klok
May 29 2019
Heeft u ook wel eens onenigheid met uw partner over de hoeveelheid licht in de slaapkamer? Nou dat is niet zo gek. Want hoe sterk kunstlicht onze biologische klok beïnvloedt, verschilt behoorlijk tussen mensen. Waar een kleine hoeveelheid licht de biologische klok van de ene persoon verstoort, tikt de klok van de ander gewoon door. En die verstoringen kunnen onze nachtrust beïnvloeden. Roelof Hut is chronobioloog aan de Rijksuniversiteit Groningen bekeek voor ons het onderzoek dat hierov...more
Drugsafval in het riool: Is dat een probleem?
May 29 2019
Het gebruiken van een pilletje lijkt soms onschuldig, maar die pillen worden wel door criminelen gemaakt in labs. Bij het produceren van pillen en andere drugs komt een hoop chemische afval vrij. Dit afval zet je niet zomaar neer op de stoep en het komt steeds vaker in het riool terecht. Is dit een probleem? Tegenwoordig wordt het rioolwater nauwlettend in de gaten gehouden. Het rioolwater kan in de toekomst zelfs verklappen hoeveel drugs er geproduceerd wordt in Nederland. Thomas ter Laak on...more
Nieuwe barsten in het paleodieet: restanten zetmeelrijke voeding van 120.000 jaar oud
May 28 2019
Granen, aardappelen, peulvruchten. Op de menukaart van mensen met een zogenaamd paleodieet komen ze niet voor. Want, zo luidt de klassieke redenering, producten met zetmeel, het type koolhydraten dat in deze voeding zit, werden vroeger in de prehistorie door de oermens niet of amper gegeten. Dat zou pas zijn begonnen bij het ontstaan van de landbouw (ongeveer tienduizend jaar geleden). Maar een nieuwe ontdekking in een grot in de Klasies River Caves in Zuid-Afrika trekt deze redenering verder...more
Waarom insecten zo ongelooflijk mooi zijn
May 28 2019
Insecten verdwijnen in rap tempo uit Nederland. Hoe erg is dat en wat kunnen we eraan doen? We praten met insectenkenners en -liefhebbers Paul van Wielink en Theo Peeters. Zij hebben het insect in hun hart gesloten en leggen uit waarom insecten volgens hen de mooiste dieren op aarde zijn.
Column #50 van Hens Zimmerman: Platte aarde theorie symbool voor diepgewortelde onrust in de samenleving
May 25 2019
Iedere week neemt Hens Zimmerman ons mee naar de ruimte en onthult hij op zijn geheel eigen wijze de geheimen van ver buiten de dampkring. Deze week bespreekt hij de platte aarde theorie. Is deze theorie lariekoek? En hoe is het ontstaan?
Studenten TU Delft willen beste huis van de toekomst bouwen
May 24 2019
Terwijl op allerlei plekken in de wereld jongeren de straat op gaan om te demonstreren voor het klimaat van de toekomst, wordt in Delft gebouwd aan een huis voor de toekomst. Nederlandse en internationale studenten van de TU Delft hebben namelijk een woning ontworpen die meer energie oplevert dan erin gebruikt wordt. Het is een ontwerp dat toepasbaar is in oude kantoorgebouwen, die overal in ons land te vinden zijn. Met het huis doen de studenten mee aan de Solar Declathon Europe, een interna...more
Plankton verandert door opwarmende aarde
May 23 2019
Het plankton in onze oceanen verandert door de opwarming van de aarde. Dat stellen wetenschappers in het vakblad Nature. Plankton staat aan de basis van het oceaanleven en nu blijkt dat 'warme soorten' oprukken richting de poolgebieden. 'Koude soorten' trekken zich juist terug. Over de gevolgen daarvan praat Jeroen de Jager met Geert-Jan Brummer. Hij is oceanoloog verbonden aan het Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee en aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Hij heeft een kelder vol ...more
Hondentherapie voor autisme en downsyndroom beter onderzocht
May 23 2019
Er moet meer onderzoek komen naar therapie met behulp van honden of andere dieren. Dat is een van de aanbevelingen van de Raad voor Dierenaangelegenheiden. Toevallig gaat er binnenkort in Groningen zo'n onderzoek van start. Orthopedagoog Steffie van der Steen zoekt uit of hondentherapie heilzaam is voor kinderen met down of een autistische stoornis. Verslaggever Karin Alberts trok zocht haar op. Foto: Rijksuniversiteit Groningen, Merel Weijer
Gescheiden meerlingen voelen zich gebruikt als labratten
May 23 2019
Three Identical Strangers draait nu in de Nederlandse bioscopen. De documentaire vertelt het verhaal van een eeneiige drieling die na de geboorte is gescheiden. Negentien jaar later komen ze elkaar bij toeval tegen. Ze ontdekten dat ze onderdeel uitmaken van een verbijsterend wetenschappelijk experiment. Marc-Robin Visscher bekijkt de film met Meike Bartels, hoogleraar genetica en welbevinden aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Beeld: Newsday LLC, Periscoop Film
Aladdin: een sprookje van duizend-en-één-culturen
May 22 2019
Zoek vooral niet naar het historische waarheidsgehalte van Disney's nieuwe remake van het sprookje Aladdin. De gebouwen, de kledij, de namen van de personages, de sociale omgangsvormen. Ze ogen misschien Arabisch, maar in feite zijn ze een fictieve mengelmoes van verschillende soorten oude culturen uit het Midden-Oosten, Noord-Afrika en de historische zijde-route. En natuurlijk is de film bovenal het product van een Amerikaanse en eeuwenoude Europese kijk op het Midden-Oosten. Maaike van Berk...more
De zoektocht naar een onuitputbare waterbron in de woestijn
May 22 2019
Rond de 700 miljoen mensen hebben wereldwijd nog altijd geen toegang tot drinkwater. Vooral op warme plekken is weinig te halen. Maar wat als je water kunt maken in de woestijn? Beeldend kunstenaar Ap Verheggen bedacht het. Een woestijn, een plek waar het extreem droog is, gebruiken naar je voordeel. Dat lijkt onmogelijk, maar toch maakt hij al enkele jaren installaties die water uit de lucht kunnen halen met zonne-energie. Presentator Jacob de Vries in gesprek met beeldend kunstenaar Ap ...more
Natuurimkeren: "Bijen hebben onze hulp nauwelijks nodig"
May 21 2019
Natuur imkeren; is dat een stoer woord dat het vak imkeren weer hip probeert te maken of een nieuwe duurzamere manier voor het houden van bijenvolken? Geert van Kerckhove, natuurimker en oprichter van WellBeeing, nam een natuurlijke honingraat mee en laat een andere kant van het imkeren zien.
Veroudering of kanker: beschadiging uiteinden DNA plaatst cel gemakkelijk in kritieke toestand
May 20 2019
Onderzoekers uit Pittsburgh (VS) zijn er voor het eerst in geslaagd om enkel schade te veroorzaken in de telomeren, de uiteinden van de chromosomen die een beschermlaagje vormen voor de rest van het DNA. Telomeren spelen een zeer belangrijke rol bij de veroudering van de cel. Per deling worden de telomeren telkens een stukje dunner, waardoor celdeling uiteindelijk stopt, de cel te oud is geworden om te functioneren en doodgaat. Dat lijkt nadelig, maar het mechanisme beschermt ons wel tegen kanke...more
Een onverwoestbare 3D-geprinte gitaar?
May 20 2019
3D-printen, veel mensen denken dan aan plastic kunstwerkjes of een product van hobbyisten. Maar de afgelopen jaren heeft deze technologie zichzelf stormachtig ontwikkeld. Van de medische wereld tot de ruimtevaart en van de entertainmentwereld tot sociale projecten. Wat kan er in 2019 allemaal gemaakt worden door de 3D-printer? En wat brengt de toekomst? Techredacteur Tjitze Zijlstra weet alles van de laatste ontwikkelingen in de techwereld. Vandaag besprak hij de nieuwste ontwikkelingen op he...more
Column #49 van Hens Zimmerman: Moet bijgeloof nou echt invloed hebben op ons leven?
May 18 2019
Iedere week neemt Hens Zimmerman ons mee naar de ruimte en onthult hij op zijn geheel eigen wijze de geheimen van ver buiten de dampkring. Deze week neemt hij bijgeloof onder de loep.
Automatisch insecten herkennen en tellen
May 17 2019
Er duiken steeds meer berichten op dat het slecht gaat met insecten. Daarom willen wetenschappers nóg beter weten met hoeveel ze zijn. Normaal gesproken tellen vrijwilligers de insecten met de hand, maar nu kan het volautomatisch, 24 uur per dag. Naturalis ontwikkelde daar een systeem voor samen met universiteiten, technologiebedrijven en insectenkenners. Vanmiddag presenteerden ze hun systeem in de buurt van Zaandam. Verslaggever Marc Hamer trok zijn kaplaarzen aan en ging kijken.
Hoe gooi je de perfecte honkbalworp?
May 17 2019
Winnen door gebruik van data. Verliest de sport daarmee zijn charme of is het de enige kans om bij de top te horen? Erik van der Graaff is als bewegingswetenschapper verbonden aan de Koninklijke Nederlandse Baseball en Softball Bond en altijd op zoek naar vernieuwing en verbetering in de sport. Hij onderzocht hoe je de perfecte honkbalworp kan gooien en hoe je je worp kunt verbeteren. Zijn doel is om in 2020 met het Nederlands team mee te doen aan de Olympische spelen in Japan. ...more
Keizer Nero en de Verborgen Kamer van de Sfinx
May 16 2019
Met een keizer die onder meer een 35 meter groot naakt standbeeld van zichzelf liet maken, is de geschiedenis niet zomaar klaar. De Domus Aurea (oftewel het Gouden Huis) van de keizer Nero heeft niet zo'n lang bestaan gekend na de dood van de megalomane Romein, maar is erg beroemd onder klassieke historici. Een van de beroemdste kunstwerken uit de klassieke kunst (de Lacooöngroep) heeft er mogelijk gestaan, de wandschilderkunst was van bijzonder hoge kwaliteit, en het 80 hectaren grote paleis di...more
Katten: Schattige huisdieren of moordlustige jagers?
May 16 2019
De huiskat heeft ons stevig in zijn klauwen. Weinig mensen zijn bestand tegen het charmeoffensief van de kat. Maar ze zijn ook een doorn in het oog van natuurbeschermers omdat ze jagen op beschermde diersoorten. Wetenschapsprogramma De Kennis van Nu onderzoekt de impact die onze huiskat heeft op de natuur. Wetenschapsjournalist Corlijn de Groot is de maker van de uitzending en is trotse eigenaar van een eigen kat: Max. Ze was te gast en sprak over het kattenprobleem en het dilemma waar de ka...more
''Volgend jaar gaan de eerste toeristen de ruimte in!''
May 15 2019
Wonen op de maan is nog geen realiteit maar de ontwikkelingen volgen elkaar in rap tempo op. Amazon-topman Jeff Bezos onthulde een paar dagen geleden zijn maanlander Blue Moon. Ook Elon Musk, de man achter Tesla en SpaceX, is druk met de mogelijkheden van wonen in het zonnestelsel. En Israël was er vorige maand dicht bij om het vierde land te worden dat op de maan landde. Is dit een eerste stap richting de kolonisatie van het heelal? Presentator Mirte van der Drift sprak met Rob van den Berg....more
Longen in droge lucht kwetsbaarder voor griepvirus
May 14 2019
Griepvirussen doen het in de winter in onze streken beter dan in de zomer. En daar speelt de doorgaans drogere lucht een belangrijke rol in. Eerder werd in een studie met cavia's bijvoorbeeld al vastgesteld dat het griepvirus zich makkelijker verspreidt in een ruimte met een lage relatieve luchtvochtigheid. Een nieuw Amerikaans onderzoek uit het wetenschappelijke tijdschrift PNAS constateert dat bij dezelfde lage luchtvochtigheid zelfs het immuunsysteem in de longen van muizen minder goed in ...more
Bodemleven Noordzee beter in kaart met nieuwe techniek
May 13 2019
Wetenschappers zijn naarstig op zoek naar nieuwe technieken om het leven op aarde goed in kaart te brengen. Belangrijk natuurlijk, want 1 miljoen planten- en diersoorten worden in hun bestaan bedreigd. Zee-onderzoekers zijn dolblij nu de goed ontwikkelde dna-analyse steeds goedkoper wordt. Met deze techniek willen ze nu alle bodemdieren in de Noordzee in kaart brengen. Jeroen de Jager trok naar het laboratorium van de Wageninger Universiteit op zoek naar de Nederlandse wetenschappers die m...more
Waterdiertjes vangen voor de wetenschap
May 13 2019
Kikkervisjes, watertorren, slakken... Een jaar geleden lanceerden wetenschappers uit Wageningen een app waarmee iedereen kan aangeven welke waterdiertjes er in slootjes en vijvers in de omgeving zitten. Nu, een jaar later, blijkt dat die gegevens een betrouwbaar beeld geven van de kwaliteit van die kleine watertjes. En dat is belangrijk, want meten is weten. Maino Remmers vist beestjes op met onderzoeker en bedenker Edwin Peeters.
Column #48 van Hens Zimmerman: Dino's, grote steen, einde dino's
May 11 2019
Iedere week neemt columnist Hens Zimmerman ons mee naar de ruimte en onthult hij op zijn geheel eigen wijze de geheimen van ver buiten de dampkring. Deze week bespreekt hij het uitsterven van dinosaurussen.
Tijdmachine voor Europees cultureel erfgoed in de maak
May 10 2019
We gaan tijdreizen! Een aantal politici doet het in gedachten en in woord: terugverlangen naar periodes in het verleden. Denk aan Thierry Baudet en Donald Trump. Maar straks kunnen wij het ook, virtueel. Het Europees tijdmachine-consortium - met onder andere het Louvre, het Rijksmuseum, gameontwerpers en universiteiten - bouwt een tijdmachine vol Europees erfgoed. Zo kunnen we straks virtueel door historische straten van Amsterdam, Venetië, en Parijs lopen. Julia Noordegraaf, hoogleraar er...more
We moeten geïmporteerde honden óók op Brucella screenen
May 10 2019
Bij een Nederlandse fokker zijn meerdere honden gevonden met een zeldzame ongeneeslijke ziekte. De ziekte wordt veroorzaakt door de bacterie Brucella canis en leidt onder meer tot onvruchtbaarheid en veel pijn bij honden. Tot 2016 was de bacterie nog nooit bij honden in Nederland vastgesteld. Het jaar daarna was er opeens een uitbraak bij meerdere geïmporteerde honden uit Oost-Europa. Nu gaat het om honden die hier zijn geboren. En dat leidt tot onrust bij hondenbezitters en dierenartsen. ...more
Waarom Bezos en Musk de ruimte in willen
May 10 2019
Amazon-topman Jeff Bezos onthulde gisteravond zijn maanlander Blue Moon. Het is de eerste stap richting de kolonisatie van het heelal, liet Bezos weten. Een andere tech-tycoon, Elon Musk van Tesla en SpaceX, heeft ook al plannen om via Mars langzaam verder te gaan naar het zonnestelsel en daarbuiten. Wetenschaps- en technologiejournalist Bouwe van Straten van de website NPO Focus legt uit wat deze mannen drijft.
Ontwikkelaarsconferenties: de Champions League van het technieuws
May 10 2019
Grote techbedrijven organiseren conferenties voor ontwikkelaars die werken met hun producten. Van Apple en Google tot Microsoft en Facebook. Op deze conferenties worden nieuwe producten en functies onthult tijdens een grote persconferentie. Maar wat gebeurt er nog meer op zo'n conferentie? En waarom wordt er zoveel gejuicht? Onze techredacteur Tjitze Zijlstra weet alles van de laatste technologische ontwikkelingen. Vannacht gaf Tjitze alle ins and outs over de conferenties van de grote techb...more
Onhackbaar internet door een kwantumnetwerk?
May 08 2019
We versturen massaal gevoelige informatie via het internet, terwijl we eigenlijk allemaal best weten dat criminelen en inlichtingendiensten mee kunnen kijken. Maar wat als je informatie kan versturen zonder dat het kan worden onderschept? Wereldwijd werken wetenschappers aan een onhackbaar internet: het kwantuminternet. Het moet een hypermoderne vorm van internet worden die informatie als het ware kan teleporteren - zodat het onmogelijk te hacken is. Dat klinkt misschien een beetje als scienc...more
Tas met hallucinerende middelen van 1000 jaar terug
May 07 2019
Een tasje van drie aan elkaar genaaide vossensnuiten, een rijk gedecoreerde houten snuifpijp, resten van cocaïne... In het vakblad PNAS beschrijven wetenschappers een archeologische vondst die inzicht geeft in het drugsgebruik in Bolivia van duizend jaar geleden. Wij praten erover met Edward de Bock, conservator Latijns Amerika van voor de kolonisatie bij het Wereldmuseum. Beeld: Tasje van vossensnuiten: Juan V. Albarracin-Jordan and José M. Capriles
Voor de nazi's geen jood
May 07 2019
Het is januari 1941 en iedereen met 1 Joodse grootouders moet zich aanmelden bij het lokale bevolkingsregister. Uit angst dat de aanmelding wordt vergeleken met het bevolkingsregister, lijkt knoeien niet raadzaam. Maar later dient toch ruim 3% van de Joodse bevolking bij de bezetter een herzieningsverzoek in waarin ze stellen: “Ik ben helemaal niet van Joodse afkomst” Jurist en holocaust- en genocidespecialist Petra van den Boomgaard, die onlangs promoveerde op “voor de nazis geen Jood”, kwa...more
Betere foto's van zwarte gaten vanuit de ruimte
May 06 2019
De eerste foto ooit van een zwart gat was krap een maand geleden wereldnieuws. U weet het waarschijnlijk nog: de fluffy donut. Maar de wetenschappers willen méér. Ze willen foto's à la de science fiction film Interstellar. Daarom onderzocht hoogleraar Heino Falcke met collega's of hij telescopen op satellieten de ruimte in kan sturen. En daarover publiceren ze in het vakblad Astronomy and Astrophysics.
Biodiversiteitsherstel vereist radicaal andere economie
May 06 2019
Planten- en diersoorten stierven nog nooit zó snel uit als nu, horen we vandaag. Dat uitsterven gaat tientallen tot honderden keren zo snel als de gemiddeld over de laatste 10 miljoen jaar. En het bedreigt het menselijk leven op aarde. Bovendien zijn wij verantwoordelijk voor die massale sterfte, stellen de auteurs van het IPBES-assessment. Soorten verdwijnen door menselijk handelen, dus wij moeten ons gedrag snel aanpassen. Maar hoe? Daarover spreken wij Ingrid Visseren-Hamakers. Zij is h...more
Biodiversiteitsverlies is levensbedreigend voor de mens
May 06 2019
Wereldwijd sterven plant- en diersoorten sneller uit dan ooit en dat bedreigt het leven van de mens op aarde. Van de naar schatting 8 miljoen soorten, dreigen er één miljoen de komende decennia uit te sterven. Dat is één van de conclusies die wetenschappers trekken in een omvangrijk rapport dat ze vandaag in Parijs presenteerden. Hoe gaat het met de biodiversiteit in Nederland? Jeroen de Jager trekt de duinen in met Koos Biesmeijer, ecoloog en wetenschappelijk directeur van Naturalis.
Het voedselbos: eten van de toekomst
May 06 2019
Japanse walnoten, schijnaugurken, Nashiperen, Chinese mahonie, en mispel. Het groeit allemaal in ons land. Voedselbossen staan vol met fruitbomen, notenbomen en allerlei soorten eetbare planten en kruiden. Eten uit een bos, doen we dat straks allemaal? Madelon Oostwoud schreef er een boek over, ‘Voedselbos: inspiratie voor ontwerp en beheer’. En ze is zelf ook trotse bezitter van een voedselbos.
Column #47 van Hens Zimmerman: De onthulling van het zwarte gat
May 04 2019
Iedere week neemt Hens Zimmerman ons mee naar de ruimte en onthult hij op zijn geheel eigen wijze de geheimen van ver buiten de dampkring. Deze week gaat het over Katie Bouwman, het grote brein achter de foto van het zwarte gat.
Hoe archeoloog Ivar Schute vernietigingskamp Sobibor in kaart bracht
May 03 2019
Met een klein team van archeologen ontdekte archeoloog Ivar Schute persoonlijke voorwerpen van mensen, barakken, en ontdekte hij de fundamenten van de gaskamers in Sobibor. Zo lukte het om te reconstrueren hoe het vernietigingskamp er uit heeft gezien en de massagraven te lokaliseren. Ivar Schute over hoe hij in deze tak van de archeologie is beland en hoe het is om op een van de meest afgrijselijke plekken uit de geschiedenis te werken.
Niets zo paradijselijk als een tuin
May 02 2019
Het Rijksmuseum van Oudheden organiseert samen met de Hortus botanicus in Leiden een nieuwe tentoonstelling: 'Middeleeuwse tuinen. Aardse Paradijzen in oost en west.' Aan de hand van talloze historische (kunst)objecten kunnen bezoekers er ontdekken waarom tuinen zowel in het Westen als het Oosten tijdens de late middeleeuwen een bijzonder belangrijke rol speelden. Naast de paradijstapijten, gedroogde kruiden en oosterse muurtegels ontdekte verslaggever Marc-Robin Visscher dat er ook een Perzi...more
Leonardo Da Vinci: ook in wetenschap een wonderbaarlijk genie
May 02 2019
Exact 500 jaar geleden overleed de wereldberoemde schilder en uitvinder Leonardo Da Vinci. Nieuwsverslaggeving over zijn nalatenschap focust al snel op onvergetelijke kunstwerken zoals de Mona Lisa of het Laatste Avondmaal. Maar ook op wetenschappelijk gebied was Da Vinci een absolute meester. Terwijl zijn Europese tijdgenoten veel van hun kennis uit de bijbel of oude filosofische geschriften haalden, hanteerde Da Vinci al een van de meest belangrijkste principes uit de wetenschap: het nauwkeur...more
Oermens leefde op het dak van de wereld
May 02 2019
Door de vondst van een halve onderkaak moet een stukje geschiedenis worden aangepast. Want door deze ontdekking blijkt dat er ruim 160.000 jaar geleden al mensen leefden op de Tibetaanse hoogvlakte. De kaak is van een Denisovamens, een soort waar nog weinig over bekend is. De vondst is bekendgemaakt in het wetenschappelijk tijdschrift Nature en wij spreken erover met moleculair antropoloog Frido Welker. Beeld: virtuele reconstructie van de onderkaak. Bron: Jean-Jacques Hublin, MPI-EVA, Lei...more
'Pull Tab Archaeology' geeft archeologie terug aan de burger
May 02 2019
Contemporain archeoloog Jobbe Wijnen onderzoekt voorwerpen uit de moderne geschiedenis, in plaats van uit bijvoorbeeld de bronstijd of de prehistorie, zoals de meeste archeologen. En dat wordt hem door collega’s niet altijd in dank afgenomen. Met zijn bijzondere project "Pull Tab Archeology" probeert hij burgers weer te betrekken bij de archeologie.
Nemen robots ons werk over?
May 01 2019
Een zelfrijdende auto, geen rijen meer in de supermarkt, een drone die je pakketje brengt en een robot die je kappersafspraak regelt. Is dit de toekomst? Techdeskundige Tjitze Zijlstra weet alles over de nieuwste technologische ontwikkelingen. Hij sprak over de robotisering in verschillende sectoren en over de toekomst hiervan.
Dna-test vindt bedreigde bruine beer in traditioneel geneesmiddel
Apr 30 2019
Wageningse onderzoekers werken aan een dna-test waarmee douaniers bedreigde dier- en plantensoorten kunnen opsporen in bijvoorbeeld potjes en capsules met poeder erin. Want slagtanden en tijgerhuiden zijn prima te herkennen, maar vermalen planten en dieren een stuk lastiger. De wetenschappers lieten hun test onlangs los op traditionele geneesmiddelen die op Schiphol in beslag zijn genomen. In die middelen zitten soms vermalen bedreigde planten en dieren. Bijvoorbeeld stukjes bruine beer. W...more
De boer op de tractor wordt mogelijk verleden tijd
Apr 30 2019
Weinig beelden zijn zo herkenbaar als de boer die op z'n zware trekker over het veld rijdt. En toch komt aan dat beeld in de toekomst misschien een einde. In Lelystad bijvoorbeeld experimenteert Wageningen University & Research met een kleine robot (de AgroIntelli Robotti) met ingebouwde gps die op dit moment al verschillende landbouwtaken zelfstandig kan uitvoeren. Een chauffeur heeft de robot niet nodig. Maar nog belangrijker is dat de robot ook voor een veel milieuvriendelijkere vorm van...more
Designerdrugs: zelfde recept, andere grondstof
Apr 28 2019
Het kabinet wil de zogeheten 'designerdrugs' aanpakken. Dat zijn drugs die sterk lijken op illegale drugs zoals bijvoorbeeld xtc en amfetamine, maar die chemisch nèt iets anders in elkaar zitten en daardoor niet onder de Opiumwet vallen. Wij vroegen ons af: hoe worden die designerdrugs eigenlijk gemaakt? Voor het antwoord kwamen we uit bij Jorrit van den Berg, forensisch wetenschapper in het team verdovende middelen van het Nederlands Forensisch Instituut.
Keizerspinguïn verliet een van zijn belangrijkste broedplaatsen
Apr 28 2019
's Werelds grootste pinguïns zijn zo goed als verdwenen uit een van hun belangrijkste broedplaatsen. De keizerspinguïns hebben drie jaar lang géén jongeren grootgebracht in 'Halley Bay'. En een groot deel van hen is vertrokken naar een broedplek zo'n 55 kilometer verderop op de Zuidpool. Dat is slecht én goed nieuws, meent Han Lindeboom. Hij is emeritus hoogleraar mariene ecologie aan de Wageningen universiteit en ook verbonden aan het Koninklijk Nederlands Instituut voor Onderzoek der Zee.
Zelfrijdende auto's kunnen ook voor méér files zorgen
Apr 28 2019
Het aantal files groeit flink in Nederland nu de economie draait als een zonnetje. Maar er wordt gezocht naar oplossingen. Misschien kan elektrisch rijden een handje helpen. Zo wordt onder meer in Delft gewerkt aan de zelfrijdende auto. Aan de TU in Delft hebben ze niet alleen een simulator, maar wordt ook dagelijks gewerkt aan een echt rijdend exemplaar.
Sjaal af en pittig eten voor een gezond gewicht
Apr 28 2019
Als we het over vet hebben, dan heeft u daar waarschijnlijk negatieve associaties bij. Teveel vet is inderdaad ongezond, maar vet heeft ook goede kanten. We kúnnen zelfs niet zonder. Over ons vet schreven Liesbeth van Rossum en Mariëtte Boon het boek 'Vet belangrijk'. Wij speken erover met Liesbeth van Rossum, arts-endocrinoloog en hoogleraar obesitas en stress aan het Erasmus Medisch Centrum.
Column #46 van Hens Zimmerman: Medegeek Ana Gimbrère
Apr 27 2019
Iedere week neemt vaste columnist Hens Zimmerman ons mee naar de ruimte en onthult hij op zijn geheel eigen wijze de geheimen van ver buiten de dampkring. Deze week heeft hij een beetje een atypische column: het is een interview met medegeek, wetenschapsredacteur, wetenschapsjournalist en wetenschapspresentator Anna Gimbrère.
De Hens Zimmerman Special
Apr 25 2019
Als je vaker naar het programma Focus luistert, heb je hem ongetwijfeld al eens voorbij horen komen: Hens Zimmerman. De vriend van de show was te gast en niet zonder reden. Vannacht werd namelijk zijn 50e column uitgezonden en dat gaf een mooie aangelegenheid om deze zelfverklaard space-geek, eens wat nader aan je voor te stellen. Wie is die Hens Zimmerman nou eigenlijk? Hoe maakt hij zijn geluids-volle columns? We blikken terug op de 50 columns, maken een soort 'making off' van zijn columns ...more
Voor het eerst is een 'Mars-beving' gedetecteerd
Apr 24 2019
De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA meldt dat de Mars-lander Insight na maanden lang wachten eindelijk voor het eerst een 'aardbeving' op de rode planeet heeft waargenomen. Zeg dus maar een Marsbeving. Het is de eerste keer dat er een beving op een andere planeet is gemeten. Arwen Deuss, fysisch geograaf van de Universiteit Utrecht, is erg enthousiast over deze ontdekking. Deuss legt uit waarom het meten van deze Marsbevingen ons veel kan vertellen over de toekomst van onze aarde.
Vrouwen in de wetenschap: "Het kan en moet anders"
Apr 24 2019
Denk eens aan een wetenschapper, een professor of een hoogleraar. Het zou zomaar kunnen dat er meteen een witte man met grijs haar die in je gedachte op popt. Dat kan anders en moet misschien wel anders anno 2019 vindt journalist Ingeborg van der Ven. Zij schrijft een boek over 10 vrouwen op steutelposities in de wetenschap en het hogeronderwijs.
Het geheim van de frisbee
Apr 22 2019
Wie er in een lang weekend zoals dit Paasweekend op uit trekt, heeft genoeg tijd om zich van álles af te vragen. Waarom graven Duitsers kuilen in het strand? En waarom is de ondergaande zon eigenlijk rood? In hun boek 'Het geheim van de frisbee' geven Bram Vermeer en Gerald Maurice antwoord op 159 van dit soort vragen. Natuurkundige en techniekdocent Gerald Maurice schuift aan met een doos vol experimenten.
''Mensen mogen niet meer klagen over muggen!''
Apr 22 2019
Je kent het geluid vast wel. Je ligt in bed en er zoemt de hele tijd een vervelende mug rondom je hoofd. Nu zijn de muggen in Nederland niet zo gevaarlijk, maar in Afrikaanse landen leeft een levensgevaarlijke mug: de malariamug. Muggenexpert Jeroen Spitzen, van de Universiteit Wageningen, doet onderzoek naar de malariamug en beheert deze week het twitteraccount van NL_Wetenschap. Hij sprak over zijn onderzoek naar de malariamug en hij stelde dat mensen zelf veel aan muggenoverlast kunnen ...more
Hoe leren kinderen lezen?
Apr 21 2019
Aap noot mies wim zus jet. Iedereen leert lezen op de basisschool, Maar bij sommige kinderen gaat dat sneller dan bij anderen. Waar ligt dat aan? Orthopedagoge Sietske van Viersen doet onderzoek naar de manier waarop kinderen lezen en woorden begrijpen. Dat doet ze, aan de universiteit van Oslo, in Noorwegen.
Column #45 van Hens Zimmerman: Zwaartekracht
Apr 20 2019
Iedere week neemt Hens Zimmerman ons mee naar de ruimte en onthult hij op zijn geheel eigen wijze de geheimen van ver buiten de dampkring. Vannacht bespreekt hij de zwaartekracht.
Sjaal af en pittig eten voor een gezond gewicht
Apr 19 2019
Als we het over vet hebben, dan heeft u daar waarschijnlijk negatieve associaties bij. Teveel vet is inderdaad ongezond, maar vet heeft ook goede kanten. We kúnnen zelfs niet zonder. Over ons vet schreven Liesbeth van Rossum en Mariëtte Boon het boek 'Vet belangrijk'. Wij speken erover met Liesbeth van Rossum, arts-endocrinoloog en hoogleraar obesitas en stress aan het Erasmus Medisch Centrum.
Geen tijd voor het theater? Virtual Reality opera!
Apr 19 2019
Stel je voor, je gaat naar de opera, of een theatervoorstelling. En in plaats van dat je naar de schouwburg afreist, ga je gewoon op je bank zitten en zet je een VR-bril op. Kunstenaar, filmmaker, interactief illustrator, Daniel Ernst maakte een opera in Virtual Reality met als titel Die Fernweh Oper. Centraal in deze VR-beleving staat de enorme Asteria, een operaster gemaakt van sterrenstof. Ze zingt speciaal voor jou en zoals in iedere goede opera draait alles om een tragische liefde. Met l...more
Werden de dode varkenshersenen echt terug actief?
Apr 18 2019
Zelfs bij vier uur na het overlijden er opnieuw in slagen om sommige hersencellen opnieuw actief te maken. Het is geen kleine prestatie dat Amerikaanse wetenschappers (dankzij hun 'BrainEx'-apparaat) voor elkaar hebben weten te krijgen. Hun onderzoek kwam terecht in het wetenschappelijke tijdschrift Nature en kon al zowel bij wetenschappers als het grote publiek op veel belangstelling rekenen. Maar hoe moeten we die resultaten interpreteren? Zorgen die actieve hersencellen er dan ook voor dat...more
De verbeelding van de wetenschap: Hoe leg je een uitvinding uit?
Apr 18 2019
Toen Antoni van Leeuwenhoek in zijn microscoop keek, zag hij dingen die nog niemand had gezien. Hoe moest hij dit uitleggen aan mensen die deze wereld nog nooit hadden gezien? Dat deed hij door middel van tekeningen. Door de hele geschiedenis van de wetenschap maakten wetenschappers gebruik van beelden om hun ontdekkingen uit te leggen aan andere mensen. Bart Grob is conservator Biologie en Geneeskunde van het Rijksmuseum Boerhaave in Leiden. Voor het museum bedenkt hij tentoonstellingen en h...more
TU Delft brengt ontstaan nieuwe genen voor het eerst in kaart
Apr 17 2019
Onderzoekers aan de Technische Universiteit Delft hebben tijdens hun experimenten met (bier)gisten voor het eerst een van de belangrijkste processen uit de evolutie van het leven geobserveerd: het ontstaan van nieuwe genen. Dat proces begint bij de poging van de cel om een beschadigd gen in het dna te herstellen. Dat doet de cel door een kopie te maken van een ander gen dat in de buurt zit. Maar soms gaat er tijdens dat proces iets mis: de cel maakt een kopie te veel van een gen aan. Gene...more
Schat aan medische gegevens onbenut
Apr 16 2019
We zitten op een schat aan digitale medische gegevens, maar we benutten die gegevens veel te weinig. Dat stelt onderzoekster Parisa Kamali. Door die gegevens wél te gebruiken kunnen we de zorg goedkoper en beter maken, is haar veronderstelling. Ze werkt als arts in Beverwijk en promoveert morgen aan de Universiteit Maastricht op haar onderzoek naar borstreconstructies.
Meer mazelen door meer reizen
Apr 16 2019
Een kleine uitbraak van mazelen op een kinderdagverblijf in Den Haag, een veel grotere uitbraak in een Joodse gemeenschap in New York, en een docent in Zoetermeer die de ziekte misschien zou hebben opgelopen... Er is veel te doen om de mazelen. Maar moeten we ons nu ook direct acute zogen maken om de situatie in Nederland? Wij vragen het Jaap van Dissel, directeur van het centrum infectie-ziekte-bestrijding van het RIVM.
E-Sports in een uitverkocht Ahoy Rotterdam: ''Een boxing arena in een digitale sfeer''
Apr 16 2019
League of Legends, miljoenen mensen over de hele wereld spelen dit spel. De fantasy game is mateloos populair, maar wist je dat professionele gamers hun brood verdienen met het spel? Afgelopen weekend stond Rotterdam Ahoy in het teken van E-Sports. In het sportcomplex werden de finales van de League of Legends European Championship gehouden. De professionele gamers werden toegejuicht door 15 duizend fans. Gamer Simon Berkulo en docent Nieuwe Media en Cultuur aan de Universiteit Utrecht, Re...more
Zo uitzonderlijk is de Notre Dame Parijs
Apr 16 2019
Een ramp voor Parijs en Frankrijk: de verwoestende brand in de Notre Dame. Frankrijk vindt dat Parijs diep in de ziel is getroffen. We praten over de waarde van de kathedraal met kunsthistorica Sanne Frequin, gespecialiseerd in de Middeleeuwen. Update: Tot zover we weten hebben de rozenramen de brand het waarschijnlijk als bij wonder overleefd hebben. Hoeveel schade andere kunstobjecten zoals het orgel hebben opgelopen is nog niet volledig duidelijk.
'Voor de meeste mensen was de Gouden Eeuw niet welvarend'
Apr 15 2019
Iedere week heeft een andere wetenschapper de macht over het twitteraccount van NL_Wetenschap. Sommige geven een kijkje op de universiteit en andere laten zien dat ze naast hun werk, ook nog gewoon een leven hebben. Deze week is het de beurt aan maritiem historicus aan de Universiteit Leiden, Suze Zijlstra. Zij is gespecialiseerd in de 17e en 18e eeuw en dan vooral de koloniale geschiedenis en de Gouden Eeuw. De Gouden Eeuw wordt gezien als een welvarende periode, maar was dit voor alle inwon...more
'Amazon's Alexa is een inbreuk op je privacy'
Apr 14 2019
Techdeskundige Tjitze Zijlstra weet alles over de nieuwste technologische ontwikkelingen van dit moment. Deze week bespreekt Tjitze een nieuwe concurrent van Netflix, Disney+. De nieuwe functie van Windows 10 voor het 'veilig' verwijderen van een USB-Stick. Luisteren Amazon medewerkers mee naar spraakassistent Alexa. Komt er weer een onderzoek naar machtsmisbruik binnen Apple. En vertelt hij alles over de nieuwste Samsung Galaxy A80.
Column #44 van Hens Zimmerman: Magnetar
Apr 13 2019
Elke week neemt columnist Hens Zimmerman ons mee ver de ruimte in en verwondert ons met een ander fenomeen. Dit keer introduceert hij de magnetar.
92% van de studies naar microplastics in drinkwater onbetrouwbaar
Apr 12 2019
Van tijd tot tijd verschijnen er nieuwsberichten dat er in Nederland of in andere landen kleine stukjes plastics (zogenaamde micro-plastics) in het drinkwater zouden zitten. Maar de aanwezigheid van microplastics betekent nog niet hetzelfde als dat er gevaarlijk grote hoeveelheden microplastics in het drinkwater aanwezig zijn. In een nieuw onderzoek in opdracht van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) vonden hoogleraar waterkwaliteit Bart Koelmans (Universiteit Wageningen) dat er bovendien ...more
Hoe worden we gezond oud?
Apr 12 2019
Gezond oud worden, dat wil toch iedereen? Dat blijkt soms lastig te zijn, maar wat als we kleine dingen, zoals ons eetpatroon, dat kunnen veranderen? Epidemioloog Pauline Croll onderzoekt de relatie tussen eetpatronen en het brein om erachter te komen hoe we gezonder oud kunnen worden.
Spiegelneuronen voor pijn geïdentificeerd
Apr 11 2019
Onderzoekers van het Nederlands Herseninstituut konden in de hersenen van ratten individuele hersencellen identificeren die een rat pijn doen voelen wanneer het een ander rat pijn ziet hebben. Hoewel eerdere regio's in het brein met plaatsvervangende pijn geassocieerd zijn, is het de eerste keer dat er specifieke 'sociale hersencellen' (oftewel spiegelneuronen) voor pijn zijn geïdentificeerd in levende wezens. De onderzoekers publiceerden hun bevindingen in het wetenschappelijke tijdschrift Curr...more
Kunnen kunstmatige cellen inzicht geven in het materiaal van levende cellen?
Apr 11 2019
Het leven is al moeilijk genoeg, en dan denken we nog niet eens na over het ontstaan van het leven. Kleine cellen die zich vervormen en vermenigvuldigen en die ons maken tot de persoon die we nu zijn. Maar hoe ontstaan cellen? En uit wat voor materiaal bestaan ze? In de Paradiso-lezingen van dit jaar met als thema 'De nieuwe natuur', krijgen acht wetenschappers het podium, om een lezing te geven over hun onderzoek. Deze week is het de beurt aan Professor Gijsje Koenderink. Ze is onderzoekslei...more
Bedenker Heino Falcke leefde 19 jaar naar deze foto toe
Apr 10 2019
Voor het eerst hebben wetenschappers een zwart gat op de foto gezet. Die wetenschappelijke doorbraak maakten ze zojuist bekend op zes persconferenties over de hele wereld. Wij spreken met de bedenker van dit project, die al 19 jaar naar deze foto toe leefde. Heino Falcke, hoogleraar radiosterrenkunde en astrodeeltjesfysica aan de Radboud Universiteit Nijmegen is moe en voldaan.
Robbert Dijkgraaf geeft eerste foto zwart gat vijf sterren
Apr 10 2019
Het is wereldnieuws. Wetenschappers hebben zojuist de eerste foto ooit van een zwart gat gepresenteerd, op zes gelijktijdige persconferenties over de hele wereld. Marc-Robin Visscher was bij de persconferentie in Brussel en spreekt daar met natuurkundige Robbert Dijkgraaf, directeur van het Institute for Advanced Studies in Princeton. U weet het misschien wel, dat instituut was ooit de academische thuisbasis van Albert Einstein. Dijkgraaf geeft deze mijlpaal vijf sterren, net als bijvoorbeeld de...more
Werk-familie-beleid op het werk kan vaak beter
Apr 09 2019
Hoewel Europese overheden vaak stimulerende maatregelen nemen om ook mannen vaker ouderschapsverlof te laten nemen, maken deze er maar in beperkte mate gebruik van. Leonie van Breeschoten, promovenda in de sociologie, wilde beter weten hoe dat komt. Daarom bevraagde ze de werknemers en werkgevers van 259 organisaties in negen Europese landen op de vraag waarom zij wel of niet gebruikmaken van verlofregelingen. Hoewel het opzet van haar onderzoek niet per se representatief voor Nederland was, ...more
De week van de overgang
Apr 09 2019
Het is de week van de overgang. Je kent waarschijnlijk wel iemand die in de overgang is geweest of misschien wel op dit moment is. Je moeder, oma, vrouw, misschien jij zelf. Iedere vrouw gaat er doorheen. Er echt over praten? Dat doet men minder gemakkelijk. Liesbeth Josiassen, bedenker van de week van de overgang, wil het taboe doorbreken.
Globale uitbraak van resistent en gevaarlijk gist
Apr 08 2019
Voor een doorwinterd microbioloog is het eigenlijk geen nieuws. Maar bij het grote publiek is er wereldwijd veel belangstelling ontstaan voor een groot artikel van The New York Times over de globale uitbraak van de Candida Auris. Het is het eerste gist dat zich als een resistente bacterie gedraagt, en het maakte in ziekenhuizen over de hele wereld al meer dan duizend dodelijke slachtoffers op 10 jaar tijd. Het kan ook op allerlei soorten materialen overleven, hele ziekenhuizen besmetten en niema...more
Vervelende Whatsappgroepen? Verleden tijd!
Apr 07 2019
Techdeskundige Tjitze Zijlstra weet alles over de nieuwste technologische ontwikkelingen van dit moment. Deze week bespreekt Tjitze de waarschuwing van de AIVD voor de Chinese 5G-apparatuur. De nieuwe functie van Whatsapp waarmee je uitnodigingen van Whatsappgroepen kunt weigeren. Opnieuw een fout van Facebook, waarbij gebruikers het wachtwoord van hun e-mail moesten geven. En een Top-3 van de beste tech 1-april grappen van dit jaar.
Column #43 van Hens Zimmerman: Guided meditation
Apr 06 2019
Columnist Hens Zimmerman doet een duit in het zakje voor de slaapspecial van Focus. Geheel in thema krijgen we van hem een heerlijke slaapmeditatie.
Kwetsbare oceanen verdienen bescherming van Verenigde Naties
Apr 05 2019
Overbevissing, verzuring en uitstervende diersoorten... Onze oceanen staan onder druk. Daarom hebben de Verenigde Naties besloten dat er een internationaal verdrag moet komen dat de open oceanen beter beschermt dan nu het geval is. En daar wordt druk over gepraat, óók met wetenschappers. Een van hen is Gert Jan Reichart, hoofd van de afdeling oceaanonderzoek van het Nederlands koninklijk instituut voor onderzoek der zee en hoogleraar mariene geologie aan de Universiteit Utrecht.
Kan Nederland leven van zijn eigen landbouw en voedsel?
Apr 04 2019
Hoeveel koeien zijn er in Nederland? En hoeveel hectare landbouwgrond hebben we eigenlijk? Zomaar twee vragen die landbouweconoom Petra Berkhout de twitter-wereld ingooide deze week. Wat weten we nou eigenlijk van de agrarische sector in Nederland? Petra werkt bij het Wageningen Economic Research instituut dat is verbonden aan de Universiteit van Wageningen en ze beheert deze week het twitteraccount @NL_Wetenschap.
Trekvogels die 's nachts vaker tjilpen crashen veel vaker tegen gebouwen
Apr 03 2019
Sms'en of bellen achter het stuur is zoals bekend gevaarlijk. Maar ook trekvogels die 's nachts vaker tjilpen hebben 's nachts een veel grotere kans om tegen gebouwen te pletter te slaan. Ook al is het een bizarre ontdekking, het is wel een vaststelling uit een zeer grote studie van het wetenschappelijke tijdschrift Proceedings of the Royal Society B, gebaseerd op data van meer dan 70.000 vogelbotsingen in de Amerikaanse steden Chicago en Cleveland. Hoewel het vooral om Amerikaanse trekvogels...more
Oudste Nederlandse zeevarend schip ooit gevonden
Apr 03 2019
Bergers die op zoek waren naar containers van het schip Zoe hebben een bijzondere vondst gedaan op de bodem van de Noordzee: een scheepswrak van rond 1540. Het schip verkeert nog in redelijk goede staat, en herbergt vermoedelijk honderden tot duizenden kilo's koper. Een deel ervan is eerder al naar boven gehaald en gepresenteerd. Het is het oudste zeevarend schip dat ooit in Nederlandse wateren is ontdekt. Verslaggever Trudy van Rijswijk bekeek de plantekeningen met maritiem archeologen Thijs...more
'Te weinig slapen maakt je dik'
Apr 03 2019
Slaappillen, slaap-apps of andere technische snufjes. Wat helpt er nou echt als je problemen hebt met slapen? En wat gebeurt er als je weinig slaapt? Neuroloog, Somnoloog en oprichter van het Amsterdam Slaapcentrum, dr. Hans Hamburger, sprak over de gevolgen van slaapproblemen en hoe je slaaptekort kunt voorkomen.
Record aantal verminkte dolfijnen aan de Franse kust aangespoeld
Apr 02 2019
Franse zeeonderzoekers zijn gealarmeerd over het aantal dode dolfijnen dat aanspoelt aan de kusten rond La Rochelle in Zuid West Frankrijk. Dit jaar (van 1 januari tot aan 18 maart) zijn er het al meer dan 1100. Daarmee is het record van 2017 volgens de wetenschappers al verbroken, terwijl 2017 minstens veertig jaar lang niet geëvenaard was. Volgens de onderzoekers zou negentig procent van de dolfijnen zijn omgekomen door de visvangst, en vele dolfijnen tonen sporten van lichte tot zware lichame...more
Onderzoeken in de jungle
Apr 02 2019
De droom van iedere ecoloog: onderzoek doen in het tropisch regenwoud van Zuid-Amerika. Ecoloog Masha van der Sande doet dat. Brazilië, Guyana, Bolivia, allemaal landen waar ze al geweest is om onderzoek te doen naar de geschiedenis van het tropisch regenwoud.
Overgewicht bij kinderen stap voor stap aanpakken
Apr 01 2019
Een op de zeven kinderen is te zwaar. Daarom starten in het hele land projecten om hen richting een gezond gewicht te krijgen. Centraal staat een coach die samen met het gezin kijkt wat er nodig is. En die in kleine stappen helpt om gezonder gedrag echt te integreren in het dagelijks leven. Limburg zet in op het project 'Your COACH Next Door'. Joris van de Kerkhof ging lans bij de 10-jarige Nathalie, die het afgelopen jaar mee deed aan een pilot. Uit onderzoek van het UMC Maastricht blijk ...more
Hoe gaan informatica en klassieke muziek samen?
Apr 01 2019
Op het twitteraccount @NL_Wetenschap neemt iedere week een andere wetenschapper je mee in zijn leven op de universiteit. Het account zit inmiddels over de 7500 volgers en deze week is het de beurt aan Cynthia Liem, universitair docent aan de faculteit Elektrotechniek, Wiskunde en Informatica aan de TU Delft. En ook nog eens muzikant!
Wat is de link tussen HIV en het criminele circuit?
Mar 31 2019
Deze bijzondere modellen zien allerlei soorten verbanden. En dat kan van alles zijn: interacties tussen: mensen, tussen bacteriën maar ook bijvoorbeeld tussen criminele netwerken. Onderzoeker Peter Sloot doet in Singapore onderzoek naar allerlei soorten verbanden en legt uit wat complexe systeem modellen nou zijn.
Column #42 van Hens Zimmerman: Vragen van de luisteraar
Mar 30 2019
Iedere week neemt Hens Zimmerman ons mee naar de ruimte en onthult hij op zijn geheel eigen wijze de geheimen van ver buiten de dampkring. Dit keer beantwoordt hij de vragen van luisteraars over het heelal.
Kikkersoorten wereldwijd ongekend hard getroffen door schimmelziekte
Mar 29 2019
Meer dan 500 soorten kikkers en andere soorten amfibieën (padden, salamanders) wereldwijd zijn door eenzelfde schimmelziekte (chytridiomycose) in aantal achteruit aan het gaan. Zo stelt een grote internationale studie (geleid door Australische en Belgische onderzoekers) in het wetenschappelijke tijdschrift Science. Van minstens 90 soorten wordt verondersteld dat ze al van de aardbol zijn verdwenen. Het is daarmee het grootste gedocumenteerde verlies aan biodiversiteit dat ooit door een enkel...more
Schimmels: ''Meer dan dood, bederf en ziekte''
Mar 29 2019
Biotechnologie wordt steeds belangrijker, ook in ons dagelijks leven. Er is nauwelijks een gebied te noemen waar de biotechnologie geen rol zal gaan spelen. Van milieu en gezondheid tot wetenschap en economie. In de Paradiso-lezingen van dit jaar met als thema 'De nieuwe natuur', krijgen acht wetenschappers het podium, om een lezing te geven over hun onderzoek. Aankomende zondag is het de beurt aan professor Han Wösten, hoogleraar microbiologie aan de faculteit Bètawetenschappen van de Univer...more
'Nobelprijs' voor computerwetenschap naar 'Deep Learning'-pioniers
Mar 28 2019
Dit jaar gaat de Turing award, de officieuze Nobelprijs voor computerwetenschap, naar drie ingenieurs die aan de wieg hebben gestaan van de zogenaamde 'deep learning'-technologie: de Canadezen Geoffrey Hinton en Yoshua Bengio, en de Fransman Yann LeCun. Deep learning kent enorm veel toepassingen die nu niet meer uit het leven weg te denken zijn. Gezichtsherkenning van foto's op Facebook, Google Translate, virtuele assistenten als Siri en Alexa, screening van medicijnen of medische scans, zelf...more
'Omstandereffect geen belemmering om mensen in nood te helpen'
Mar 27 2019
Geraak je in nood in een drukbevolkte situatie? Dan luidt een welbekende stelling uit de psychologie (het omstander- of 'bystander'-effect) dat je wel eens minder op mensen hun hulp kunt rekenen dan je in eerste instantie zou denken. Met zo veel potentiële helpers zouden mensen ironisch genoeg aanvoelen dat anderen wel in de bres zullen springen in hun plaats, met het resultaat dat er amper iemand zou helpen. Een nieuw antropologisch onderzoek, geleid door het Nederlands Studiecentrum Crimin...more
DNA-analyse identificeert onbekende soldaten WOII in Leusden
Mar 27 2019
Op het Russisch Ereveld in Leusden liggen verschillende onbekende Sovjet-soldaten die tijdens de Tweede Wereldoorlog in onze contreien sneuvelden. Onderzoeker en Oud-Rusland-correspondent Remco Reiding begon zich 20 jaar geleden in te zetten om hun identiteit te achterhalen en hun nabestaanden te vinden. En zo, na 70 jaar onduidelijkheid, kunnen voor het eerst het levenseinde en de begraafplaats van twee soldaten aan hun (Georgische) families meegedeeld worden. Tot grote ontroering van de nabest...more
''Het is een lang traject geweest, maar het heeft me erg veel voldoening gegeven''
Mar 27 2019
Misschien ken je ze wel. Pensionado's die een achter de geraniums zitten en een kaartje leggen. Maar dit is niet weggelegd voor de 76-jarige Christine Schunck. Aanstaande donderdag promoveert ze aan de faculteit Filosofie, Theologie en Religie Studies van de Radboud Universiteit. Haar promotieonderzoek over de katholieke missionering van 1499 tot 1776 op Curaçao blijkt niet vanzelf te zijn gegaan. In de rubriek 'het Lekenpraatje' neemt Christine je mee in haar opmerkelijke levensverhaal. Hoe ...more
'Aanmaak nieuwe hersencellen minstens tot je 87ste'
Mar 26 2019
Het is een bijzonder groot discussiepunt onder hersenwetenschappers. Eerst was de stelling dat de hersencellen in je brein afnamen na je 25ste. Dan ontstond er in navolging bij dieren, oplopend bewijs dat er bij volwassen mensen in een gebiedje in de hippocampus (de getande winding) toch nog nieuwe hersencellen aangemaakt worden. Maar onder andere een studie uit het wetenschappelijke tijdschrift Nature vorig jaar kon deze nieuwe hersencellen (oftewel neurogenese) bij mensen toch niet vinden. Ee...more
Techspecial met Tjitze: Hoe beveilig je je smartphone?
Mar 26 2019
Techdeskundige Tjitze Zijlstra weet alles over de nieuwste technologische ontwikkelingen van dit moment. Hij ging een uur lang in gesprek met presentator Jacob de Vries en hij beantwoordde de vragen van de luisteraars. In deze techspecial bespreekt Tjitze de nieuwe privacyproblemen van Facebook over de wachtwoorden van de gebruikers. De plannen van Google en Apple op gamegebied. Een anti-virus app van Android en of deze app noodzakelijk is voor de beveiliging van je telefoon. En hoe kun je he...more
Naturalis wil reusachtige langnekdino naar Nederland halen
Mar 25 2019
Onderzoekers van Naturalis willen het skelet van een langnekdino naar Nederland halen. In 2013 legde het museum al de hand op een Tyrannosaurus Rex. En dit weekend is afgesproken dat Naturalis aanhaakt bij opgravingen in de Verenigde Staten waar botten van de aller grootste dino's ooit zijn gevonden. Wij praten erover met Anne Shulp, onderzoeker bij Naturalis en hoogleraar paleontologie aan de Universiteit Utrecht.
Thuis op de bank je hoogtevrees te lijf
Mar 25 2019
Thuis op de bank van je hoogtevrees af komen, zónder hulp van een therapeut. Onderzoeker van de Vrije Universiteit Amsterdam ontwikkelden een smartphone-app waarmee dat kan. En ze publiceren erover in het vakblad JAMA Psychiatry. Verslaggever Marc Hamer probeerde hem uit.
Nederlandse vrouwen ondervertegenwoordigd in de technische wetenschap
Mar 25 2019
Een kaart met data over vrouwen in de technische wetenschap in Europa. In Oost-Europa is het percentage vrouwen 50/50, maar in Nederland valt wat op. Nederland staat namelijk onderaan met een schamele 25,4 procent. Hoe kan dit? Sicco de Knecht, hoofdredacteur van Science Guide kreeg deze week de kaart onder ogen en sprak over de rol van Nederlandse vrouwen in de technische wetenschap.
78% van DNA-onderzoek deelnemers zijn westers
Mar 24 2019
Onze genetische kennis is vooral gebaseerd op het dna van westerse mensen. In 2018 was het merendeel van deelnemers aan DNA-onderzoeken Europees of Noord-Amerikaans, blijkt uit een nieuw onderzoek dat verscheen in het blad Cell. Het onderzoek waarschuwt dat deze eenzijdige kennis kan ongelijkheid tussen bevolkingsgroepen vergroten. Wetenschapsjournalist Bouwe van Straten legt uit wat het onderzoek inhoudt.
Column #41 van Hens Zimmerman: Tekenen van leven
Mar 23 2019
Elke week neemt columnist Hens Zimmerman ons mee ver de ruimte in en verwondert ons met een ander fenomeen. Deze week gaat hij op zoek naar tekenen van leven.
De onheilspellende verhalen uit Mozambique na orkaan Idai
Mar 22 2019
Met bijna 3000 vierkante kilometer van het binnenland van Mozambique onder water, blijft nog altijd onduidelijk hoeveel mensen cycloon Idai niet hebben overleefd. Vluchtelingen die nu aankomen in de haven van Beira vertellen onheilspellende verhalen, hoorde correspondent Bram Vermeulen. We praten verder over de situatie in Mozambique met Micha Werner. Hij is universitair hoofddocent waterbeheer aan het IHE Instituut voor watereducatie in Delft en onderzoeker bij Deltares. Hij werkt in Mozambi...more
Gezondheideffecten microplastics onderzocht
Mar 22 2019
Vandaag is in Den Haag een grootschalig onderzoek aangekondigd naar de gezondheidsrisico's van microplastics. Dat zijn microscopisch kleine plasticdeeltjes die overal in het milieu worden aangetroffen. Er wordt 1,6 miljoen euro vrijgemaakt voor onderzoek dat een jaar gaan duren.
Het verleden in om klimaatverandering in de toekomst te begrijpen
Mar 22 2019
Klimaatverandering, we zitten er midden in, maar we weten eigenlijk weinig van de echte gevolgen af. Wat als je terug de tijd in kan reizen om uit te vinden wat de toekomst voor ons in petto heeft? Klimaatwetenschapper Willem van der Bilt is zo’n tijdreiziger. In Noorwegen onderzoekt hij klimaatverandering in het verleden om zo onze toekomst beter te begrijpen.
'Inhoud retorica Baudet grijpt terug op neo-fascistische traditie'
Mar 21 2019
'Onze boreale wereld wordt kapotgemaakt', 'we staan te midden van de brokstukken van de grootste beschaving die ooit alle uithoeken van de wereld bestreek', 'in deze crisis is de uil van Minerva toch opgestegen', 'wij zijn het product van 300.000 jaar evolutie'. Het zijn opmerkelijke citaten uit de speech die Thierry Baudet, partijleider van Forum voor Democratie, gaf naar aanleiding van het winnen van de provinciale verkiezingen. Voor meer duiding bij zulke uitdrukkingen gingen we te raad bi...more
Afrikanen profiteren minder van genetisch onderzoek
Mar 21 2019
Mensen uit Afrika en Zuid-Amerika profiteren minder van genetisch onderzoek dan wij hier in Europa. Dat komt onder meer doordat ze nauwelijks aan dat soort onderzoeken deelnemen. Amerikaanse wetenschappers pleiten daarom in het vakblad Cell voor meer diversiteit. Wij praten erover met Martina Cornel, hoogleraar genetica en volksgezondheid aan het Amsterdam UMC. Zij houdt zich al langer met dit thema bezig.
'Stress kan zorgen voor hartziekten'
Mar 21 2019
Op het twitteraccount @NL_Wetenschap neemt iedere week een andere wetenschapper je mee in zijn leven op de universiteit. Deze week is het de beurt aan Paula Mommersteeg, universitair docent Medische en Klinische psychologie aan de Universiteit van Tilburg. Zij doet onderzoek naar de relatie tussen stress en hartziekten.
China heeft zijn eerste gekloonde politiehond. Heeft dat zin?
Mar 20 2019
Vandaag is in China onder veel belangstelling een speciale puppy voorgesteld. Kunxun is de eerste gekloonde Chinese hond die de politie in de strijd tegen criminaliteit zou moeten helpen. Haar kloonmoeder, Huahuangma, wordt in de media als de Sherlock Holmes van de politiehonden neergezet, omdat ze al veel zaken zou hebben opgelost. De hoop is nu dat Kunxun het even goed zal doen. Door het klonen van de allerbeste honden probeert de Chinese politie zo de hoge trainingskosten die aan minder goede...more
Het voorspellende brein
Mar 20 2019
Om de hoek hoor je een hond blaffen. Je brein weet dat blaffen bij een hond hoort en maakt de voorspelling dat er zich om de hoek een hond bevind. Hoe kan het brein dit voorspellen en in hoeverre zijn we hier bewust van? Hersenwetenschapper Erik Meijs heeft onderzoek gedaan naar de voorspellende gaven van het brein. Dat deed hij aan het Donders instituut voor brein, cognitie en gedrag. En binnenkort promoveert hij aan de Radboud universiteit.
'Nobelprijs voor de wiskunde' voor het eerst naar een vrouw
Mar 19 2019
De Amerikaanse Karen Uhlenbeck is de eerste vrouwelijke winnaar van wat de ‘Nobelprijs* voor de wiskunde’ wordt genoemd: de Abel-prijs. Uhlenbeck deed onder meer baanbrekend werk op het gebied van geometrische analyse. Zo zou haar wiskundige beschrijving van de vormen van zeepsop(!) zowel wiskundigen als fysici bijzonder veel hebben opgeleverd. En toch is het onderzoek in wiskunde zo gespecialiseerd dat we amper iemand in Nederland konden vinden die over het werk van Uhlenbeck kan of durft t...more
World Wide Web is jarig!
Mar 19 2019
Techdeskundige Tjitze Zijlstra weet alles over de nieuwste technologische ontwikkelingen van dit moment. Deze week bespreekt Tjitze de 30e verjaardag van het World Wide Web. De zoekmachine DuckDuckGo waarbij de nadruk ligt op privacy. Gaat Google concurreren met Playstation en Xbox, en gaat ook Snapchat zich mengen in de gamewereld. En Harley Davidson gaat de concurrentie aan met de elektrische step en komt met een elektrische brommer.
Nederland in 2025 voorloper proefdiervrije innovaties?
Mar 18 2019
Proefdieren. Hier willen we in Nederland al decennia vanaf. De doelstelling is om in 2025 als land wereldwijd een voorbeeld te zijn op het gebied van proefdiervije innovaties. Hoe ver zijn we hiermee en waarom wordt het zo belangrijk gevonden om voorloper te zijn.? Sicco de Knecht, hoofdredacteur van Science Guide, sprak over de ontwikkelingen rondom dierproeven en de doelstelling voor Nederland als voorloper van proefdiervrije innovaties.
Hoe kan blockchain volwassen worden gemaakt?
Mar 17 2019
Op dit moment is in Austin, Texas het tech-, muziek- en filmfestival “South by South West” in in volle gang. De hele week houden festivalgangers ons op de hoogte van de innovatieve en verrassende bands, films en technologische ontwikkelingen die je daar kan tegenkomen. Sophie Berns en Nanning de Jong, beiden gespecialiseerd in digitale technologieën, spraken over hun ervaringen op het festival en de toekomst van blockchain.
'Donkere toekomstbeelden zorgen voor een grotere kans op een negatieve toekomst'
Mar 16 2019
Co2 uitstoot, klimaatverandering en overbevolking, het klinkt als een ellendige toekomst. De nadruk ligt vooral op wat er allemaal fout kan gaan. Maar wat als we de toekomst meer vanuit een positief standpunt bekijken? Ecoloog Jan Kuiper doet onder onderzoek naar positieve toekomstscenario's in Zweden aan het Stockholm Resilence Centre en is nu in Amerika.
Column #40 van Hens Zimmerman: De lage tonen van het heelal
Mar 16 2019
Elke week neemt columnist Hens Zimmerman ons mee ver de ruimte in en verwondert ons met een ander fenomeen. Dit keer verdiept hij zich in de lage tonen in ons heelal.
Oermensen spraken de 'F' en de 'V' amper uit
Mar 15 2019
Vriend, familie, fun, voetbal. Woorden die allemaal beginnen met een 'F' of een 'V'. Groot multidisciplinair onderzoek bracht bijzonder veel aanwijzingen bijeen dat ze' zeer recent frequent gebruikte spreekklanken zijn. Ze zouden pas meer gangbaar in de taal zijn geworden over een periode van 8000 jaar waarin de landbouw al een 'tijd' ingeburgerd was. De argumentatie: nadat er meer technieken ontstonden om voedsel zachter te bereiden (meel, stoofpot, kaas) werd het voor mensen makkelijker om ...more
Wanneer moet je aan de bel trekken bij menstruatieklachten?
Mar 15 2019
Bijna 43.000 vrouwen reageerden op een enquête over menstruatieklachten, die het Radboudumc via Facebook en Twitter verspreidde. Een derde van de vrouwen die reageerde, kan tijdens de ongesteldheid niet optimaal functioneren, berichtten onze collega's van NOSop3. Dat maakt veel los, ook hier op de redactie. Wanneer doe je er nou verstandig aan om je te laten onderzoeken? Hoe hevig moeten de klachten dan zijn? Wij spreken erover met Joke Schutte, gynaecoloog bij het Isala vrouw-kindcentrum.
Wanneer mag een zorgverlener een verstandelijk gehandicapte vastbinden?
Mar 15 2019
Onrustbanden, afzonderingscellen en vaste bezoektijden. Dagelijks worden verstandelijk gehandicapten beperkt in hun vrijheid. Maar hoe bepaal je als zorgverlener nou wanneer je over moet gaan op een vrijheidsbeperking? Baukje Schippers is promovenda aan de faculteit Gedrags- en Bewegingswetenschappen aan de Vrije Universiteit. Zij deed onderzoek naar het toepassen van vrijheidsbeperkingen bij verstandelijk gehandicapten.
Hoe leren kinderen woorden die ze leren?
Mar 15 2019
Het twitteraccount @NL_Wetenschap wordt iedere week door een andere wetenschapper beheerd. Deze week is het de beurt aan taalwetenschapper aan de Universiteit van Göttingen, Lena Ackermann. Zij doet onderzoek naar hoe kinderen de woorden leren die ze leren. Kinderen zouden bijvoorbeeld gemakkelijker woorden leren wanneer ze nieuwsgierig zijn naar een bepaald onderwerp.
"Pas als je mooi bent, wordt er van je gehouden"
Mar 14 2019
Tientallen bedrijven voeren illegaal lipvergrotingen uit bij jongeren, ontdekten onze collega's van NOS Stories. De Inspectie Gezondheidszorg en Jeugd is geschokt door deze bevindingen. Wij vroegen ons af: waarom zijn dit soort ingrepen zo populair en wat beweegt jongeren om hun lippen vol te laten spuiten, met alle risico's van dien? Karin Alberts vraagt het aan Mishel Bronx en Damiët Kolver. En wij praten erover verder met Liesbeth Woertman, hoogleraar psychologie aan de Universiteit Utr...more
Biologische Lariekoek - Paardenbloempluisjes veroorzaken hooikoorts
Mar 14 2019
In de rubriek Biologische Lariekoek onderzoeken biologen Maartje Kouwen, Steijn van Schie en Koen Moons moderne sprookjes en misvattingen. Iedere week lezen ze een hoofdstuk voor uit hun boek ‘Plassen over Kwallenbeten’, waarin ze biologische lariekoek onder de loep nemen.
Potentiële schade zonnestormen groter dan gedacht
Mar 13 2019
Extreme zonnestormen komen gelukkig relatief weinig voor. Maar als ze plaatsvinden (en dat is moeilijk te voorspellen) kan de schade op aarde vele malen groter zijn dan we eerst dachten. Zweedse onderzoekers vonden door ijskernen uit Groenland te analyseren dat in 660 V.Chr. een zonnestorm de aarde moet hebben bereikt die 10 keer groter is dan de zonnestormen die we de afgelopen 70 jaar hebben gemeten. In een tijd waarin de wereld steeds meer op elektriciteit en technologie draait zou de impact ...more
Hoe is de bio-industrie ontstaan?
Mar 13 2019
Gister begon de Nationale Week Zonder Vlees, bedoeld om mensen een week geen vlees te laten eten. Onze gigantische vleesconsumptie is mogelijk dankzij de bio-industrie. Maar hoe is die eigenlijk ontstaan? Wetenschapsjournalist Bouwe van Straten van NPO Focus sprak over de opkomst van de bio-industrie. En red je de wereld door radicaal alle dierlijke producten te laten staan?
Schimmels in zwembaden: is het zo erg?
Mar 12 2019
Nederlandse media rapporteren dat een nieuw Nederlands onderzoek schimmel vond op de vloeren van de Nederlandse zwembaden. In feite is het geen nieuwe bevinding (zoals je bv. ook makkelijkere kans op wratten maakt op plaatsen waar mensen veel met blote voeten komen), maar de onderzoekers wilden beter te weten komen waar de zwembadschimmels het meeste voorkomen en waar ze vandaan komen. Het is onderzoek dat nog niet vaak werd uitgevoerd in Nederland. Door 7 zwembaden te bestuderen vonden ze die s...more
Kunstmatige intelligentie in de journalistiek
Mar 12 2019
In Austin, Texas, is het festival South by South West volop aan de gang. Een hele week vol met muziek, films en een conferentie over technologische innovaties. Focus is er de hele week bij en belt iedere nacht voor de nieuwste snufjes naar Amerika Jouke Algra, media-innovatie- consultant bij Yearn, sprak over kunstmatige intelligentie en wat dat kan betekenen voor de toekomst van de journalistiek.
Kinderarts wil voedselallergie genezen bij peuters
Mar 12 2019
Het Deventer Ziekenhuis start met nieuw onderzoek naar voedselallergie onder kinderen. Pinda, kippenei en bijvoorbeeld noten kunnen levensgevaarlijke reacties veroorzaken. Er wordt al langer geprobeerd daar iets tegen te doen, maar tot nu toe zonder blijvend resultaat. Dit keer gaan artsen hele jonge kinderen - van 0 tot 2 jaar - onderzoeken. Kinderarts-allergoloog Ted Klok leidt het onderzoek en vermoed dat peuters nog over hun allergie heen kunnen groeien.
Mohammed en Ouail ontdekten een nieuwe schimmel
Mar 12 2019
Het Deventer Ziekenhuis start met nieuw onderzoek naar voedselallergie onder kinderen. Pinda, kippenei en bijvoorbeeld noten kunnen levensgevaarlijke reacties veroorzaken. Er wordt al langer geprobeerd daar iets tegen te doen, maar tot nu toe zonder blijvend resultaat. Dit keer gaan artsen hele jonge kinderen - van 0 tot 2 jaar - onderzoeken. Kinderarts-allergoloog Ted Klok leidt het onderzoek en vermoed dat peuters nog over hun allergie heen kunnen groeien.
''Religie maakt je een beter mens''
Mar 12 2019
Of je nu in een volle trein stapt, door een winkelstraat loopt, of naar een concert gaat: de kans is groot dat de meeste mensen om je heen volslagen onbekenden voor je zijn. Je staat er misschien niet bij stil, maar eigenlijk is het een wonder dat je je veilig voelt tussen al die onbekenden. Hoe hebben wij mensen het voor elkaar gekregen om samen te leven met miljoenen onbekende mensen, zonder ons onveilig te voelen? De Amerikaanse evolutionair bioloog Martin Lang publiceerde nieuw onderzoek ...more
Virtual Reality waardoor je in de scene kunt stappen van een film
Mar 11 2019
Dit weekend ging in Austin, Texas, South by South West weer van start. Een hele week vol met muziek, films en een conferentie over technologische innovaties. Focus is er de hele week bij en belt iedere nacht voor de nieuwste snufjes naar Amerika. Gerda Bosman, wetenschapsjournalist van de NTR, sprak over haar ervaringen op de conferentie. Onder andere over nieuwe ontwikkelingen in Virtual Reality, waardoor je in de scene kunt stappen van een film.
Huawei wordt verdacht van spionage
Mar 11 2019
Techdeskundige Tjitze Zijlstra weet alles over de nieuwste technologische ontwikkelingen van dit moment. Deze week bespreekt Tjitze de nieuwe focus van Facebook op privacy. De beschuldiging door de Amerikaanse overheid dat het Chinese telecombedrijf Huawei aan spionage doet. En een draadloze televisie van Samsung.
De link tussen scouting en wetenschap
Mar 10 2019
Het twitteraccount @NL_Wetenschap wordt iedere week door een andere wetenschapper beheerd. Deze week is het de beurt aan Ruud van Ommen, hoogleraar Chemical Enginering aan de TU Delft. Hij geeft een kijkje in zijn vakgebied en dagelijks leven.
Hoe is de maan ontstaan?
Mar 09 2019
Het was vannacht Nieuwe maan. De schaduwkant van de maan was zichtbaar en hierdoor kon je de planeet niet zien. Wanneer de maan wel zichtbaar is heb je het jezelf misschien wel eens afgevraagd: waarom zitten er donkere vlekken op de maan? En hoe zijn deze vlekken ontstaan? Experimenteel petroloog Edgar Steenstra deed jarenlang onderzoek naar het ontstaan van de maan, Mars en eigenlijk alle andere planeten. Hij promoveerde afgelopen maandag aan de Vrije Universiteit.
Column #39 van Hens Zimmerman: Het OMG-deeltje
Mar 09 2019
Iedere week neemt Hens Zimmerman ons mee naar de ruimte en onthult hij op zijn geheel eigen wijze de geheimen van ver buiten de dampkring. Deze week vertelt Hens over een wel heel bijzonder stukje ruimte: het Oh My God deeltje.
Een bio-afbreekbare hartklep: Het lichaam verleiden tot zelfherstel
Mar 08 2019
De Biomedische-technologie betekent het praktisch inzetten van de biologie en is breed te gebruiken. Van het maken van kaas tot het hightech laboratorium werk. En zeker ook in de gezondheidszorg liggen nog veel kansen. Aanstaande zondag 10 maart geeft Professor Carlijn Bouten een lezing over dit onderwerp in Paradiso. Ze is onderzoeksleider en hoogleraar biomedische Technologie aan de Technische Universiteit Eindhoven, en zij is de mogelijkheden binnen de Biomedische-technologie al jaren aan ...more
Flora Tristan: De vrouwelijke voorganger van Marx
Mar 08 2019
Karl Marx wordt gezien als de grondlegger van het internationale socialisme en communisme, met zijn communistisch manifest in 1847. Maar feministe Flora Tristan schreef al veel eerder over dezelfde ideeën. Wie was zij en wat heeft ze dan betekent voor het socialisme? Politiek filosoof en historicus Casper Gelderblom doet onderzoek in Cambridge en sprak over haar invloed op het socialisme.
Nieuw fonds voor 'risicovol' onderzoek gelanceerd
Mar 07 2019
Minister van wetenschap Ingrid van Engelshoven en de Nederlandse Organisatie voor wetenschappelijk Onderzoek lanceerden vandaag in Den Haag de 'Ideeëngenerator' van de Nationale Wetenschapsagenda. Een fonds van drie miljoen euro dat Nederlandse wetenschappers nog beter in staat kan stellen om origineel onderzoek uit te voeren waarbij een positieve uitkomst niet in de sterren geschreven staat. Colette Bos, coördinator van deze zogeheten Ideeëngenerator, legt ons uit wat het nut is van zo'n fo...more
Biologische lariekoek - Cola helpt tegen diarree
Mar 07 2019
In de rubriek Biologische Lariekoek onderzoeken biologen Maartje Kouwen, Steijn van Schie en Koen Moons moderne sprookjes en misvattingen. Iedere week lezen ze een hoofdstuk voor uit hun boek ‘Plassen over Kwallenbeten’, waarin ze biologische lariekoek onder de loep nemen.
Kan het WODC ooit helemaal onafhankelijk zijn?
Mar 06 2019
Kamerleden debatteren over de toekomst van het WODC, oftewel het Wetenschappelijk Onderzoeks- en DocumentatieCentrum. Het is een instituut binnen het ministerie van justitie en veiligheid dat onafhankelijk onderzoek behoort te doen. Maar het tv-programma Nieuwsuur berichtte eind 2017 dat de leiding van het ministerie toch druk uitoefende op wetenschappers om de uitkomsten van onderzoeken in een politiek gewenste richting te buigen. Minister Grapperhaus belooft drastische maatregelen in te voe...more
De studie Nederlands verdwijnt van de Vrije Universiteit
Mar 06 2019
Vorige week werd bekend dat de Vrije Universiteit stopt met het aanbieden van de bacheloropleiding Nederlands. Dit besluit volgde een paar maanden na het honderdjarige bestaan van de studie. Sicco de Knecht, hoofdredacteur van Science Guide, sprak over deze ingrijpende verandering.
Twee 'genezingen' helpen hiv niet direct de wereld uit
Mar 05 2019
Het is wereldnieuws vandaag: de tweede en derde patiënt ooit zouden van hiv zijn genezen*. Wat betekenen deze twee patiënten voor de bijna 37 miljoen mensen wereldwijd die hiv hebben? En de ruwweg 23.000 mensen met hiv in Nederland? Wij praten erover met Theo Geijtenbeek. Hij is hoogleraar immunologie aan de UvA en hoofd van de afdeling experimentele immunologie van het Amsterdam UMC en heeft het onderzoek voor ons bekeken. * Hoewel sommige media over genezing spreken zijn de hoofdonderzoeker...more
Dit kan ook: Mini-'niertjes' uit je eigen urine
Mar 05 2019
Onderzoekers van het Hubrecht instituut en het UMC Utrecht hebben menselijke mini-'niertjes' gemaakt uit de niercellen die je gewoon in je urine kunt terugvinden. In feite zijn het geen echte niertjes, maar zogenaamde organoïden (oftewel mini-orgaantjes) van nierbuisjes. Maar vergis je niet: deze nierbuisjes vormen een zeer belangrijk bouwsteen van je nieren en zijn zeer complex om te maken. Met de ontwikkelde mini-nierbuisjes kun je bij een patiënt allerlei zaken over zijn of haar nieren te ...more
Hoe ontwikkelde de muziek zich in de Renaissance?
Mar 05 2019
De Renaissance. Een periode vanaf 1400 waarin kunstenaars zich laten inspireren door de klassieke oudheid. De schilderkunst, architectuur en beeldhouwkunst bloeide weer op. Denk aan het beeldhouwwerk ‘David’ van Michelangelo. Maar hoe zat het met de muziek? Dina Titan is promovenda geesteswetenschappen aan de Universiteit Utrecht. Zij onderzocht de muzikale versieringskunst in Renaissance Venetië. Haar man, Maurice van Lieshout, en harpiste Constance Allanic, verzorgden live muziek in de stud...more
Aanwijzingen voor ondergronds watersysteem over heel Mars
Mar 04 2019
Bodemrestanten van opgedroogde bekkens en stroompjes aan de oppervlakte van de rode planeet waren al gevonden. Ook was er recentelijk nog een ondergronds meer met vloeibaar water op de Zuidpool gedetecteerd. Het is dus wel een uitgemaakte zaak dat er vroeger veel meer water aanwezig was op het nu woestijnachtige Mars. Maar onderzoekers van de Universiteit Utrecht ontdekten dankzij satellietbeelden van de NASA’s Mars Reconnaissance Orbiter nog een heel ander element: een ondergronds watersyst...more
Hardnekkige depressies bestrijden met werkzame stof paddo's
Mar 04 2019
Kan de werkzame stof uit paddo's mensen uit een depressie halen? Dat gaan het UMC Groningen en het UMC Utrecht uitzoeken. Deze maand starten ze een onderzoek waarin 216 mensen met een hardnekkige depressie psilocybine krijgen: de psychedelische stof uit paddo's. Doel is het doorbreken van negatieve gedachten en het verbeteren van de stemming. Hoe werkt dat? Daarover praten wij met Robert Schoevers, hoofd van de afdeling psychiatrie van het UMC Groningen.
'Bijslapen in het weekend helpt niet'
Mar 04 2019
Slaaptekort kan bijdragen aan allerlei aandoeningen, zoals diabetes of overgewicht. Veel mensen slapen doordeweeks heel weinig en proberen dat aan te vullen door in het weekend heel lang te slapen. Helpt dat of maakt het niks uit? Het blad Current Biology zocht het uit en wetenschapsjournalist Bouwe van Straten sprak hierover in de studio.
De grootste mobiele telefoonbeurs ter wereld
Mar 03 2019
Techdeskundige Tjitze Zijlstra weet alles over de nieuwste technologische ontwikkelingen van dit moment. Deze week bespreekt Tjitze het Mobile World Congress in Barcelona, de grootste mobiele telefoonbeurs ter wereld. De afgelopen dagen werden daar de nieuwste trends en mobieltje van 2019 en 2020 getoond. Opvouwbare schermen, 5g internet en heel veel camera's op je smartphone.
Religieuze tolerantie in de vroegmoderne Nederlandse tijd
Mar 02 2019
Het twitteraccount @NL_Wetenschap wordt iedere week door een andere wetenschapper beheert. We krijgen een kijkje in het vakgebied en dagelijks leven van de wetenschapper. Deze week is het de beurt aan Postdoc vroegmoderne Geschiedenis aan de Universiteit van Mainz, Jaap Geraerts.
Column #38 van Hens Zimmerman: De raadselachtige schoonheid van ons bestaan
Mar 02 2019
Iedere week neemt Hens Zimmerman ons mee naar de ruimte en onthult hij op zijn geheel eigen wijze de geheimen van ver buiten de dampkring en reflecteert hij op ons nietig bestaan.
Nauwkeurigste kaart ooit van broeikasgas methaan
Mar 01 2019
Als we het over klimaatverandering hebben, dan gaat het vaak over CO?. Maar methaan is óók een heel belangrijk broeikasgas. Het zit bijvoorbeeld in de scheten en in de mest van koeien. En het stijgt massaal op uit moerasgebieden. Het is dus belangrijk om de uitstoot in kaart te brengen en dat doet de ESA. De ruimtevaartorganisatie publiceerde daarnet de nauwkeurigste kaart ooit van de methaanconcentraties op het aardoppervlak, gebaseerd op satellietgegevens. Wij spreken erover met Ilse Abe...more
De strijd van ouders: kinderen naar bed brengen
Mar 01 2019
Een glas warme melk, slaapliedjes, of een verhaaltje voor het slapen gaan. Als ouder doe je er alles aan, om te zorgen dat je kind gaat slapen. Maar wat als jouw kind niet in slaap valt? Kinderpsychologe aan de Brown University in Rhode Island, Elize Verhoeff, sprak over de relatie tussen slaap en gedragsproblematiek bij kinderen.
Kan de wetenschap echt de stem van Rembrandt reconstrueren?
Feb 28 2019
In dit Rembrandtjaar heeft het Rijksmuseum in samenwerking met een Nederlandse bank en een reclamebureau een mooie stunt uitgevonden. Met de hulp van door hen geselecteerde experten hebben ze geprobeerd om de stem van Rembrandt zo goed als mogelijk te doen herleven. Vooral de reconstructie van de stemklank van de schilder is opmerkelijk. Door computeralgoritmes op Rembrandt zijn zelfportretten los te laten beweert de Amerikaanse Rita Singh (gespecialiseerd in zogenaamde 'micro-articulometrie'...more
Eerste omstreden wereldwijde internetsatellieten gelanceerd
Feb 28 2019
De eerste zes satellieten van het mediagenieke privé-bedrijf Oneweb zijn gisterenavond in Frans-Guyana met een Soyuz-raket gelanceerd. Met Oneweb probeert Amerikaans bedrijfsleider Greg Wuyler om in 2020 uiteindelijk 648 satellieten in omloop te brengen. Ze hebben als doel om heel de aarde (ongeacht je plaats op de aardbol) van draadloos internet te voorzien. Hoewel er in het verleden voorlopers waren (zoals OB3) isdit het eerste internetproject dat de eerste satellieten voor een wereldwijd inte...more
Een insectenburger en een sprinkhanenlolly
Feb 28 2019
Gefrituurde krekels, meikeversoep of een broodje meelwormen. Veel mensen moeten er niet aan denken om insecten in hun mond te stoppen. Toch zijn er allerlei redenen om dat wel te doen. Hoe gezond en duurzaam is het om insecten te eten? De Kennis van Nu liet afgelopen week zien, hoe het kweken van insecten kan bijdragen aan het welzijn van Afrikaanse boeren. Wetenschapsjournalist Bouwe van Straten van NPO Focus, sprak over de voor- en nadelen van het eten van insecten.
Nieuwe behandeling tegen 'gekmakende' piep in je oor
Feb 27 2019
Niet in paniek raken en in stapjes leren de piep in je gehoor te accepteren. Dat is kort door de bocht de nieuwe cognitieve gedragstherapie voor mensen met tinnitus (oorsuizen). De therapie werd ontwikkeld aan de Universiteit van Maastricht en blijkt zo goed te werken dat ze weerklank vindt bij andere Europese tinnitus onderzoekers. De behandeling zit sinds januari ook in het basispakket van de zorgverzekering. Naar schatting twee miljoen Nederlanders hebben in meer of mindere mate last van o...more
IJsbeer komt steeds vaker in aanraking met de mens
Feb 27 2019
Het is vandaag de Internationale dag van de ijsbeer. Door klimaatverandering dringen ijsberen steeds vaker het leefgebied van mensen binnen. Maar gaan de mens en de ijsbeer wel samen? Iemand die daar alles van af weet, is Jouke Prop, onderzoeker aan het Arctisch Centrum Groningen en al vanaf de jaren '70 te vinden in het noordpoolgebied. Hij ziet de IJsberen steeds dichterbij komen.
Bibliodans: Dansen op bijbelteksten
Feb 27 2019
Dansen kan in veel verschillende vormen om je creativiteit te uiten, om jezelf te trainen, maar je kan het ook gebruiken om de bijbel beter te begrijpen. Theologe en onderzoeker Riette Beurmanjer bedacht een methode om bijbelteksten om te zetten in dans en deed promotieonderzoek naar de invloed van “bibliodans” op spirituele vorming.
Unieke levenswijze bedreigde chimpansees in kaart gebracht
Feb 26 2019
De zogenaamde 'Bili-apen' zijn chimpansees die in het noorden van de Democratische Republiek Congo wonen (in de zogenaamde Bili-Uéré-regio, het grootste beschermde gebied van het land). Ze zijn volgens de Amerikaanse primatoloog Cleven Hicks (Max Planck Instituut) de grootste chimpansee-populatie in de wereld die nog in de ongerepte wildernis leven, hoewel exacte cijfers (omwille van de uitgestrektheid van het gebied) moeilijk te geven zijn. De Bili-apen zijn pas in de nillies door de wetenschap...more
Nederlandse antennes achter de maan vandaag aangezet
Feb 26 2019
De Nederlandse antennes die zich achter de maan bevinden zijn aangezet. Dat heeft China eerder vandaag gedaan. We volgen met Nieuws en Co de Nederlandse wetenschappers die bij dit ruimteproject betrokken zijn. Sterrenkundige Marc Klein Wolt en zijn collega's willen met de antennes straling opvangen uit het vroege heelal. Maar voordat de antennes aan mochten, wilden de Chinezen éérst op de achterkant van de maan landen, een rover over het oppervlak laten rijden, foto's nemen, plantjes kweken.....more
Biologische lariekoek: van korte rokjes krijg je blaasontsteking
Feb 26 2019
In de rubriek Biologische Lariekoek onderzoeken biologen Maartje Kouwen, Steijn van Schie en Koen Moons moderne sprookjes en misvattingen. Iedere week lezen ze een hoofdstuk voor uit hun boek ‘Plassen over Kwallenbeten’, waarin ze biologische lariekoek onder de loep nemen.
Bewijs voor klimaatverandering door mens bereikt de "gouden standaard"
Feb 26 2019
Gisteren publiceerde het natuurwetenschappelijk tijdschrift Nature Climate Change een artikel waarin staat dat de 'gouden standaard' voor onderzoek naar klimaatverandering nu is bereikt. Minstens zo groot als de zekerheid waarmee het Higgs-deeltje in 2012 door fysici werd ontdekt. Zó zeker is de wetenschap dat de zeer snelle klimaatverandering die nu gaande is, wordt veroorzaakt door de mens. In het Radio1-Journaal licht statisticus Casper Albers (Universiteit Groningen) de statistiek hiervan to...more
Hoe zagen de eerste sportbiografieën er uit?
Feb 26 2019
Glenn Helder, Wim Kieft en Thomas Dekker, zijn drie topsporters met een nogal opmerkelijke levensstijl. Drank, drugs, vrouwen, dingen die je niet verwacht bij topsporters. Hun biografieën werden een groot succes en de boeken werden meer dan honderdduizend keer verkocht. Maar hoe zagen de ?biografieën van topsporters er vroeger uit? Zijn ze veranderd door de jaren heen? Aad Haverkamp is historicus aan de Radboud Universiteit. Hij onderzocht de biografieën van topsporters tussen 1928 en 2014.
Hersengebieden gelinkt aan chronische slapeloosheid geïdentificeerd #2
Feb 25 2019
Een internationaal team van wetenschappers, geleid door Nederlandse onderzoekers, identificeerde 956 genen die een risico geven op chronische slapeloosheid. Dat deden ze na een genetische analyse van meer dan 1.3 miljoen mensen. Hoewel niet elke chronische slapeloze over al deze type genen beschikt en deze genen niet altijd bij iedereen even actief of betrokken zijn, maakt het onderzoek meer dan ooit duidelijk dat chronische slapeloosheid mee uitgelokt kan worden door een biologische aanleg. De ...more
Hoe is het om aan chronische slapeloosheid te lijden? #1
Feb 25 2019
Een internationaal team van wetenschappers, geleid door Nederlandse onderzoekers, identificeerde 956 genen die een risico geven op chronische slapeloosheid. Dat deden ze na een genetische analyse van meer dan 1.3 miljoen mensen. Hoewel niet elke chronische slapeloze over al deze type genen beschikt en deze genen niet altijd bij iedereen even actief of betrokken zijn, maakt het onderzoek meer dan ooit duidelijk dat chronische slapeloosheid mee uitgelokt kan worden door een biologische aanleg. De ...more
Samsung komt met opvouwbare telefoon
Feb 24 2019
Techredacteur Tjitze Zijlstra weet alles over de nieuwste technologische ontwikkelingen van dit moment. Deze week bespreekt hij een opvouwbare telefoon van Samsung. Het Nest alarmsysteem waarvan niemand wist dat er een microfoon in zat. Raakt YouTube adverteerders kwijt door een pedofielennetwerk dat actief was op het videoplatform. En de zelfstrikkende schoen van Nike, die niet meer werkt door een software update van Android.
Column #37 van Hens Zimmerman: Wat weten we nog van het leven op aarde?
Feb 23 2019
Iedere week neemt Hens Zimmerman ons mee naar de ruimte en onthult hij op zijn geheel eigen wijze de geheimen van ver buiten de dampkring. Deze week neemt hij het leven op aarde onder de loep. Want wat weten we nog van het bestaan op deze aardbol?
De microben op Marc-Robins hand zijn geel, wit, mosgroen en donkergroen
Feb 22 2019
Een presentator van het Amerikaanse Fox news beweerde onlangs dat hij al tien jaar lang zijn handen niet wast. Wij namen dat met een korrel zout, maar vroegen ons wel af hoe belangrijk handen wassen nou eigenlijk is. Marc-Robin Visscher heeft daarom vorige week een dag lang zijn handen zijn handen niet gewassen. Het laboratorium van Micropia in Amsterdam zette een afdruk daarvan op kweek. Vandaag kreeg Marc-Robin de uitslag van Jasper Buikx, microbioloog van Micropia.
Wetenschapsgeschiedenis in 1000 voorwerpen: Het Sterrenkundig Observatorium
Feb 22 2019
Het Teylers museum in Haarlem heeft een prachtige tuin. In de tuin staat een klein gebouwtje dat een belangrijke rol heeft gespeeld in de geschiedenis van de wetenschap: Het Sterrenkundig Observatorium. Maar niemand weet eigenlijk echt waar dit oorspronkelijk voor bedoeld is. Hoogleraar van de Geschiedenis van de natuurwetenschappen in Leiden, Frans van Lunteren, legt het uit aan verslaggever Rose Heijnen.
Ook Israël daagt de maan uit
Feb 21 2019
Israël wil vannacht vanaf Cape Canaveral in Amerika een onbemande sonde (genaamd Beresheet) naar de maan sturen. Daarvoor maken ze gebruik van een Falcoln 9-raket, gemaakt door SpaceX, het bedrijf van ondernemer Elon Musk. Als alles goed verloopt zal Israël, na de Sovjet-Unie, Amerika en China, in April het vierde land zijn dat op de maan landt. Ook is het de eerste maanmissie die door private investeerders is gefinancierd. We polsen bij Israël Correspondent Arlene Gelderbom naar de stemming...more
Zeg eens zebra, waar dienen je strepen voor?
Feb 21 2019
Zebra's zijn natuurlijk beroemd om hun strepen, maar evolutionaire biologen debatteren al jaren over de reden waarom ze die zwart-wit-patronen precies hebben. Een aantal ideeën luiden dat de strepen roofdieren in de war kunnen brengen als de zebra's in kudde staan, dat ze samen een ingebouwd koelsysteem vormen, of dat ze het moeilijker zouden maken voor insecten om op de vacht van de zebra te landen. Britse onderzoekers gingen met dat laatste idee aan de slag en lijken er misschien wel bewijs...more
Kinderen moeten de taal van de computer spreken
Feb 21 2019
Het twitteraccount @NL_Wetenschap wordt iedere week door een andere wetenschapper beheerd. Deze week is dat Hoofddocent Computer Science aan de Universiteit Leiden, Felienne Hermans. Zij houdt zich bezig met programmeren en hoe kinderen dit het best kunnen leren.
Waarom hebben Zebra's strepen?
Feb 21 2019
Waarom is een Zebra zwart wit gestreept? Wetenschappers breken zich daar al jarenlang het hoofd over. Nu is er een nieuwe theorie. We bespreken deze theorie met wetenschapsjournalist Bouwe van Straten.
Controversiële viking in krijgersgraf was wel degelijk een vrouw
Feb 20 2019
Het was een prestigieus Viking-graf dat al op het einde van de 19de eeuw was gevonden op het Zweeds eiland Björkö. Naast het lichaam vond men er onder meer de overblijfselen van twee paarden en een zeer uitbundige collectie oorlogswapens. Het idee was daarom dat dit graf wel van een grote mannelijke vikingkrijger geweest moest zijn. Maar toen onderzoekers aan de hand van een DNA-analyse in 2017 concludeerden dat de persoon die al die tijd in het graf had gelegen een vrouw was, kwam hen dat op...more
'Fun'-analyses DNA zijn niet onschuldig
Feb 20 2019
Op de nieuwste editie van de Negen-maandenbeurs hebben ze een speciaal nieuwtje: een DNA-test voor baby's. Daarmee claimen de makers van Analyse Me dat je er mee te weten kunt komen welke kleur ogen je kind krijgt, en of dat hij of zij later een denker of een doener wordt. Gewoon even wat wangslijm van je baby opsturen en je krijgt de resultaten thuis. De baby-test maakt deel uit van een trend waarin er steeds meer commerciële DNA-tests op de Nederlandse markt komen en waarbij de dubieuze cl...more
Kenia aan de krekels
Feb 20 2019
Een krekel burger en een salade met een topping van meelwormen. Loopt het water je al in de mond? De kans dat dit op het menu komt, wordt groter en groter. Krekels en andere insecten worden steeds meer gegeten. In Kenia zijn sprinkhanen al een echte delicatesse. Nu wordt er geprobeerd om ze aan de krekels te krijgen. We spreken met Presentatrice Elisabeth van Nimwegen van de Kennis van Nu, die langs ging in Kenia om te kijken hoe dat proces gaat.
70 procent van de adolescenten met astma vergeet zijn medicijnen in te nemen
Feb 20 2019
Maar 1/3 van de pubers neemt zijn medicijnen op de juiste manier. De jongeren tussen de 12 en 18 jaar denken weinig na over de gevolgen en ouders zitten juist minder op de huid van deze groep. Wat is de oplossing voor dit probleem? Richelle Kosse is promovenda Pharmacie aan de Universiteit Utrecht. Zij bedacht een manier om jongeren bewuster om te laten gaan met hun medicijnen: een astma app.
Nederlandse astronomen ontdekken honderdduizenden sterrenstelsels
Feb 19 2019
LOFAR - het Europese netwerk van radiotelescopen onder leiding van Nederlandse astronomen van ASTRON - heeft letterlijk een gigantische ontdekking gedaan. Maar liefst honderdduizenden nieuwe sterrenstelsels werden in kaart gebracht. De totale verzamelde data is zo groot dat je tien miljoen dvd's nodig zou hebben om al de gegevens op te slaan. En toch heeft het netwerk nog maar twee procent van de hemel gescand. Veel van de ontdekte sterrenstelsels behoren bovendien tot de eerste sterrenstelse...more
Ook in de middeleeuwen was er weinig eerbied voor grijze haren
Feb 19 2019
Heb je al wat rimpeltjes en denk je dat de jeugd van tegenwoordig geen respect meer voor je heeft? Bedenk dan dat het vroeger helaas ook niet altijd beter was. Hypocriete mannen die opeens diepgelovig werden omdat het einde naderde, ouderen die het kind uithingen. Ouderdom stond in de ogen van de vroege middeleeuwers van Engeland zeker niet automatisch gelijk aan ontzag en wijsheid. Het is de conclusie van middeleeuws historicus Thijs Porck (Universiteit Leiden). Na uitvoerige research oordee...more
Biologische Lariekoek: Een op de tien kinderen is onecht
Feb 19 2019
In de rubriek Biologische Lariekoek onderzoeken biologen Maartje Kouwen, Steijn van Schie en Koen Moons moderne sprookjes en misvattingen. Iedere week lezen ze een hoofdstuk voor uit hun boek ‘Plassen over Kwallenbeten’, waarin ze biologische lariekoek onder de loep nemen.
Hersenen jonge kinderen hebben moeite om rumoer te filteren
Feb 18 2019
Het cocktail-party-effect is een bijzonder leuke naam voor het vermogen van onze hersenen om in een rumoerige omgeving (zoals dus op een feestje of een receptie) de woorden van de persoon tegenover ons uit andere stemmen te filteren. Kinderen kunnen dat desondanks minder goed dan volwassenen, bleek uit eerdere studies. Belgische wetenschappers wilden daarom met een MEG-scan beter uitzoeken hoe dat komt. Verwerken kinderhersenen geluid op een andere, meer open manier, dan die van volwassenen? ...more
Kan je ziek worden van stress?
Feb 18 2019
Een presentatie, ruzie of gepest worden. Het zijn allemaal stressvolle situaties en stress is niet goed voor ons, dat weten we allemaal, maar het blijkt dat je er zelfs ziek van kan worden. Ontwikkelingspsycholoog Marieke de Bruine, onderzoekt in Durham, Amerika hoe dat kan.
Autobedrijf Ford gaat ervoor zorgen dat je niet meer uit bed valt
Feb 17 2019
Techredacteur Tjitze Zijlstra weet alles over de nieuwste technologische ontwikkelingen van dit moment. Deze week bespreekt hij het autobedrijf Ford, dat een prototype bed heeft ontwikkeld waardoor je niet uit bed kunt vallen. Een campagne om jongeren bewust te maken van internetcriminaliteit. En vertelt Tjitze over een step die je op afstand kunt hacken.
'Uhh', 'ohh' en 'uhumm' zijn heel belangrijke woordjes
Feb 16 2019
Het twitteraccount @NL_Wetenschap wordt iedere week door een andere wetenschapper beheerd. Deze week is dat taalwetenschapper van de Radboud Universiteit in Nijmegen, Mark Dingemanse. Hij houdt zich onder andere bezig met veelgehoorde woordjes als: 'uhh', 'ohh' en 'uhumm'. En met ideofonen...
Column #36 van Hens Zimmerman: De eerste Nederlander in de ruimte
Feb 16 2019
Iedere week neemt Hens Zimmerman ons mee naar de ruimte en onthult hij op zijn geheel eigen wijze de geheimen van ver buiten de dampkring. Deze week heeft hij het over de eerste Nederlander die ooit in de ruimte kwam; Wubbo Ockels.
Kwantumbits kunnen nu ook elektrisch gelezen worden
Feb 15 2019
Kwantumcomputers zouden veel grotere en krachtige berekeningen kunnen maken in vergelijking met gewone computers. Maar als je ze op grote schaal wilt uitbouwen bestaan er onder meer nog praktische problemen met de temperatuur. Eerst konden wetenschappers de technologie enkel in extreem koude temperaturen van rond de -270 graden Celsius laten werken. Gelukkig worden ze hier steeds beter in. Een nieuwe doorbraak van Europese onderzoekers past mooi in dat rijtje. Onder leiding van kwantumonderz...more
Massale sterfte onder Zeekoeten
Feb 15 2019
Meer dan 100 dode zeekoeten liggen op de snijtafel in de Utrechtse Faculteit Diergeneeskunde. De afgelopen weken zijn er misschien wel twintigduizend dode Het is een zwart-witte vogel, een centimeter of veertig groot en leeft op zee. Onderzoekers willen graag weten waarom er zoveel zijn doodgegaan de afgelopen weken. Een verslag van Marc-Robin Visscher.
'Mannen van de microscoop' onder de loep
Feb 15 2019
In de 19 de eeuw veranderde er een hoop op het gebied van wetenschap in Nederland. Er kwamen vakgebieden bij, de microscoop was niet meer alleen voor de scheikundige weggelegd en biologen gingen het laboratorium in en de natuur in. Het Nederlandse en Indonesische wetenschapslandschap, hebben we te danken aan 4 biologen. In het nieuwe boek ‘Mannen met de microscoop’ bekijkt schrijver Robert-Jan Wille deze biologen en hun werk van dichtbij.
Wat gebeurt er als je 10 jaar je handen niet wast?
Feb 14 2019
‘Handen wassen na het plassen’, leren we als kind. Maar hoe belangrijk is dat handen wassen? Fox News anker Pete Hegseth zei onlangs live op tv dat hij zijn handen al 10 jaar niet had gewassen. Het inspireerde verslaggever Marc-Robin Visscher van Nieuws&CO om het eens uit te proberen. Hij stopte per direct met gebruik van de kraan om te ontdekken wat er allemaal op je handen groeit als je ze niet wast.
Nederlandse keepers kunnen beter anders leren duiken
Feb 14 2019
Nederlandse keepers hebben jarenlang niet de juiste technieken aangeleerd om ballen tegen te houden. Dat blijkt uit onderzoek, uitgevoerd bij Ajax door de Libanese onderzoeker Rony Ibrahim. Hij deed dit onderzoek samen met Vosse de Boode, de speciaal aangestelde sportwetenschapper bij Ajax. Het NTR programma De Kennis van Nu heeft de experimenten uitgebreid gefilmd.
Liefde van toen: Nette weduwnaar zoekt R.K. huishoudster
Feb 14 2019
Tegenwoordig kun je heel makkelijk via Tinder of andere websites je toekomstige liefde ontmoeten. Vroeger ging dat heel anders, dan schreef je bijvoorbeeld een huwelijksadvertentie en stuurde je die naar de krant. Vervolgens moest je vol verwachting afwachten of mensen terug zouden schrijven. Paul Puschmann, historisch demograaf aan de Radboud Universiteit, doet onderzoek naar de geschiedenis van deze huwelijksadvertenties.
Hoe data-analyse steeds belangrijker wordt voor sporters
Feb 13 2019
Het leven van een topsporter draait om sport. Dat betekent alles om nog net die ene procent beter te worden. Data-analyse wordt daarin steeds belangrijker. Het verzamelen en analyseren van grote hoeveelheden data kan helpen blessures te voorkomen, tactiek te verbeteren en prestaties bij te schaven. Daarover gaat de uitzending van de Kennis van Nu ‘Scoren met data’ We spreken met presentatrice van 'De Kennis Van Nu' Elisabeth van Nimwegen en Janine Stubbe, bewegingswetenschapper en onderzoeker...more
Biologische lariekoek - Luizen verspreiden zich via jassen
Feb 13 2019
In de rubriek Biologische Lariekoek onderzoeken biologen Maartje Kouwen, Steijn van Schie en Koen Moons moderne sprookjes en misvattingen. Iedere week lezen ze een hoofdstuk voor uit hun boek ‘Plassen over Kwallenbeten’, waarin ze biologische lariekoek onder de loep nemen.
De biologie achter Kim Kardashian haar psoriasis
Feb 12 2019
Beroemd en rijk zijn is geen garantie tegen het hebben van gevoelige lichamelijke aandoeningen. Tegen haar eigen wil en dank is Amerikaans reality-ster Kim Kardashian hier een perfect voorbeeld van. Kardashian worstelt al een tijdje met de huidziekte psoriasis, een auto-immune aandoening waarbij er als bekendste symptoom rode schilferige vlekken op de huid verschijnen. Kardashian postte op instagram foto's van hoe hard ze zwoegt om haar ogenschijnlijk perfecte lichaam van de vlekken te vrijwaren...more
Fake News in de Gouden Eeuw
Feb 12 2019
Valse beschuldigingen, scheldpartijen en 'Fake News', dit lijkt op een omschrijving van het huidige social media landschap. Niks is minder waar, want dit gebeurde ook al in de Gouden Eeuw. Regenten deden er namelijk alles aan om de publieke opinie te beïnvloeden. Hoe gebeurde dit en op welke wijze legde deze spindoctors elkaar het vuur aan de schenen? Historicus en oud journalist Jan Haverkate deed onderzoek naar de spindoctors in de Gouden Eeuw en promoveert vandaag aan de Vrije Universiteit...more
Het stereotype wetenschapper is een man met een witte jas en een bril
Feb 12 2019
Het is vandaag de internationale dag voor vrouwen in de wetenschap. Wanneer ik wetenschapper zeg, denk je waarschijnlijk aan een man met een dikke bril en een lange witte jas, niet aan een vrouw. Waar worstelen vrouwen in de wetenschap mee en hoe overkomen ze die? We spreken met Hanneke Takkenberg, hoogleraar Thoraxchirurgie aan het Erasmusmc en voorzitter voor het Landelijke netwerk vrouwelijke hoogleraren.
Waar halen apothekers grondstoffen voor zelfbereide medicijnen vandaan?
Feb 11 2019
Het Amsterdam UMC krijgt vijf miljoen euro om de komende jaren zelf geneesmiddelen te maken. Het gaat dan bijvoorbeeld om middelen die extreem duur zijn. De afgelopen tijd horen we vaker over apotheken die het heft in eigen hand nemen en wij vroegen ons af: waar halen die apotheken hun grondstoffen vandaan? En hoe controleren zij de kwaliteit daarvan? Wij praten erover met Gerben Klein Nulent, voorzitter van apothekersorganisatie KNMP.
Wetenschapsgeschiedenis in 1000 voorwerpen: De Würzburger Lügensteine
Feb 11 2019
In het Teylers Museum in Haarlem liggen een aantal aparte stenen. Het zijn fossielen, maar er staan fantastische afbeeldingen op en Hebreeuwse letters. Deze Lügensteine blijken onderdeel te zijn van de allereerste wetenschapsfraude ooit. Maar hoe? Hoofdconservator van het Teylers museum Trienke van der Spek legt het uit aan verslaggever Rose Heijnen.
Poetslipvis 'herkent' zichzelf in de spiegel: hebben vissen een bewustzijn?
Feb 10 2019
Er zijn maar weinig dieren die zichzelf in de spiegel kunnen herkennen. Behalve de mens kunnen sommige apensoorten het, en dolfijnen, eksters en sommige olifantensoorten. Een bewijs van zelfbewustzijn, dachten wetenschappers lang. Of is het toch niet zo bijzonder? Op internet circuleren filmpjes van poezen en honden die zichzelf in de spiegel lijken te herkennen. Uit nieuw wetenschappelijk onderzoek blijkt nu dat zelfs kleine visjes zichzelf in de spiegel herkennen. Wetenschapsjournalist Bouw...more
'Een wetenschapper is geen Iron Man'
Feb 09 2019
Het twitteraccount @NL_Wetenschap wordt iedere week door een andere wetenschapper beheerd. Deze week is het de beurt aan Roelof Rietbroek, post-doctoraal onderzoeker aan de Universiteit van Bonn. Hij geeft een kijkje in zijn vakgebied en dagelijks leven.
Column #35 van Hens Zimmerman: Het Apollo project en de maanlanding
Feb 09 2019
Iedere week neemt Hens Zimmerman ons mee naar de ruimte en onthult hij op zijn geheel eigen wijze de geheimen van ver buiten de dampkring. Deze week bespreekt hij het Apollo project en de landing op de maan.
Hoe leer je een kind meer water te drinken?
Feb 08 2019
Frisdrank, chips, snoep en koek. Kinderen zijn er gek op! Ouders doen er alles aan om juist al deze zoetigheden bij kinderen weg te houden. Ook scholen zetten zich in om kinderen gezonder te laten eten en drinken. Maar dat gaat niet vanzelf. Hoe leer je een kind te kiezen voor water in plaats van Cola? Saskia Franken, onderzoeker aan de Universiteit van Aruba probeert er achter te komen hoe we onze kinderen meer water kunnen laten drinken.
Bijna een kwart van de ouders volgen hun kind via GPS
Feb 08 2019
Techredacteur Tjitze Zijlstra weet alles over de nieuwste technologische ontwikkelingen van dit moment. Deze week bespreekt hij de nieuwe Europese copyrightregels, die grote gevolgen zullen hebben voor YouTube. Blijkt dat veel ouders hun kinderen in de gaten houden door middel van technologie. En geeft hij een kijkje in een nieuwe game, die de populaire game Fortnite moet doen vergeten.
Waar blijven de PrEP-pillen?
Feb 07 2019
In 2019 zou PrEP in Nederland beschikbaar komen: het medicijn dat besmetting met hiv voorkomt. Het is inmiddels 2019, maar er is nog niets geregeld. Tientallen mensen staan op de wachtlijst voor het middel en anderen experimenteren zelf met het medicijn. Wij praten erover met Mark Vermeulen, directeur van het Aidsfonds.
Het brein verandert als je kinderen krijgt
Feb 07 2019
Wanneer vrouwen zwanger worden en kinderen krijgen, lijken ze andere mensen te worden. Maar veranderen vrouwen echt als ze kinderen krijgen? Vanavond in het televisieprogramma De Kennis van Nu, zoeken Diederik Jekel en Elisabeth van Nimwegen uit wat er gebeurt in de hersenen van prille ouders. Wij spraken met Ines Kaal, researcher bij De Kennis van Nu en Biopsycholoog Peter Bos van de Universiteit Utrecht. Hij doet onderzoek naar de invloed van hormonen op jonge ouders.
Nieuwe aanpak tegen obesitas
Feb 06 2019
Als je kinderen met overgewicht wilt helpen, dan moet je veel verder kijken dan naar de weegschaal. En dan moet je bijvoorbeeld ook niet zeggen dat ze 'overgewicht' of 'obesitas' hebben. Dat is de kern van de nieuwe aanpak die de Vrije Universiteit Amsterdam heeft ontwikkeld en die vanaf vandaag in het hele land wordt uitgerold. Een aantal gemeentes heeft er het afgelopen jaar al mee geëxperimenteerd. Verslaggever Martijn van der Zande keek bij een gezin in Drachten hoe dat werkt.
Is het een piep, bonk of suis?
Feb 06 2019
Stel je eens voor dit je dag in dag uit, een vervelende piep of suis hoort. Overal om je heen is het stil, maar deze piep houdt je de hele nacht wakker. Vandaag begint de week van het oorsuizen. Hierin wordt aandacht gevraagd voor mensen die last hebben van oorsuizen. Rose Heijnen sprak over oorsuizen met Martijn Toll, hij is voorzitter van de Vereniging van Audiologie en klinisch-fysicus audioloog aan het Erasmus MC.
Smeltende gletsjers in Himalaya veel erger voor Pakistan dan voor India en Bangladesh
Feb 05 2019
Wat er ook gebeurt om de klimaatverandering tegen te gaan, de gletsjers in de Himalaya zullen hoe dan ook flink krimpen. Eén derde zal sowieso wegsmelten, en dat heeft gevolgen voor de rivieren die erdoor gevoed worden. En dus ook voor de landbouw in de omliggende gebieden. Hester Biemans is onderzoeker op het gebied van water en voedselzekerheid aan de Wageningen Universiteit en ze praat met Jeroen de Jager over de mogelijke scenario's.
Biologische Lariekoek: Hak een worm in tweeën en beide delen leven verder
Feb 05 2019
In de rubriek Biologische Lariekoek onderzoeken biologen Maartje Kouwen, Steijn van Schie en Koen Moons moderne sprookjes en misvattingen. Iedere week lezen ze een hoofdstuk voor uit hun boek ‘Plassen over Kwallenbeten’, waarin ze biologische lariekoek onder de loep nemen. Dit keer nemen ze de in tweeën gehakte worm onder de loep.
Hoe laat je uitgeputte grond weer leven?
Feb 05 2019
Stel je voor; je bent een boer in Kenia en de grond waarop je al jaren hebt gewerkt, is uitgeput. De planten groeien niet meer zoals ze horen en kunstmest toevoegen helpt ook niet. Wat doe je dan? Ecoloog Jasper Wubs onderzoekt aan de universiteit in Zürich de relatie tussen ‘Bodem Gemeenschappen’ en planten en hoe daarmee de bodem verbeterd kan worden.
Hubrecht Instituut haalt verborgen darmcellen tevoorschijn
Feb 04 2019
Je zou het niet zeggen, maar onze darmen zijn de grootste hormonenfabriek van ons lichaam. Ons hongergevoel, de spiersamentrekkingen van de darm, het stimuleren van de alvleesklier voor insuline (relevant voor diabetes type 2), de opname van voedingstoffen: het zijn allemaal processen waarbij onze darmen hormonen aanmaken. En toch zijn die hormoonproducerende cellen van onze darmen zeer moeilijk te vinden. Niet alleen omdat onze darmen zo groot en opgevouwen zijn, maar ook omdat de hormoonproduc...more
De krachtigste radiotelescoop ooit
Feb 04 2019
Het moet de krachtigste radiotelescoop ooit worden, waarmee de verste uithoeken van het heelal kunnen worden gemeten. Hij heet S-K-A-, wordt gebouwd op twee continenten en bestaat uit vooral heel veel antennes. Maar wat houdt de SKA precies in? Verslaggever Jeroen de Jager ging voor Nieuws en Co op onderzoek bij ASTRON, het radio astronomische instituut van Nederland, en sprak daar met astronoom Jason Hessels.
De vallende ster: Space Shuttle Columbia
Feb 03 2019
Op 1 februari 2003 keerde de Space Shuttle Columbia terug naar de aarde. Deze terugkeer verliep echter anders dan verwacht. Vijftien minuten voor de verwachte landing verloor Nasa het contact met Columbia. De Space Shuttle, met daarin 7 astronauten, brak op grote hoogte in delen uiteen. Ruimtevaartdeskundige Hans van der Landen sprak met presentator Jacob de Vries over deze ramp.
Een week uit het leven van wetenschapper: Louis Ates
Feb 02 2019
Sinds een aantal weken is het twitteraccount @NL_Wetenschap in de lucht. Iedere week heeft een andere wetenschapper het beheer over het account. In 140 tekens worden we op de hoogte gebracht van het dagelijks leven van deze wetenschapper en van wat er zich afspeelt binnen zijn of haar vakgebied. Afgelopen week was het de beurt aan postdoctoraal onderzoeker aan het UMC Amsterdam Louis Ates.
Column #34 van Hens Zimmerman: Ruimtetijd
Feb 02 2019
Iedere week neemt Hens Zimmerman ons mee naar de ruimte en onthult hij op zijn geheel eigen wijze de geheimen van ver buiten de dampkring. Deze week bespreekt hij de ruimtetijd. Waarom kunnen we niet sneller dan het licht?
Als 'Planet Nine' bestaat, waarom zien we hem dan niet?
Feb 01 2019
Mercurius, Venus, onze Aarde, Mars, Jupiter, Saturnus Uranus en Neptunus. Dat zijn de acht oude vertrouwde planeten die om onze zon draaien. Maar de vraag is: is er nog een negende planeet? Daarover is nogal wat discussie. Canadese sterrenkundigen zijn er heilig van overtuigd dat hij bestaat. Anderen niet. Maar als hij bestaat, waarom zien we hem dan niet? Wij vragen het aan Daphne Stam, planeetonderzoeker aan de Technische Universiteit Delft.
De Amerikaanse held 'Ham'
Feb 01 2019
Dit jaar is het 50 jaar geleden dat de eerste maanlanding plaatsvond. Echter werd 8 jaar eerder, in 1961, de Amerikaanse Chimpansee 'Ham' al de ruimte in gelanceerd. Rob van den Berg is directeur van het ruimtevaartmuseum Space Expo in Noordwijk en sprak met presentator Jacob de Vries over deze bijzondere gebeurtenis.
Gaan we echt richting een burn-out-'epidemie'?
Jan 31 2019
Het nieuwe TNO-rappoort over welzijn op de werkvloer wordt in de media breed opgepakt. De grote blikvanger zijn de groeiende cijfers van het aantal burn-out-klachten bij werknemers. Deze steeg van 11.3% in 2007 naar 16.1% in 2017. Het was genoeg voor een Nederlandse krant om te koppen dat de 'groeiende burn-out-epidemie Nederland miljarden kost'. Maar hebben we echt zoveel meer last van burn-outs? Laat staan dat er een epidemie is? Psychiater Christiaan Vinkers van het Amsterdam UMC ziet dat...more
Extreem koud weer in de VS en de 'polaire vortex'. Hoe zit dat nu?
Jan 31 2019
Nederlander Ron Cune in Chicago laat ons weten dat het er momenteel -28 graden Celsius is. Dat is zo koud, zoals Ron op twitter aantoont, dat je van warm water in de lucht meteen sneeuw kunt maken. Amerikaanse media berichten massaal dat een groot deel van het land zo sterk onder de koude lijdt omwille van de 'polaire vortex'. Maar wat is dat voor een fenomeen? Kunnen wij in Europa er ook zo veel last van hebben? En (de haast onvermijdelijke vraag voor velen) hoe zit het dan met de opwarming van...more
Graf Koning Toetanchamon gerestaureerd
Jan 31 2019
De tombe van de legendarische Egyptische farao Toetanchamon is het meest bezochte graf van Egypte. De ontdekking van de drieduizend jaar lang onaangetaste tombe veroorzaakte in de jaren twintig een echte hype. Geholpen door de vloek die zogezegd over het graf hing en de wondermooie objecten die men terugvond (inclusief het goud-blauwe dodenmasker), kwam je muziek, architectuur, kleding en zelf frisdrank tegen die iets met de naam Toetanchamon of met Egyptische symbolen te maken hadden. En sindsd...more
Hoeveel cm sneeuw is er gevallen? Vraag het de weeramateur!
Jan 31 2019
Vandaag bestaat het KNMI 165 jaar. In al die jaren dat ze bestaan zijn er natuurlijk veel ontwikkelingen geweest in de technologie rondom het meten van het weer. Toch maken ze nog steeds gebruik van de gegevens van de zogeheten weeramateurs. De voorzitter van de weeramateurs, De Vereniging voor Weerkunde en Klimatologie, Arend Zanting, was te gast in de studio. Hij sprak over de rol van de weeramateur en nam een aantal objecten mee, die worden gebruikt voor het meten van het weer.
Nieuwe ontwikkelingen in het lezen van gedachten
Jan 31 2019
tephen Hawking, kon alleen op een ingewikkelde manier via zijn spraakcomputer met de wereld communiceren. Zou het niet veel handiger zijn geweest als we gewoon zijn gedachten hadden kunnen lezen? Wetenschappers hebben nieuwe stappen gezet in de richting van gedachten lezen. Zij hebben signalen uit het brein omgezet in spraak. Bouwe van Straten van de wetenschapsredactie van de NTR was te gast om over deze nieuwe ontwikkelingen te praten.
Biologische lariekoek - Het maagdenvlies is een vlies
Jan 30 2019
In de rubriek Biologische Lariekoek onderzoeken biologen Maartje Kouwen, Steijn van Schie en Koen Moons moderne sprookjes en misvattingen. Iedere week lezen ze een hoofdstuk voor uit hun boek ‘Plassen over Kwallenbeten’, waarin ze biologische lariekoek onder de loep nemen.
Hoe makkelijk deel jij je gegevens?
Jan 29 2019
Mensen delen maar wat graag hun gegevens, vooral als ze het gevoel hebben dat ze daar iets voor terugkrijgen. Dat blijkt uit het onderzoek ‘Jouw Buurt, Jouw Data’, uitgevoerd door het Centre of BOLD Cities. Zij maakten een game, waarbij er werd getest hoe makkelijk jij jouw persoonlijke gegevens deelt. De voorlopige bevindingen werden afgelopen dag gepresenteerd op de Europese dag van de privacy. Luuk Schokker, executive manager van het Centre of BOLD Cities, was te gast en speelde samen met ...more
Tarwe met 'veilige gluten' in de maak
Jan 29 2019
Geen glutenvrije producten, maar tarwe met gluten die wél veilig zijn voor mensen met coeliakie, oftewel een glutenintolerantie. Dat zou volgens de Wageningen Universiteit een mooie oplossing zijn. Want voor mensen met deze ziekte is het lastig om gevarieerd en gezond eten te vinden. Het ontwikkelen van tarwe met 'veilige gluten' is een lange weg, maar de eerst stap is er. Vanmiddag promoveert de Franse Aurélie Jouanin op haar onderzoek. Verslaggever Martijn van der Zande ging met haar en haa...more
De wetenschapsbrief: Een politiek toneelstukje?
Jan 29 2019
Afgelopen dag presenteerde minister van Engelshoven van Onderwijs Cultuur en Wetenschap, de Wetenschaps-brief in Rijksmuseum Boerhaave in Leiden. De titel van de brief klinkt veelbelovend: “Nieuwsgierig en betrokken – de waarde van wetenschap”. Maar wat stond er precies in deze brief? En wat betekent dit voor de wetenschap? We vroegen het Sicco de Knecht, hoofdredacteur van het online podium ScienceGuide.
Wetenschapsgeschiedenis in 1000 voorwerpen: de Fonautograaf
Jan 29 2019
De allereerste geluidsopname ooit werd gemaakt door een Fransman: Édouard-Léon Scott de Martinville. In 1857 vond hij de fonautograaf uit. Een apparaat waarmee je voor het eerst geluid kon vastleggen. Verslaggever Rose Heijnen ging naar het Teylers museum in Haarlem om, samen met hoofdconservator Trienke van der Spek, een van de eerste fonautografen te bekijken.
Kabinet presenteert nieuwe wetenschapsbeleid
Jan 28 2019
Ingrid van Engelshoven, de minister voor onderwijs, cultuur en wetenschap, presenteert vandaag het wetenschapsbeleid van het kabinet voor de komende vier jaar. Onder het motto 'Nieuwsgierig en betrokken' maakt het kabinet veel geld vrij voor SKA, het grootste telescoopproject in de wereld, en de ontwikkeling van een supercomputer. Daarnaast wordt er ingezet om meer vrouwen, jongeren en mensen met een migratieachtergrond in de wetenschap te krijgen. Maar er zijn ook vragen. Geeft het kabinet ...more
Hoe kan je eigen lichaam tumorcellen vernietigen?
Jan 28 2019
De wakkere wetenschapper van vannacht is Elien Doorduijn. Na haar opleiding Biomedische wetenschappen verliet ze Nederland voor een postdoc in Houston. Daar doet ze nu onderzoek naar hoe tumoren aan het immuunsysteem ontsnappen en hoe ze dat kunnen verbeteren.
Met de vliegende taxi van A naar B
Jan 27 2019
Techredacteur Tjitze Zijlstra weet alles over de nieuwste technologische ontwikkelingen van dit moment. Deze week een vliegende taxi, nieuwe ontwikkelingen in de betalingsapp Tikkie en een Netflix documentaire over het Fyre festival op de Bahama's.
Column #33 van Hens Zimmerman: De afwezigheid van het nu
Jan 26 2019
Deze week houdt Hens Zimmerman zich bezig met het nu. Maar het nu is nu al weer voorbij. Hoe lang duurt nu? Hoe lang duurt het heden? Hens Zimmerman legt het ons uit.
Middeleeuwse oorkonden vanuit de luite stoel te doorzoeken
Jan 25 2019
Zin om eens lekker te grasduinen in middeleeuwse oorkonden? Dat kan vanaf vandaag gewoon thuis, vanachter uw computer. Het Huygens Instituut voor Nederlandse Geschiedenis bracht meer dan 150.000 middeleeuwse oorkonden bij elkaar in de Digitale Charterbank Nederland. Onderzoekers zien hun werk een stuk makkelijker worden, hoorde verslaggever Karin Alberts. Ze liep met Rijksarchivaris Kaj Van Vliet het depot van het Utrechts archief in en sprak ook Jan Burgers, senior onderzoeker aan het Huygens I...more
O-benen door vitamine-D-tekort kwamen óók in Nederland veel voor
Jan 25 2019
O-benen, kromme rug, een slecht gebit... Het zijn allemaal symptomen van de zogeheten 'Engelse ziekte'. Die aandoening dankt zijn naam aan de geïndustrialiseerde wijken in het 18e en 19e-eeuwse Londen. Daar vingen mensen weinig zonlicht en liepen ze een vitamine-D-tekort op. Met alle gevolgen van dien. Maar die 'Engelse ziekte' kwam óók veelvuldig op het Nederlandse platteland voor, ontdekte fysisch antropoloog Barbara Veselka. Zij promoveert aanstaande dinsdag aan de universiteit Leiden op haar...more
Traumachirurg meet handletsel met VR-handschoen
Jan 25 2019
We gaan naar een interessante nieuwe ontwikkeling. In de medische wereld is de VR-bril, de virtual-reality-bril, inmiddels redelijk ingeburgerd. Specialisten gebruiken hem bijvoorbeeld om complexe operaties voor te bereiden. In het Diakonessenhuis in Utrecht experimenteren ze met ander VR-attribuut: de handschoen. Traumachirurg Marc van Heijl hoopt dat hij daarmee snel en betrouwbaar kan meten hoe mensen met handletsel herstellen. Martijn van der Zande zocht uit hoe die handschoen werkt.
Poolonderzoek gehinderd door shutdown VS
Jan 25 2019
De gevolgen van de shutdown in de Verenigde Staten zijn na dik vier weken ook voelbaar voor poolonderzoekers. Zelfs hier in Nederland. De Amerikaanse ruimtevaartorganisatie NASA verzamelt dit voorjaar namelijk minder gegevens over het smeltende poolijs, vertelde een medewerker aan Science. In de Verenigde Staten is een deel van de overheid nu al lange tijd gesloten door een geschil tussen president Trump en de democraten over de begroting. En dan met name over de financiering van de muur die ...more
Virtual Reality verbetert sportprestaties en fysiotherapie
Jan 25 2019
Virtual Reality, je kunt het misschien kennen van games. Maar Virtual Reality wordt ook gebruikt in de wetenschap, bijvoorbeeld voor psychologisch onderzoek. Ineke van der Ham is neuropsycholoog aan de Universiteit van Leiden. Zij doet onderzoek naar Virtual Reality en hoe VR, sportprestaties en fysiotherapie kan verbeteren.
Laat Whatsappen jongeren beter schrijven?
Jan 24 2019
Heeft het velen Whatsappen invloed op taal? Leidt de taal die gebruikt wordt in Whatsapp niet tot taalverloedering? Taalonderzoeker Lieke Verheijen deed hier onderzoek naar aan de Radboud Universiteit en promoveert morgen. Zij stelt dat hoe meer jongeren Whatsappen, hoe beter de schrijfvaardigheid wordt.
Bestaat er een 'God-spot' in je brein?
Jan 24 2019
Zit religie in je brein? Is er een ‘God-spot’? Een 'God-spot' zou een plekje in de hersenen zijn, dat verantwoordelijk is voor onze spiritualiteit. Michiel van Elk is neuropsycholoog en universitair docent aan de UvA. Hij was te gast en sprak over de mogelijke 'God-spot' in ons brein.
Virtual Reality verbetert sportprestaties en fysiotherapie
Jan 24 2019
Virtual Reality, je kunt het misschien kennen van games. Maar Virtual Reality wordt ook gebruikt in de wetenschap, bijvoorbeeld voor psychologisch onderzoek. Ineke van der Ham is neuropsycholoog aan de Universiteit van Leiden. Zij doet onderzoek naar Virtual Reality en hoe VR sportprestaties en fysiotherapie kan verbeteren.
Biologische lariekoek: Planten verbranden als je ze water geeft in de zon
Jan 23 2019
In de rubriek Biologische Lariekoek onderzoeken biologen Maartje Kouwen, Steijn van Schie en Koen Moons moderne sprookjes en misvattingen. Iedere week lezen ze een hoofdstuk voor uit hun boek ‘Plassen over Kwallenbeten’, waarin ze biologische lariekoek onder de loep nemen.
Nieuwe syndromen ontdekt na onderzoek naar DNA-fouten
Jan 22 2019
In Nederland en in de rest van de wereld zijn er veel kinderen en volwassen met ontwikkelingsproblemen. Denk bijvoorbeeld aan autisme, ADHD of een verstandelijke beperking. Dit zijn stoornissen die wij kennen. Toch zijn er ook nog veel aandoeningen waar nog geen verklaring voor is. Margot Reijnders deed onderzoek aan het Radboudumc naar fouten in DNA en vond zeldzame syndromen.
Duurzame bakstenen, gemaakt van schimmels
Jan 21 2019
Je hebt ze liever niet in huis, maar er komen langzaam producten op de markt die gemaakt zijn van schimmels. Aan de Universiteit Utrecht werken ze bijvoorbeeld aan materialen voor de bouw: van isolatiemateriaal tot bakstenen. Vanaf morgen is er een Italiaans bedrijf dat in samenwerking met Utrecht vloerdelen op de markt brengt. Onze verslaggever Jeroen de Jager laat zich bijpraten in het lab van Han Wösten, hoogleraar microbiologie.
Hoe onze hersenen vloeiende beelden maken van onze omgeving
Jan 21 2019
We staan er zelden bij stil, maar je zou het bijna een wonder kunnen noemen dat onze hersenen vloeiende filmpjes maken van alle beelden die op ons netvlies vallen. Onze ogen schieten voortdurend heen en weer: van links naar rechts, recht vooruit, van het beeldscherm naar de koffie en terug. En dat allemaal terwijl wij zelf óók nog bewegen. Hoe kan dat? Utrechtse onderzoekers hebben een nieuw stukje van dat vraagstuk opgelost. Wij spreken erover met Jasper Fabius, neuropsycholoog een cognitiewete...more
Sterrenwacht Overijssel klaar voor maansverduistering
Jan 21 2019
Vannacht was er om 4:00 een maansverduistering te zien. Presentator Stephan belde hierover met Arnold Tukkers van de Cosmos Sterrenwacht in Overijssel. Zij spraken over wat we van de maansverduistering konden verwachten en of de maan goed te zien zou zijn.
Een week uit het leven van wetenschapper: Remco Kok
Jan 20 2019
Sinds een aantal weken is het twitter account NL_Wetenschap in de lucht. Iedere week heeft een andere wetenschapper het beheer over het account, en in 140 tekens worden we op de hoogte gebracht van het dagelijks leven van deze wetenschapper en van wat er zich afspeelt binnen zijn of haar vakgebied. Afgelopen week was het de beurt aan geo-wetenschapper Remco de Kok.
Column #32 van Hens Zimmerman: Nieuwe inzichten met oude informatie
Jan 19 2019
Deze week houdt Hens zich bezig met oude informatie. Met de nieuwe technologieën is er veel meer informatie te halen uit bijvoorbeeld oude muziek en sterrenkundige data.
Hoe voorspel je morele keuzes bij andere mensen?
Jan 18 2019
De wakkere wetenschapper van vannacht is Jeroen van Baar. Hij is in Rhode Island, in de Verenigde Staten en doet daar onderzoek aan de Brown University. Hij doet onderzoek naar hoe we morele keuzes van iemand anders kunnen voorspellen. Door elkaar beter te leren kennen, kun je voorspellen wat voor keuze iemand maakt. Als je in een spel geld ontvangt, gaat die persoon het delen? Of zelf houden? Dit onderzoek is een vervolg van zijn promotieonderzoek die hij vorige week in Nederland met succes he...more
Alle bloemen helpen
Jan 17 2019
We gaan naar de bloemen en de bijen. In Nieuws en Co volgen we de ontwikkelingen rondom biodiversiteit en bijvoorbeeld insectensterfte nauwlettend. En vandaag hebben we góed nieuws. Wetenschappers hebben in Engeland onderzocht hoe aantrekkelijk parken, begraafplaatsen, tuinen en dergelijken zijn voor vliegende insecten. En ze hebben tips om de beestjes te helpen. Liesbeth Bakker is ecoloog bij het Nederlands instituut voor ecologie een heeft het onderzoek voor ons bestudeerd.
Aardmagnetisch veld onmisbaar voor leven op aarde
Jan 17 2019
De Noordpool is aan het verschuiven. Tenminste, de magnetische Noordpool. En dat met een snelheid die niet eerder is gemeten: 55 kilometer per jaar. Hierdoor ontstaat het gevaar dat piloten de weg kwijt raken omdat hun kompas niet meer accuraat is. Het is onduidelijk waardoor die verschuiving zo snel gaat. Daarom ging onze verslaggever Jeroen de Jager kijken bij fort Hoofddijk in Utrecht, bij Lennart de Groot van het laboratorium voor paleomagnetisme van de Universiteit Utrecht.
Wilde neefjes van de koffie zijn hard nodig, maar ernstig bedreigd
Jan 17 2019
Wereldwijd bestaan er meer dan honderd wilde soorten koffie. En meer dan de helft daarvan wordt met uitsterven bedreigd. Dat kan óók uw probleem worden. Want ondanks alle bijzondere buitenlands namen op de verpakkingen, drinken wij maar twéé soorten koffie. Coffea arabica en Coffea canephora. We kunnen die wilde neefjes en nichtjes weleens hard nodig hebben om ook in de toekomst koffie te blijven drinken. Wij praten erover met Reinout Havinga, hoofd tuin en collectie bij De Hortus in Amsterd...more
De vreselijke reis van Kapitein Robert Falcon Scott
Jan 17 2019
Het is vandaag 17 januari en dat betekent dat het 107 jaar geleden is dat ontdekkingsreiziger Robert Falcon Scott de geografische Zuidpool bereikte. Na een loodzware en maandenlange reis had dit de gebeurtenis van zijn leven moeten worden, maar het werd uiteindelijk zijn grootste teleurstelling. Het was hem niet gelukt om als eerste mens de zuidpool te bereiken. Wat ging er mis? Steven sprak hierover met emeritus-hoogleraar Arctische en Antarctische Studies Louwrens Hacquebord.
Vluchtelingen in de wetenschap
Jan 17 2019
Grootheden als Freud en Einstein moesten allemaal ooit als gevluchte wetenschapper hun weg vinden in een nieuw land. Wetenschapsfinancier NWO is dit jaar begonnen met een nieuw experiment, waarbij 12 wetenschappers met een vluchtelingenstatus worden aangesloten bij een Nederlandse onderzoeksgroep. Collega Rose Heijnen spreekt met initiatiefnemer Behnam Taebi en van verslaggever van Nieuws en Co, Martijn van der Zande, hoor je een reportage.
Bouwe van Straten over genetische manipulatie
Jan 16 2019
In 'Nature Human Behavior' is recent een onderzoek gepubliceerd over genetische manipulatie. In de studio is wetenschapsredacteur van de NTR Bouwe van Straten. Hij praat ons bij over het onderzoek.
Gezonder leven dankzij gadgets?
Jan 15 2019
Heb je wel een het gevoeld dat je te snel eet? Misschien is een trillende vork dan wel iets voor jou. Elke keer dat je te snel een hap neemt, gaat de vork trillen en een irritant rood lampje seinen. Er komen steeds meer van dit soort gadgets op de markt, die ervoor moeten zorgen dat we gezonder gaan leven. Maar werkt dat wel? Sander Hermensen deed 4 jaar lang onderzoek naar de werking van gezonde gadgets.
Moestuintjes op een ruimtekolonie
Jan 15 2019
De race om de ruimte is terug van weggeweest. Verschillende ruimtevaarbedrijven willen een ruimtekolonie stichten op Mars en op de Maan. Maar hoe kom je daar aan eten? Kunnen planten daar groeien? Ecoloog en exobioloog Wieger Wamelink van de Wageningen Universiteit doet onderzoek naar moestuintjes op een ruimtekolonie.
Biologische Lariekoek: homoseksualiteit komt in de natuur niet voor
Jan 14 2019
In de rubriek Biologische Lariekoek onderzoeken biologen Maartje Kouwen, Steijn van Schie en Koen Moons moderne sprookjes en misvattingen. Iedere week lezen ze een hoofdstuk voor uit hun boek ‘Plassen over Kwallenbeten’, waarin ze biologische lariekoek onder de loep nemen.
Wat je moet weten over taalontwikkeling bij kinderen
Jan 13 2019
Hoogleraar Pedagogiek aan de Universiteit van Utrecht Elma Blom houdt vanmiddag haar oratie aan de Universiteit van Utrecht. Met de titel "Wat iedereen moet weten over taalontwikkeling bij kinderen" ontkracht ze 2 mythes.
Een week uit het leven van wetenschapper: Edwin van Meerkerk
Jan 12 2019
Sinds een aantal weken is er een nieuw twitteraccount. Iedere week neemt een andere Nederlandse Wetenschapper het account over, en tweet over zijn of haar werk en vakgebied. Het account: NL_Wetenschap. Deze week is cultuurwetenschapper Edwin van Meerkerk de twitteraar van NL_Wetenschap.?
Column #31 van Hens Zimmerman: uitbreiding van het heelal
Jan 12 2019
Deze week beantwoord onze space-geek Hens Zimmerman een luisteraarsvraag. Willy Kaijser vraagt zich af hoe het komt dat het heelal steeds maar groter en groter wordt. En waar naar toe breid het universum zich dan uit? Ook geeft Hens Zimmerman ons een update over het laatste ruimtenieuws.
Mannelijke grasparkieten aantrekkelijker als ze slimmer worden
Jan 11 2019
Uit onderzoek van het wetenschappelijke tijdschrift Science blijkt dat er iets bijzonders aan de hand is met het liefdesleven van grasparkietjes. Vrouwelijke parkieten vinden hun mannelijke soortgenoten namelijk aantrekkelijker als de mannetjes voor hun ogen puzzels weten op te lossen. Na de testjes willen de vrouwtjes veel meer tijd doorbrengen met deze mannetjes. Dat is interessant, want tot nu toe waren bewijzen voor het ontstaan van intelligente diersoorten dankzij seksuele voorkeur (een ...more
Update: Grootste Techbeurs ter wereld in Las Vegas
Jan 11 2019
Aan de andere kant van de wereld vindt in Las Vegas deze week de grootste consumentenelektronicabeurs van de wereld plaats. Ook wel CES genoemd, en is de plek waar grote merken als Google, LG en Samsung hun nieuwste producten tonen. Aan de vooravond van de laatste beursdag krijgen we een update van techredacteur Tjitze Zijlstra.
Biologische Lariekoek: veel vitamine c voorkomt verkoudheid
Jan 11 2019
In de rubriek Biologische Lariekoek onderzoeken biologen Maartje Kouwen, Steijn van Schie en Koen Moons moderne sprookjes en misvattingen. Iedere week lezen ze een hoofdstuk voor uit hun boek ‘Plassen over Kwallenbeten’, waarin ze biologische lariekoek onder de loep nemen.
Pigment in middeleeuws tandsteen suggereert dat óók vrouwen boeken overschreven
Jan 10 2019
We gaan terug in de tijd. In het tandsteen van een middeleeuwse vrouw is namelijk het kostbare blauwe pigment ultramarijn gevonden. De archeologen vermoeden dat de vrouw een non was en dat zij boeken overschreef en illustreerde. Interessant, want we hebben lang gedacht dat dit werk vooral door mannen werd uitgevoerd. Het monnikenwerk... Micha Leeflang is conservator middeleeuwen bij het Catharijneconvent in Utrecht en las het artikel voor ons.
Depressie onder ouderen door verwaarlozing of mishandeling in de jeugd
Jan 10 2019
Door negatieve ervaringen als verwaarlozing of mishandeling tijdens de jeugd, kunnen ouderen last hebben van depressie. Psycholoog Ilse Wielaard deed 6 jaar parttime onderzoek naar depressie onder ouderen.
Onderzoek naar plasticvervuiling van containers MSC Zoe
Jan 09 2019
Een week geleden sloegen bijna 300 containers overboord ten Noorden van de Waddeneilanden. Met een enorme plastic troep die vervolgens aanspoelde op de eilanden. Alle zichtbare rotzooi is de afgelopen dagen wel zo'n beetje opgeruimd, maar er liggen nog een heleboel zogeheten microplastics. Daar gaat de Rijksuniversiteit Groningen nu onderzoek naar doen. Vandaag kwamen ze aan op het eiland, met in hun kielzog verslaggever Jeroen de Jager.
Rituelen: Waarom we niet zonder kunnen
Jan 09 2019
Vuurwerk afsteken bij Oud en Nieuw, de trouwring als symbool van eeuwige liefde en liefdesslotjes aan bruggen. Mensen zijn gek op rituelen. Maar waarom eigenlijk? Herman de Dijn is Emeritus hoogleraar aan het Hoger Instituut voor Wijsbegeerte van de KU Leuven. In het boek 'Rituelen: Waarom we niet zonder kunnen', behandelt hij waarom mensen gek zijn op rituelen. Donderdag 10 januari zal De Dijn een lezing geven op de Radboud Universiteit in Nijmegen, deze begint om 19:30.
Zijn er echt meer actieve muggen in de winter?
Jan 08 2019
Verschillende media berichten dat Nederland in januari een opstoot van muggenoverlast kent, terwijl het winter is. Hiervoor baseren ze zich op de muggenradar, een website waarbij mensen in Nederland kunnen aangeven hoeveel last ze van muggen hebben. En deze website meldt in januari inderdaad een verhoging van het aantal meldingen. Maar of er werkelijk een muggenplaag in de winter aan de gang is, is daarmee nog te voorbarig. Parasitoloog en entomoloog Sander Koenraadt is een van de beheerders ...more
Hoe kunnen kinderen goed samenwerken?
Jan 08 2019
De Wakkere Wetenschapper van vannacht is psycholoog Lisette de Jonge-Hoekstra. In Connecticut (VS) doet zij onderzoek naar hoe kinderen samenwerken. Samenwerken is voor volwassenen lastig, maar hoe gaat dit bij kinderen? Welke rol neemt een kind aan? Welke bewegingen maken ze? Gaan ze luider spreken? Lisette de Jonge-Hoekstra zoekt naar antwoorden op deze vragen.
Wetenschapper wil samenwerken met vissers die My Little Pony's vangen
Jan 07 2019
De My Little Pony's, de zeecontainers en de brokken piepschuim verdwijnen langzaam van de stranden. Maar in zee dobberen nog volop spullen die de MSC Zoe vorige week verloor. Die spullen vormen een bedreiging voor de natuur, maar ze bieden óók kansen voor wetenschappelijk onderzoek. Erik van Sebille is oceanograaf en klimaatonderzoeker aan de Universiteit Utrecht en probeert de handen voor een grootschalig onderzoek op elkaar te krijgen.
Biologische Lariekoek: mensen raken resistent tegen antibiotica
Jan 07 2019
In de rubriek Biologische Lariekoek onderzoeken biologen Maartje Kouwen, Steijn van Schie en Koen Moons moderne sprookjes en misvattingen. Iedere week lezen ze een hoofdstuk voor uit hun boek ‘Plassen over Kwallenbeten’, waarin ze biologische lariekoek onder de loep nemen.
Klimaatverandering verandert geslacht zeeschildpadden
Jan 06 2019
De temperatuur stijgt en er valt meer neerslag en ook de zeeschildpadden hebben daar last van. Want door de klimaatverandering worden er bijna alleen nog maar vrouwtjes zeeschildpadden geboren. Marien ecoloog Marjolijn Christianen onderzocht de gevolgen van klimaatverandering op zeeschildpadden. Wat kunnen we doen om dit tegen te gaan? Marjolijn Christianen deed hier onderzoek naar op Sint Eustatius.
Column #30 van Hens Zimmerman: De nieuwe bewoner van mars
Jan 05 2019
Het fenomeen Hens Zimmerman neemt ons elke week mee naar de ruimte. Op geheel eigen wijze onthult hij de geheimen van ver buiten de dampkring. Deze week praat hij ons bij over de nieuwste bewoner van Mars.
Gezonder eten? Vermijd de supermarkt
Jan 04 2019
Gisteren hadden we het over hoe je met kleine stapjes kan toewerken naar een gezonder eetpatroon. Maar dan moet je natuurlijk wel bestand zijn tegen alle verleidingen die je tegenkomt in de winkel. Hoe bereik je dat? Dat is het vakgebied van Reint-Jan Renes. Hij is lector aan de Hogeschool Utrecht, gespecialiseerd in gezondheids-communicatie en gedragsverandering. Marc-Robin Visscher ging met hem naar de supermarkt.
Het gevaar van man-vrouwstereotypen in kinderboeken
Jan 04 2019
Stereotypen over mannen en vrouwen zijn alomtegenwoordig. Ze komen ook veel voor in moppen en kinderboeken. Die stereotypen brengen ook verwachtingen met zich mee, ook bij jonge kinderen. Ervaringsdeskundige Fiore Nicolai praat met Professor Judy Mesman van de Universiteit Leiden en stelde acht tips samen om die stereotypen in de opvoeding te vermijden.
Van wie is de maan eigenlijk, waarop de Chinezen net wereldnieuws maakten?
Jan 04 2019
China mag nu helemaal meepraten als het om de ruimte gaat. Het onbemande ruimtevaartuig Chang'e 4 landde vannacht op de achterkant van de maan en gaat daar de komende maanden onderzoek doen. Nu er naast Amerika en Rusland een derde macht in de ruimte is, roept dat de vraag op wie daar de baas is. Want er zijn mogelijk waardevolle hulpbronnen te vinden, zoals helium-3 en zeldzame edelmetalen. Wij praten over het nieuws met China-correspondent Eefje Rammeloo en met Tanja Masson, plaatsvervan...more
De Nederlandse taalwetenschapper die indianen hun verloren taal leert
Jan 04 2019
In de studio is Taalwetenschapper Leo Wetzels. In Brazilië leert hij verloren, inheemse talen aan indianen. De indianen krijgen stukken land terug van hun voorouders en daar hoort ook de moedertaal bij. Taalwetenschapper Leo Wetzels werd gevraagd om de structuur van deze talen de documenteren en aan te leren aan de studenten.
Hoe gezond was Lara's ketogeen dieet?
Jan 03 2019
Heeft u ook goede voornemens dit jaar? Bijvoorbeeld om gezonder te eten? Lara wilde ik een paar kilo kwijt om beter te kunnen klimmen en volgde in december het ketogeen dieet. Daarbij eet je heel weinig koolhydraten en juist veel vetten. Lara at geen brood meer, dumpte haar fruit op de redactie en at veel vlees en vis. Hoe gezond of ongezond is dat? En voor iedereen die het wat minder drastisch wil aanpakken: hoe kun je dit jaar een beetje gezonder gaan eten? Wij spraken erover met Edith F...more
Eerste beelden van 'sneeuwpop' Ultima Thule in de kuipergordel
Jan 03 2019
Gisteravond gaf NASA een persconferentie over de eerste resultaten van de 'speeddate' tussen het NASA-ruimtevaartuig New Horizons en de dwergplaneet Ultima Thule. Wij praten met Daphne Stam - planeetonderzoeker aan de TU Delft - over de eerste beelden van de 'sneeuwpop'.
Chinese maanlander landt op de 'donkere kant' van de maan
Jan 03 2019
Afgelopen nacht is de Chinese maanlander Chang'e 4 succesvol op de achterkant van de maan geland. Het was lange tijd onduidelijk hoe laat de Chang'e 4 precies zou gaan landen. Astrofysicus en directeur van het Radboud Radiolab, Marc Klein Wolt, ontwikkelde met het Radiolab de antenne voor het Chinese project dus hij bleef wakker vannacht om de landing op de voet te volgen.
Biologische Lariekoek: muggen komen op het licht af
Jan 03 2019
In de rubriek Biologische Lariekoek onderzoeken biologen Maartje Kouwen, Steijn van Schie en Koen Moons moderne sprookjes en misvattingen. Ze schreven het boek 'Plassen over Kwallenbeten'. Iedere week lezen ze er een hoofdstuk uit voor waarin ze biologische lariekoek onder de loep nemen.
China koopt overal kennis om wetenschapstop te bereiken
Jan 02 2019
Gekloonde aapjes, muizen met twee biologische moeders, de genetisch gemodificeerde tweeling én morgen waarschijnlijk de landing op de achterkant van de maan. Afgelopen jaar kwam er verrassend veel spectaculair wetenschapsnieuws uit China. Maar hoe ziet de wetenschapsagenda van de Chinezen er eigenlijk uit? En wat kunnen we dus in 2019 van ze verwachten? Wij praten erover met Harry Steinbusch hoogleraar neurowetenschappen in Maastricht. Hij geeft les aan twee Chinese universiteiten in is als l...more
Groenten niet per definitie duurder door deltaplan biodiversiteitsherstel
Jan 02 2019
Ernstige insectensterfte in Nederland, trekvogels die in het nauw zitten en wilde dieren waarvan er wereldwijd steeds minder zijn... Ze kwamen in 2018 allemaal voorbij in Nieuws en Co. Net als gesprekken over het herstel van de biodiversiteit. Met als sluitstuk het deltaplan dat krap twee weken geleden werd gepresenteerd en dat dit jaar in werking treedt. Wat u daarvan gaat merken? Dat bespreken wij met Louise Vet, voorzitter van de kwartiermakers van dat deltaplan en directeur van het Nederland...more
Speed date in de ruimte
Jan 02 2019
Rond deze tijd moet er een 'meet en greet' plaatsvinden op zo'n 6,6 miljard kilometer hiervandaan. Niet eerder gebeurde dat op zo'n afstand. In ieder geval niet met een vaartuig van aarde. De ontmoeting is namelijk tussen het NASA-ruimtevaartuig New Horizons en de dwergplaneet Ultima Thule. Wij praten erover met Pieter Visser, hoogleraar Astrodynamica en Ruimtemissies aan de TU Delft.
Close-up foto's in de maak van het verste object ooit: Ultima Thule
Jan 02 2019
Als alles goed gaat dan hebben we binnen een etmaal de eerste foto's van het verste object dat ooit van dichtbij is gefotografeerd. NASA's ruimtesonde New Horizons vliegt morgenochtend rond half zeven Nederlandse tijd langs Ultima Thule. Ultima Thule behoort tot de Kuipergordel: de band van ijsachtige mini-planeetjes en enorme rotsblokken die nóg verder van de zon af staan dan onze verste planeet Neptunus. Wij praten erover met Daphne Stam, planeetonderzoeker aan de Technische Universiteit Delft...more
Betere IVF veel relevanter dan genetisch gemanipuleerde baby's
Jan 02 2019
Gekloonde aapjes, muizenbaby's met twee biologische moeders en de genetisch gemanipuleerde baby's van vorige maand... 2018 was een interessant jaar voor de voortplantingsgeneeskunde. Hoe gaan we nu verder in 2019? En hoe verhouden die opzienbarende experimenten zich tot de kern van het vakgebied? Wij spreken erover met Sjoerd Repping op zijn laatste dag als hoogleraar voortplantingsbiologie aan het Amsterdam UMC.
Wat brengt de wetenschap ons in 2019?
Jan 02 2019
Het is net 2019, een jaar vol nieuwe ontdekking en kansen, zeker in de wetenschap natuurlijk. Wat kunnen we het komende jaar verwachten? We praten erover met Bouwe van Straten, wetenschapsjournalist bij de NTR.
Een wetenschappelijke kerst op Antarctica
Dec 31 2018
Wakkere Wetenschapper Ella Wesdorp viert deze kerst op het meest zuidelijke puntje van onze wereld. Zij doet onderzoek naar algen en bacteriën, die de basis vormen van de voedselketen. Ze onderzoekt wat de effecten zijn van een virus op deze micro-organismen.
De receptie van de Eerste Wereldoorlog in de Nederlandse bioscopen
Dec 30 2018
Hoewel de Eerste Wereldoorlog bekend staat als de eerste mediaoorlog in de twintigste eeuw, is er nog weinig bekend over de manier waarop film als nieuws- en propagandamiddel in neutrale landen als Nederland functioneerde. Welke titels waren er in ons land te zien en welke reacties riepen zij op? Dat zijn de centrale vragen in het promotieonderzoek van Klaas de Zwaan, docent filmstudies aan de Universiteit Utrecht.
Column #29 van Hens Zimmerman: Het mysterie van donkere materie
Dec 29 2018
Het grootste deel van ons heelal is misschien helemaal niet zichtbaar. Wetenschappers vermoeden dat zo'n twee derde van het heelal bestaat uit donkere materie. Columnist Hens Zimmerman legt uit waaruit die donkere materie zou bestaan en waarom we die nodig hebben om te verklaren hoe sterrenstelsels zich gedragen.
Kindervragen: Waarom begon het heelal met de oerknal?
Dec 28 2018
Ook al hebben kinderen op dit moment vakantie, hun nieuwsgierigheid staat nooit uit. Als bewijs hiervoor nodigen we deze week elke dag een kind uit die een vraag aan een wetenschapper mag stellen. Want achter een antwoord op een kindervraag zit vaak meer dan je zou denken. Coen (8) uit Leersum heeft vandaag de eer om de laatste kindervraag van deze reeks (en het jaar) af te sluiten. Hij had in zijn boeken gelezen dat het heelal met de oerknal begon. Maar hoe weten we dat eigenlijk zeker? We vra...more
Zo overleeft je kerstboom de kerst
Dec 28 2018
De kerstboom die op dit moment prachtig opgetuigd in jouw huis staat, die staat er waarschijnlijk al meer dan twee weken. En als je dan zoveel moeite hebt gedaan om dat boompje drie trappen op te zeulen, wil je toch eigenlijk ook wel dat je spar het na kerst nog even uithoudt. Hoe zorg je ervoor dat jouw kerstboom zo lang mogelijk mooi blijft? Joop Spijker, specialist in groenbeheer aan de Wageningen Universiteit, geeft je tips and tricks.
Kindervragen: Kan een kwal ons onsterfelijk maken?
Dec 27 2018
Ook al hebben kinderen op dit moment vakantie, hun nieuwsgierigheid staat nooit uit. Als bewijs hiervoor nodigen we deze week elke dag een kind uit die een vraag aan een wetenschapper mag stellen. Want achter een antwoord op een kindervraag zit vaak meer dan je zou denken. Vandaag is het de beurt aan Juan Tristan (11), een jongetje uit Heukelum dat nu al weet dat hij heel graag wetenschapper wil worden. Hij had gelezen dat de kwallensoort Turritopsis dohrnii zichzelf vanuit een volwassen toes...more
Biologische Lariekoek: kwispelende honden zijn blij je te zien
Dec 27 2018
In de rubriek Biologische Lariekoek onderzoeken biologen Maartje Kouwen, Steijn van Schie en Koen Moons moderne sprookjes en misvattingen. Ze schreven het boek 'Plassen over Kwallenbeten'. Iedere week lezen ze er een hoofdstuk uit voor waarin ze biologische lariekoek onder de loep nemen.
Kindervragen: Waarom zijn oosterse draken goed en westerse draken slecht?
Dec 26 2018
Ook al hebben kinderen op dit moment vakantie, hun nieuwsgierigheid staat nooit uit. Als bewijs hiervoor nodigen we deze week elke dag een kind uit die een vraag aan een wetenschapper mag stellen. Want achter een antwoord op een kindervraag zit vaak meer dan je zou denken. Vandaag krijgen we bezoek van Yke (10), een zeer nieuwsgierige jongen uit Alkmaar. Yke weet al veel van draken af, maar één ding is voor hem nog een mysterie: Waarom wij in het westen draken als slechte wezens zien, terwijl...more
Kerst column van Hens Zimmerman: De ster
Dec 26 2018
Deze week een extra column in deze podcast van onze ruimtefan Hens Zimmerman. En geheel in kerststijl. In deze aflevering gaat Hens op zoek naar de zin en de onzin van de ster van Betlehem, de kerstster.
Kindervragen: Waar komt de taal vandaan?
Dec 25 2018
Ook al hebben kinderen op dit moment vakantie, hun nieuwsgierigheid staat nooit uit. Als bewijs hiervoor nodigen we deze week elke dag een kind uit die een vraag aan een wetenschapper mag stellen. Want achter een antwoord op een kindervraag zit vaak meer dan je zou denken. Vandaag is het de beurt aan Valerie (10) uit Odijk. Zij vraagt zich af waar de taal vandaan komt. En dat is voor kinderen een belangrijke vraag, want ze kwam het meeste terug in al de inzendingen die we kregen. Het antwoord...more
Wat doet de visserij met de bodem van de Noordzee?
Dec 25 2018
Vissers weten precies waar ze heen moeten varen om zo veel mogelijk vis van een bepaalde soort te vangen. Daar kunnen wetenschappers nog wat van leren. Dat dacht waarschijnlijk ook marien-bioloog Karin van der Reijden. Voor haar net gepubliceerde onderzoek keek ze waar vissers op de Noordzee het vaakst en het meest vissen en wat dit doet met het Noordzeebodem.
Kindervragen: Hebben mensen die hetzelfde eten ook dezelfde poep?
Dec 24 2018
In in de zomer hebben we wetenschappers met veel plezier laten vertellen welke vragen ze ooit in hun leven van een kind kregen. Nu is het nu de beurt aan de kinderen zelf. Begin december konden ze hun eigen vragen aan Nieuws en Co opsturen. Deze week zullen we er vijf aan bod laten komen. We beginnen met Noa (12) uit Steenwijk. Zij vroeg zich tijdens het eten af of iedereen van haar familie uiteindelijk ook dezelfde poep zal krijgen. Dat is nog niet zo slecht bedacht, want iedereen aan tafel e...more
Wetenschapsgeschiedenis in 1000 voorwerpen: Snelkookpan
Dec 24 2018
Het is 1815 en zeer koud in Haarlem. Maar in de gaarkeukens worden de arme bewoners voorzien van voedzame, goedkope soep. Een soep gemaakt van gort, rapen en uitgekookte runderbeenderen. Voor de bereiding van deze soep was een hogedrukketel nodig, maar de huidige ontwerpen bleken niet veilig. De eerste directeur van het Teylers Museum, Martinus van Marum, ontfermde zich over het probleem en wist een veilige versie te ontwerpen. Met groot succes. In gaarkeukens over het hele land werd zijn on...more
Biologische Lariekoek: Spinazie bevat extreem veel ijzer
Dec 23 2018
In de rubriek Biologische Lariekoek onderzoeken biologen Maartje Kouwen, Steijn van Schie en Koen Moons moderne sprookjes en misvattingen. Ze schreven het boek ‘Plassen over Kwallenbeten’. Iedere week lezen ze er een hoofdstuk uit voor waarin ze biologische lariekoek onder de loep nemen.
Column #28 van Hens Zimmerman: Een ruimtelijke paradox
Dec 22 2018
Spacegeek Hens Zimmerman behandeld in deze column een schijnbare tegenstelling. Kunnen we ons echt verplaatsen in de ruimte? Of is dat maar een illusie? Schrijf mee, let goed op en probeer het raadsel te ontrafelen.
Zo lieten dino's hun pootafdrukken al 100 miljoen jaar achter
Dec 21 2018
Het is erg mooi nieuws uit de dino-wereld. Wetenschappers hebben in het zuid-oosten van Engeland (East-Sussex) tientallen gedetailleerde voe..euh pootafdrukken gevonden van verschillende dinosauriërs. Bij sommige pootafdrukken kun je er de afdruk van de schubben zelfs nog in zien. En dat is natuurlijk erg fascinerend, aangezien de afdrukken al meer dan honderd miljoen jaar oud zijn. Hoe uniek is deze vondst? Wat kunnen we er uit afleiden? En hoe komt het dat we deze dino-sporen vandaag nog ku...more
Wat doet antibiotica met ons afweersysteem?
Dec 21 2018
De Wakkere Wetenschapper van vannacht, Sanne de Jong, doet onderzoek in Stanford. Steeds vaker gebruiken we een antibiotica kuurtje, maar hoe gaat ons lichaam hier eigenlijk mee om?
Polyoxybenzylmethylenglycolanhydride!!!!!!!!!!
Dec 20 2018
Liefhebbers van de originele Mary Poppins-film herkennen het musicalnummer Supercalifragilisticexpialidocious vast. Het woord zelf betekent zo iets als 'mega-fantastisch', maar in werkelijkheid is het natuurlijk een verzinsel dat speciaal voor de film bedacht is. Met het verschijnen van de nieuwste Marry Poppins-film maakte het bekende Amerikaanse YouTube-kanaal 'Screenjunkies' (voornamelijk bekend omwille van hun Honest Trailers) daarom een parodie op het nummer. Daarin is het woord Polyoxyben...more
Basisschoolleerlingen maken ruimtereis met André Kuipers
Dec 20 2018
Op het Mediapark is zojuist de SpaceBUZZ onthuld. Dat is een model van een raket waarmee je virtueel de ruimte in kunt. De raket is onderdeel van een nieuw project voor basisschoolleerlingen. Doel daarvan is om kinderen te laten zie hoe mooi én hoe kwetsbaar de aarde is. Marc-Robin Visscher vloog mee.
Eten uit de Beerput
Dec 20 2018
Bio-archeoloog Merit Hondelink onderzoekt toiletten uit de 18de en 19de eeuw. In de beerput zoekt ze naar etensresten om te weten te komen wat de mensen vroeger aten. Om alle etensresten te kunnen herkennen, kookt Merit Hondelink zelf de gerechten uit deze tijd na. Deze oude recepten zijn te horen in de podcast PoDgront.
Waar we heen gaan? Jelle zal wel zien
Dec 19 2018
Elke week geven we het podium aan een jonge wetenschapper die na jaren eindelijk klaar is met een promotieonderzoek. Deze week is historicus Jonne Harmsma bij ons. Hij schreef een biografie over oud-politicus Jelle Zijlstra. De titel van zijn promotieonderzoek 'Jelle zal wel zien' heeft hij te danken aan het nummer van cabaretier Wim Kan uit 1966.
Nature's 10: erkenning voor de man die open access moet forceren
Dec 18 2018
Wetenschappelijke artikelen die met publiek geld zijn betaald, moeten voor iedereen gratis toegankelijk zijn. Dat is het idee achter 'open access'. Maar in de praktijk zitten nog veel artikelen achter een betaalmuur. Robert-Jan Smits moest als speciaal gezant bij de Europese Commissie een doorbraak forceren richting open access. En vandaag staat hij vanwege zijn werkt op dat gebied in 'Nature's 10': de jaarlijkse lijst van mensen die veel invloed hebben op de wetenschap.
Waarom de Chinezen zo lang onderweg zijn naar het maanoppervlak
Dec 18 2018
Anderhalve week geleden lanceerde de Chinese ruimtevaartorganisatie een sonde die op de achterkant van de maan moet landen: dáár waar nog nooit iets of iemand is geland. Waarom is die sonde zo lang onderweg? En hoe gaat het met de Nederlandse antennes die op de communicatie-satelliet zitten? Vlak na de lancering vertrok astrofysicus Marc Klein Wolt van het Radboud Radio Lab naar China omdat hij die antennes zo snel mogelijk aan wil laten zetten. Hij praat ons bij over de vorderingen.
Waarom Saqqara nog nieuwe Oud-Egyptische schatten in petto heeft
Dec 17 2018
De ontdekking van een meer dan vierduizend jaar oude grafkapel van een hogepriester in Saqarra (Egypte) was afgelopen weekend groot nieuws. Op de hiëroglyfen in de kamer staat dat de man, genaamd Wahtye, inspecteur van de 'heilige boot' was. Dat betekent dat hij er met rituelen en offers voor moest zorgen dat de goden in de hemel (of de ziel van overledenen) op een veilige manier per boot in de hemel konden varen (en niet ten prooi vielen aan bijvoorbeeld de slangendemon Apepi), zodat de orde op...more
Maakt tweetaligheid je slimmer?
Dec 16 2018
Krijgen kinderen die naast hun moedertaal ook Spaans OF Chinees leren, een beter geheugen? Of kunnen zij hun aandacht beter verdelen? Naar tweetaligheid wordt tegenwoordig steeds meer onderzoek gedaan en de conclusies lopen uiteen. Presentator Rob Bruins Slot belt met San Francisco, waar taalwetenschapper Olga Kepinska onderzoek doet naar de invloed van tweetaligheid op je brein.
Column #27 van Hens Zimmerman: Kunstmatige intelligentie in de ruimte
Dec 15 2018
Nu al kan kunstmatige intelligentie ons helpen bij het herkennen van afbeeldingen. Dat gebeurt met behulp van deep learning. Is deze techniek ook nuttig voor het besturen van ruimteschepen? Hens Zimmerman onderzoekt deze vraag met de hulp van Alexa, de intelligente Amazon-computer.
Plattere vorm mensenschedel gelinkt aan Neanderthaler-genen
Dec 14 2018
De moderne mens (en meer bepaald mensen uit het Westen en Azië) draagt een aantal genen van de Neanderthaler met zich mee, doordat onze verre voorouders zich van tijd tot tijd met de Neanderthaler voortplantten. Nieuw onderzoek uit Current Biology vindt nu sterke statistische verbanden dat een aantal van die Neanderthaler-genen bij sommige mensen nog altijd de vorm van de schedel mee bepalen. Het is de eerste keer dat er een genetische link wordt vastgesteld tussen de Neanderthaler-genen die we ...more
Nubië: Land van de zwarte Farao’s
Dec 14 2018
Ze bouwden meer piramides dan de oude Egyptenaren, stichtten een van de oudste koninkrijken van Afrika, schreven in een schrift dat door niemand ontcijferd kan worden en heersten over een rijk van de zuid oevers van de Nijl tot de grenzen van het huidige Libanon. Toch hebben weinig mensen van dit volk gehoord: De Nubiërs. Aanstaande zondag opent in het Drents museum de tentoonstelling: Nubië, Land van de zwarte Farao’s. Daar maak je kennis met het bijzondere volk dat tussen 2400 voor Christus...more
Zonne-auto Lightyear One rijdt in 2020 door de straten
Dec 13 2018
Naast auto's met stekkers en auto's met benzinetanks zullen we vanaf 2020 ook auto's met zonnecellen op straat zien. We hebben er in Nederland namelijk een nieuw automerk bij: Lightyear. Vandaag werd de productiehal in Helmond geopend en LeasePlan heeft al 20 auto's besteld. Jeroen de Jager reed in zijn diesel-auto naar de persconferentie en wij vragen onderzoeker Auke Hoekstra van de TU Eindhoven in hoeverre deze auto het straatbeeld gaat bepalen.
De oorsprong achter de jaarlijks vallende 'wintersterren'
Dec 13 2018
Vannacht en de nacht van vrijdag op zaterdag is het weer zo ver. Dan vallen de jaarlijkse Geminiden, een gordijn van 'vallende sterren', weer over de aarde heen. Vanaf 20 uur kun je al twintig vallende sterren per uur zien, en elk uur worden het er meer en meer. Met een maan die 's nachts al snel ondergaat en een heldere hemel op vele plaatsen, zijn de omstandigheden bijzonder goed om de vallende sterren te bewonderen. Astrofysicus John Heise (Universiteit Utrecht, SRON) wordt de Geminiden-reg...more
Leerlingen kunnen heel goed zelf bedenken wat ze willen leren
Dec 13 2018
Vannacht doen we het Lekenpraatje met Jeroen Bron. Hij promoveerde op 26 november aan de Universiteit voor Humanistiek in Utrecht. Hij onderzocht hoe leerlingen invloed kunnen hebben op hun eigen curriculum.
Universiteit Wageningen oogst eerste 'Nederbananen'
Dec 12 2018
Vandaag worden aan de Universiteit Wageningen de eerste Nederlandse bananen geoogst die niet op de volle grond, maar op kunstmatige bodems van steenwol en kokosvezel in kassen zijn geteeld. Via dit project hoopt bananen-expert Gert Kema de bananensector op te schudden en de strijd aan te gaan met verschillende bananenschimmels, waaronder de Panama-ziekte. De Panama-ziekte is een grondschimmel waar voorlopig geen remedie tegen bestaat en die wereldwijd al erg veel schade aan bananenplantages aanr...more
Commerciële dna-tests hebben onverwachte 'bijwerkingen'
Dec 11 2018
Van placebo-effecten bij medicijnen heeft u waarschijnlijk wel gehoord: we kunnen ons beter of juist slechter voelen door een pilletje dat geen enkele werkzame stof bevat. Uit nieuw onderzoek blijkt nu dat de uitslag van een dna-test ons gedrag kan veranderen. Proefpersonen die tijdens een experiment hoorden dat ze genetisch gezien een lage kans op obesitas hadden, aten daarna minder. Wij praten over het onderzoek met Fleur Vansenne. Zij is klinisch geneticus in het Universitair Medisch Centr...more
Vrijheid en gelijkheid: De idealen van de Atlantische Revoluties
Dec 11 2018
Op vrijdag 7 december houdt professor Annelien de Dijn haar oratie aan de Universiteit van Utrecht over "Vrijheid en gelijkheid: De idealen van de Atlantische Revoluties". Wat is de definitie van vrijheid? Hoe gaat dat samen met gelijkheid? Annelien de Dijn geeft antwoord op deze vragen en legt uit wat deze begrippen betekende voor de Atlantische Revolutionaire.
Zo loopt de superheld van de dierenwereld over water
Dec 10 2018
Gekko's zijn kleine reptiel-achtigen die dingen kunnen doen die een superheld niet misstaan. Tot hun kunstjes behoren onder meer over het plafond lopen, met een gigantische snelheid wegschieten, én (last but not least) over water rennen. Sommige soorten kunnen ook hun huid (die overigens waterafstotend is) van kleur laten veranderen, en hun staart verliezen en opnieuw laten aangroeien. Onderzoekers uit het wetenschappelijke tijdschrift Current Biology hebben zich gefocust op de redenen waarom...more
Heeft de bubbel waar wetenschappers in zitten invloed op hun onderzoek?
Dec 10 2018
Hoe doe je als wetenschapper goed, degelijk en onafhankelijk onderzoek? Naar aanleiding van recente discussies over fraude, onjuist gebruik van statistiek en belangenverstrengeling maakte Focus een drieluik over de stand van de wetenschap. Afgelopen nacht het derde en laatste deel. Verslaggever Laura Molenaar ging op bezoek bij Iris van der Tuin, die als filosoof verbonden is aan de Universiteit Utrecht. Donderdagmiddag,op 6 december, houdt zij haar oratie voor haar aanstelling als hoogleraar...more
Hoe worden herinneringen opgeslagen in het brein?
Dec 09 2018
Herinner jij je nog de laatste keer dat je uit eten ging? Weet je nog met wie je was en naar welk restaurant je ging? Hersenwetenschapper Silvy Collin onderzoekt hoe herinneringen opgeslagen worden in het brein. Ze werkt bij het geheugenlab van de prestigieuze Amerikaanse universiteit Princeton.
Column #26 van Hens Zimmerman: space warps
Dec 08 2018
Hens Zimmerman neemt ons wekelijks mee naar de ruimte en onthult hij op zijn geheel eigen wijze de geheimen van ver buiten de dampkring. Deze week bespreekt Hens de invloed van Amerikaanse presidenten op de astronomie in de VS.
China lanceert historische lander naar achterkant maan
Dec 07 2018
Vandaag lanceert de Chinese ruimtevaartorganisatie een lander die de achterkant van de maan moet bereiken. Als alles volgens plan verloopt dan schrijven de Chinezen binnenkort geschiedenis. Want hoewel er beelden van zijn, is nog nooit iets of iemand op de achterkant van de maan geland. Ook qua wetenschap is deze missie interessant. Eerder al dit jaar lanceerde China een satelliet die de communicatie tussen de lander en de aarde moet verzorgen. Op die satelliet zit ook een radio-antenne van ...more
Biologische Lariekoek: haren en nagels groeien door na de dood
Dec 07 2018
In de rubriek Biologische Lariekoek onderzoeken biologen Maartje Kouwen, Steijn van Schie en Koen Moons moderne sprookjes en misvattingen. Ze schreven het boek ‘Plassen over Kwallenbeten’. Iedere week lezen ze er een hoofdstuk uit voor waarin ze biologische lariekoek onder de loep nemen. Deze week leest Koen Moons voor over: je wordt verkouden van kou.
Huidig smelttempo ijskap Groenland in eeuwen niet geëvenaard
Dec 06 2018
Dat de ijskap op Groenland door klimaatopwarming snel smelt en de zeespiegel doet stijgen weten we al langer. Maar een team van klimaatwetenschappers, waaronder polair meteoroloog Michiel van den Broeke (Universiteit Utrecht), ontdekte dat de huidige smeltsnelheid in vergelijking met de afgelopen eeuwen (en waarschijnlijk afgelopen millennia) nog niet is voorgekomen. De onderzoekers kwamen tot deze bevinding met behulp van analyses van het ijs dat ze op verschillende plaatsen in het gebied geboo...more
De klimaatgezant van Katowice
Dec 06 2018
De klimaatgezant van Katowice. Het klinkt als een krimi, met een langzaam ontvouwend plot. En dat is het misschien ook wel. Afgelopen maandag is de klimaattop begonnen, in Katowice, Polen. Een enorme conferentie met twintigduizend deelnemers. Ons land wordt daar vertegenwoordigd door Marcel Beukeboom, Klimaatgezant voor het Koninkrijk der Nederlanden. En hij is bij ons te gast, vers van de conferentie.
Bijwerkingen van medicijnen verminderen via scheikundig onderzoek
Dec 05 2018
Vandaag hebben we nieuws uit de scheikunde. Het malariamedicijn Lariam staat erom bekend dat het flinke bijwerkingen kan hebben. Van draaierigheid en hoofdpijn tot hallucinaties, angsten en depressies. Scheikundigen van de Radboud Universiteit Nijmegen hebben nu een techniek ontwikkeld waarvan ze hopen dat hij bijwerkingen van zulke medicijnen kan verminderen. Wij praten erover met scheikundige en promovendus Ton Engwerda.
De intrede van de Nederlandse taal op de lagere school
Dec 05 2018
In het lekenpraatje is Promovendus Bob Schoemaker te gast. Hij hoopt op 6 december te promoveren aan de Universiteit van Leiden op het onderwerp: Het onderwijs in de Nederlandse taal op de lagere school van 1750 tot 1850. Hoe deed de Nederlandse taal zijn intrede op de lagere school? En hoe veranderden het onderwijs en de onderwijzer?
Succesvolle teamdynamiek geeft echt grotere kans op nieuwe overwinning
Dec 04 2018
Never change a winning team luidt een bekend gezegde, maar misschien is het toch meer dan dat. Een nieuwe Amerikaanse studie uit het tijdschrift Nature Human Behaviour laat namelijk zien dat dezelfde teamspelers die in het verleden gezamenlijk succes hebben gekend, ook in de toekomst een grotere kans hebben om te winnen. Dat deden ze door een gigantische competitiedataset van de Engelse Premier League (Voetbal), de NBA (Amerikaanse Basketbal), MLB (Amerikaans Baseball), de Premier League uit Ind...more
Asteroïdenjager OSIRIS-Rex zoekt bouwstenen van het leven
Dec 03 2018
Vandaag arriveert NASA's ruimtesonde OSIRIS-Rex bij asteroïde Bennu. OSIRIS-rex moet een monster van de asteroïde nemen en het materiaal in 2023 hier op aarde afleveren. Daarmee kunnen we meer te weten komen over de oorsprong van het leven hier op aarde. Wij praten erover met Fred Jansen. Hij leidt op dit moment de GAIA-missie bij de Europese ruimtevaartorganisatie ESA en hij is in het verleden kort betrokken geweest bij OSIRIS-Rex.
De invloed van commerciële bedrijven op de wetenschap
Dec 02 2018
Kun je als wetenschapper nog onafhankelijk onderzoek doen als dat gefinancierd is door een bedrijf met eigen ideeën en belangen? Verslaggever Laura Molenaar praat met Jeroen de Ridder, die aan de Vrije Universiteit onderzoek doet naar de wisselwerking tussen bedrijf en universiteit.
Column #25 van Hens Zimmerman: Oumuamua
Dec 01 2018
Iedere week neemt Hens Zimmerman ons mee naar de ruimte en onthult op geheel eigen wijze de geheimen van ver buiten de dampkring. Deze week bespreekt hij het object Oumuamua. Een mysterieuze rode steen die door ons zonnestelsel zoeft.
Spannende kaart Londen laat je middeleeuwse moorden ontdekken
Nov 30 2018
Niet alleen in het Victoriaanse Londen van Jack the Ripper kwam moord al regelmatig voor. Dat maakt een nieuwe fascinerende kaart over het middeleeuwse Londen (de 14de eeuw) duidelijk. Het is een creatie van Manuel Eisner (een criminoloog uit Cambridge) en je kunt erg makkelijk mee kijken in welke Londense straat een moord werd gepleegd. En wat blijkt? Vooral in de avond en op zondag moest je echt wel op je hoede zijn. Want dan zou je de meeste kans lopen om in de Londense straten neergeveld te ...more
Vinden Europarlementariërs hun politieke kleur óf hun nationaliteit belangrijker?
Nov 30 2018
Politiek wetenschapper Harmen van der Veer promoveerde onlangs aan de Universiteit van Amsterdam. Hij onderzocht wat voor een Europarlementariër belangrijker is: partijbelang of landsbelang. Duizendenen en nog eens duizenden documenten van het Europees parlement heeft hij daarvoor doorgespit. En met resultaat!
Vanuatu: een stabiele democratie in een verdeeld land
Nov 29 2018
Hoe opereert de democratie in een land met meer dan honderd talen, tachtig eilanden en zeventien politieke partijen? Ondanks de verdeeldheid is de democratie op de archipel Vanuatu, gelegen naast Australië, bijzonder stabiel. Wouter Veenendaal onderzoekt hoe het kan dat kleine staatjes vaak juist een stabiele democratie hebben.
Voor het eerst echt gevonden: genetische risico's op ADHD
Nov 29 2018
Een zeer groot internationaal team van wetenschappers heeft voor het eerst duidelijk een aantal genen gevonden die een verhoogd risico op ADHD met zich mee brengen. Dat is interessant, omdat wereldwijd 5 procent van de kinderen en 2.5 procent van de volwassenen de diagnose krijgen. Maar hoewel een sterke genetische basis aanwezig is, zijn de exacte mechanismen achter ADHD nog altijd een groot mysterie. De onderzoekers (waarbij ook heel veel Nederlandse wetenschappers betrokken waren) publicee...more
Gebeten door een slang - en dan?
Nov 29 2018
Gemiddeld eens per vier minuten overlijdt er iemand aan een slangenbeet. Hoe verkrijg je antigif tegen een slangenbeet? En hoe komt het dat er nog steeds zo veel mensen overlijden door slangengif? We spreken presentatrice Elisabeth van Nimwegen en regisseur Dirk de Bekker over de uitzending van FocusTV over remedies tegen slangenbeten.
'Een van de Chinese baby's heeft onbedoelde genetische mutatie'
Nov 28 2018
De wetenschapper die claimt dat hij baby's genetisch heeft gemanipuleerd, heeft zijn werk na een oorverdovende radiostilte toegelicht. Hij gaf een presentatie op de International Summit on Human Genome Editing en kon vervolgens rekenen op een stortvloed aan kritische vragen. Maar klopt zijn claim? Niels Geijsen meent van wel. Hij is hoogleraar regeneratieve geneeskunde aan het Hubrecht Instituut en de Universiteit Utrecht en bekeek de gegevens van He Jiankui. Daarin zag hij ook dat He Jiankui...more
De man achter de 'genetisch gemanipuleerde baby's'
Nov 27 2018
We gaan naar China, naar het nieuws dat zo enorm veel stof heeft doen opwaaien.. De Chinese wetenschapper Jiankui He claimt dat hij de eerste genetisch gemodificeerde baby's de wereld in heeft geholpen. Jiankui He heeft met de relatief nieuwe techniek Crispr-cas9, direct na een aantal ivf-bevruchtingen in het dna van de bevruchte eicellen geknipt. Uiteindelijk kwam een tweeling ter wereld die door deze ingreep zou zijn beschermd tegen hiv. De Chinese overheid lijkt geschrokken kondigt een ...more
De echte eenhoorn leefde nog ten tijde van de mensheid
Nov 27 2018
Het is nu officieel door de wetenschap vastgesteld. De moderne mens heeft in het verre verleden in dezelfde tijdsperiode geleefd als dé echte eenhoorn. Geen elegant wit paard met een klein sierlijk hoorntje op het hoofd, maar wel de Siberische eenhoorn: een harige kolos zo groot als een olifant, met een hoorn minstens zo groot als een kind. En snel rennen kon hij ook al. Nederlandse onderzoekers van de Universiteit Groningen en Universiteit Leiden hebben de beenderen van een aantal fossielen ...more
Wat hebben koningin Wilhelmina, Adolf Hitler en Jack Kerouac met elkaar gemeen?
Nov 27 2018
Wat hebben koningin Wilhelmina, Adolf Hitler en Jack Kerouac met elkaar gemeen? Ze gebruikten alledrie een vorm van crystal meth. Ook wel bekend als speed. Dat was in de tijd dat die drug gewoon legaal verkrijgbaar was. Over de geschiedenis van het drank- en drugsbeleid hield Gemma Blok afgelopen vrijdag haar oratie aan de Open Universiteit in Heerlen.
UMC Groningen start muziektherapie bij te vroeg geboren baby's
Nov 26 2018
In het Universitair Medisch centrum van Groningen startten ze vandaag met een bijzonder experiment. Te vroeg geboren baby's zullen er worden blootgesteld aan muziektherapie in de hoop een aantal lichamelijke en psychologische nadelige effecten van deze vroeggeboorte te behandelen. En dat is opmerkelijk, want, over de gevolgen van muziektherapie op te vroeg geboren baby's, is nog geen sluitend bewijs gevonden. En te vroeg geboren baby's zijn natuurlijk nog erg kwetsbaar in hun ontwikkeling. Versl...more
Biologische lariekoek: Je wordt verkouden van de kou
Nov 26 2018
In de rubriek Biologische Lariekoek onderzoeken biologen Maartje Kouwen, Steijn van Schie en Koen Moons moderne sprookjes en misvattingen. Ze schreven het boek ‘Plassen over Kwallenbeten’. Iedere week lezen ze er een hoofdstuk uit voor waarin ze biologische lariekoek onder de loep nemen. Deze week leest Koen Moons voor over: je wordt verkouden van kou.
Een nieuwe geschiedenis van Curaçao
Nov 25 2018
Hoe bepaal je wat hoort bij het nationaal erfgoed? Curaçaoënaars worstelen daar al decennia mee. Margo Groenewoud is als historicus verbonden aan de Universiteit van Curaçao en doet onderzoek naar hoe monumenten en archieven op Curaçao vorm hebben gekregen in de afgelopen eeuw. Margo wil de geschiedschrijving verdiepen door nieuw archiefmateriaal te ontsluiten.
Column #24 van Hens Zimmerman: De Fast Radio Burst
Nov 24 2018
Iedere week neemt Hens Zimmerman ons mee naar de ruimte en onthult hij op zijn geheel eigen wijze de geheimen van ver buiten de dampkring. Deze week vertelt hij over het mysterie rondom de Fast Radio Burst.
Nieuwe vorm van prostaatkanker ontdekt
Nov 23 2018
Jaarlijks krijgen tienduizend mannen in Nederland de diagnose van prostaatkanker. En hoewel het in de meeste gevallen lukt om de ziekte te bestrijden door de prostaat te verwijderen, komt de kanker meestal gelukkig niet terug. Maar in het geval dit wel zo is, wordt de kanker verder bestrijden moeilijker. In dat opzicht is een nieuwe bevinding van Zwart Lab van het Antoni van Leeuwenhoek Instituut (NKI) interessant. De onderzoekers hebben een nieuwe vorm van prostaatkanker ontdekt die (in teg...more
Hoe kunnen we voor eeuwig jong blijven?
Nov 23 2018
In goede gezondheid 120 jaar oud worden, dat is voor veel mensen een droom. Maar is het ook haalbaar? Verouderingsbioloog Peter de Keizer van UMC Utrecht werkt al jaren aan manieren om het leven langer te laten duren. In onze podcastbooth op het Betweterfestival in Tivoli Vredenburg gaf hij antwoord op de vraag: Blijven we voor altijd jong? Dit item is gemaakt in samenwerking met de Universiteit van Nederland.
Virtuele tour langs zwart gat in het centrum van onze Melkweg
Nov 22 2018
We gaan vandaag op reis naar een zwart gat. Dat wil zeggen, dat doen we met virtual reality. In het echt zijn er namelijk nog wat praktische uitdagingen. Behalve dat we het niet zouden overleven, is het ook nog eens enkele tienduizenden lichtjaren reizen. Om toch een beeld te krijgen hoe het er in zo'n zwart gat aan toe gaat, heeft sterrenkundige Jordy Davelaar van de Radboud Universiteit een tour gemaakt. Verslaggever Martijn van der Zande ging met hem mee op reis.
Superstil en zonder kerosine: hoe haalbaar is duurzame luchtvaart?
Nov 22 2018
Een superstil vliegtuigje zónder kerosine en zónder propellors. Amerikaanse wetenschappers hebben er voor het eerst eentje laten vliegen. Met die innovatie hopen zij de luchtvaart duurzamer te maken. Ze publiceerden hun bevindingen in het prestigieuze blad Nature. Joris Melkert, luchtvaartdeskundige aan de Technische Universiteit Delft, heeft het onderzoek voor ons bekeken.
Slechts enkele farmaceuten steken geld in ontwikkelen noodzakelijkste medicijnen
Nov 22 2018
Er zijn maar vijf grote internationale farmaceutische bedrijven die veel geld en energie steken in de ontwikkeling van medicijnen waarop vooral arme landen zitten te wachten. En het meeste geld gaat naar maar vijf ziekten terwijl er 45 ziekten staan op de prioriteitenlijst van de Wereldgezondheidsorganisatie WHO. Dat blijkt uit de tweejaarlijkse Index of Access to Medicine Foundation die in kaart brengt wat de grote farmaceuten doen om medicijnen toegankelijk te maken. Wij spreken Marijn Verhoef...more
De nieuwe maatschappelijke rol van de kunstenaar
Nov 22 2018
Rina Visser is onlangs gepromoveerd op een nieuwe vorm van kunstenaarschap: de participatieve kunst. Tegenwoordig gaan sommige kunstenaars samen met wijkbewoners aan de slag om maatschappelijke kwesties op te lossen. Kunstenaars kunnen bijvoorbeeld helpen bij de ontwikkeling van een wijk in Den Haag, omdat ze anders denken dan gemeenteraadsleden en ondernemers.
Unieke databank brengt vegetatie over de hele wereld in kaart
Nov 21 2018
Een groot internationaal netwerk van biologen en ecologen slaagde er in 2016 voor het eerst in om een gedetailleerde database van de vegetatiesamenstelling over heel onze aardbol te maken. sPlot heet die databank. Maar liefst 1.1 miljoen onderzochte gebiedjes en 26.000 planten, grassen en boomsoorten werden verzameld, met als doel om meer te weten te komen over de leefomstandigheden van het groen op aarde. Nu brengen ze de eerste resultaten van die database naar buiten in het wetenschappelij...more
Wat kan er misgaan bij het interpreteren van data?
Nov 21 2018
Wetenschappers gebruiken vaak grote hoeveelheden data voor hun onderzoek. Maar hoe zorg je ervoor dat je uit die data ook de juiste conclusies trekt? Jan-Willem Romeijn doet onderzoek deze problematiek. Hij is hoogleraar wetenschapsfilosofie in Groningen, en hij legt uit waarom het zo belangrijk is dat wetenschappers onderzoek van collega's herhalen.
Mislukte Sojoez-lancering als schoolvoorbeeld van risicomanagement
Nov 20 2018
Zelfrijdende auto's die ongelukken veroorzaken, het ongeluk met de Stint in Oss en stroomstoringen die grote chaos veroorzaken... Technologie dringt steeds verder door in ons dagelijks leven en dat brengt risico's met zich mee. Met die risico's moeten we op een andere manier omgaan dan we nu doen, betoogt Mariëlle Stoelinga. Zij is hoogleraar risicomanagement van high-tech systemen aan de Universiteit Twente én aan de Radboud Universiteit. En deze week spreekt ze op beide universiteiten een orat...more
Wat is het effect van overdreven taalgebruik?
Nov 20 2018
Op het Betweter Festival stapte taalwetenschapper Christine Liebrecht van Tilburg University in onze Podcast-booth. Daar gaf ze een mini-college op over het effect van overdreven taalgebruik. Hoe kun je met taal voortaan altijd gelijk krijgen? Deze aflevering is gemaakt in samenwerking met de Universiteit van Nederland.
Biologische Lariekoek: lemmingen plegen massaal zelfmoord
Nov 18 2018
In de rubriek Biologische Lariekoek onderzoeken biologen Maartje Kouwen, Steijn van Schie en Koen Moons moderne sprookjes en misvattingen. Ze schreven het boek 'Plassen over Kwallenbeten'. Iedere week lezen ze er een hoofdstuk uit voor waarin ze biologische lariekoek onder de loep nemen. Deze week horen we Steijn van Schie over de knaagdieren lemmingen, die massaal zelfmoord plegen.
Column #23 van Hens Zimmerman: Hoe repareer je een ruimtestation?
Nov 17 2018
Hens Zimmerman vertelt over een spannende Sovjetmissie naar de Saljoet-7. Daar was namelijk een sensor kapot gegaan waardoor geen contact meer met het ruimtestation gemaakt kon worden. De Russen zetten alles op alles om in de space race voor te blijven.
Bruin vet speelt rol in verzadigingsgevoel
Nov 16 2018
Heb je wel eens van bruin vet gehoord? Misschien denk je dat het je ergste vijand is, maar dat is niet zo. Eerder was al bekend dat het (in combinatie met de koude of bepaalde hormonen) kan helpen om af te komen van wit vet ('het slechte vet'). En een nieuwe studie uit het prestigieuze wetenschappelijke tijdschrift Cell laat nu zien dat een combinatie van bruin vet en secretine (een hormoon in onze darmen), je brein het gevoel geeft dat het genoeg heeft gegeten. Waarvoor zou je deze kennis k...more
Woonden er giganten op de Cariben?
Nov 16 2018
In 1499 komt Amerigo Vespucci aan op de Cariben. Hij beschrijft de oorspronkelijke bewoners als woeste giganten. Archeologisch onderzoek wijst echter uit dat de bewoners van de Cariben helemaal niet groter waren dan andere volkeren. We praten met Luc Alofs van de Universiteit van Aruba over de mythes die de rondte deden over de oorspronkelijke eilandbewoners.
Óók bestrijdingsmiddelen verstoren het leven in slootjes
Nov 15 2018
In Leiden ligt al anderhalf jaar een mini-poldertje met 38 slootjes. Het is het domein van hoogleraar Martina Vijver. Ze onderzoekt met haar studenten de invloed van vreemde stoffen op de natuur. Belangrijk, want we introduceren steeds weer nieuwe stoffen in de zonder dat we de gevolgen volledig overzien. Morgen houdt Martina Vijver haar oratie, dus Marc-Robin Visscher zette koers richting het wonderlijke landschapje langs de A44 bij Leiden.
Is wat we zien ook wat we horen?
Nov 15 2018
Zoals elke week geven we het podium aan een promoverende wetenschapper. Na jarenlang gezwoegd te hebben op een onderzoek, is het dan nu eindelijk klaar. Tijd om de resultaten aan het grote publiek te laten horen. Claudia Lüttke onderzocht aan de Radboud Universiteit, de visuele invloed bij luisteren. Is wat we zien ook wat we horen?
Waterreservoirs maken ons lui en kwetsbaar in tijden van droogte
Nov 14 2018
Nog altijd is er sprake van droogte in Nederland, we zouden het bijna vergeten nu het herfst is. En door klimaatverandering krijgen steeds meer gebieden te maken met langere periodes van watergebrek. Vorig jaar nog was het extreem droog in Zuid-Europa. In 2015 werd Californië geteisterd door de ergste droogte in zo'n duizend jaar en ook nu is het daar weer mis. De afgelopen decennia zijn er wereldwijd allerlei dammen en reservoirs aangelegd om de beschikbaarheid van water onder controle te kr...more
Op zoek naar het verdwenen plastic
Nov 14 2018
Schokkende hoeveelheden plastic komen jaarlijks in zee terecht. De enorme hoeveelheid afval die zich in de vorm van plastic soep verzamelt, is maar een fractie van al het plastic afval in het milieu. Maar waar blijft de rest? Focus TV gaat vanavond, om 20:45 uur op NPO 2, op zoek naar het verdwenen plastic.
Het Latijn in de spreuken van Harry Potter
Nov 13 2018
Vanavond gaat in Nederland de film Fantastic Beasts and Where to Find Them: The Crimes of Grindelwald in première. Het is de nieuwste film die zich in het universum van Harry Potter afspeelt en ook door JK Rowling geschreven werd. Maak je dus vooral klaar voor een tsunami aan spreuken zoals Accio!, Avada Kedavra!, en Expelliarmus! Die spreuken lijken wel allemaal erg op het Latijn. Maar is dat eigenlijk wel zo? Zou een Romein ze verstaan? Of maakte Rowling er, geïnspireerd door de bezweringen...more
Waarom pop-stemmen tegenwoordig een robot-achtige kant hebben
Nov 12 2018
Het is 20 jaar geleden dat het nummer Believe van zangeres Cher doorbrak in de Nederlandse hitlijsten. En dat is een muzikale mijlpaal, omdat dit het eerste popnummer was dat overdreven veel gebruik maakte van 'Auto-tune'. De techniek werd oorspronkelijk ontwikkeld in de olie-industrie om olievelden op te sporen. Maar in de muziek kun je er stemmen mee vervormen en (belangrijker) vals gezongen noten corrigeren. Auto-tune is zeer populair bij zowel Amerikaanse als Nederlandse rappers. En Ariana...more
De officiële kilo wordt gedegradeerd
Nov 12 2018
We staan er niet bij stil, maar als we zeggen dat een voorwerp 1 kilo weegt, vergelijken we het eigenlijk met een voorwerp dat al meer dan een eeuw in Parijs ligt, dé kilo ('Le Grand K') heet, en de maatstaf van gewicht (of wetenschappelijk correcter: massa) is. Er bestaat zelfs een internationale organisatie die er zeer nauwlettend op let dat iedereen in de wereld eenheden zoals de meter, kilo en de seconde op een juiste manier gebruikt: Le Bureau international des poids et mesures (BIPM), ofte...more
Nederlands leren door buiten te spelen, mét een taalhuisje
Nov 12 2018
In Nijmegen is vandaag een taalhuisje geopend. Het huisje staat op het schoolplein van basisschool De Bloemberg. Op die school zitten kinderen die net in Nederland wonen en nog geen Nederlands spreken. Het Taalhuisje kan hen daarbij helpen. Hoe? Dat vroeg verslaggever Karin Alberts bekijken aan Paula Fikkert, hoogleraar eerste taalverwerving aan de Radboud Universiteit.
De computer als adviseur bij duurzaam bouwen
Nov 12 2018
Professor Jan Hensen is in Sydney om de afwegingen te onderzoeken die komen kijken bij het duurzaam maken van huizen. Kun je beter zonnecellen nemen of toch je spouwmuren isoleren? Hensen rekent dit door met behulp van computermodellen. Hij vertelt over zijn bezigheden in Sydney en zijn onderzoek aan de TU in Eindhoven.
Biologische Lariekoek: de tong heeft smaakzones
Nov 11 2018
In de rubriek Biologische Lariekoek onderzoeken biologen Maartje Kouwen, Steijn van Schie en Koen Moons moderne sprookjes en misvattingen. Ze schreven het boek ‘Plassen over Kwallenbeten’. Iedere week lezen ze er een hoofdstuk uit voor waarin ze biologische lariekoek onder de loep nemen. Deze week horen we Maartje Kouwen, over de smaakzones van de tong.
Column #22 van Hens Zimmerman: Is er leven op Mars?
Nov 10 2018
Is er leven op Mars? Lijkt Mars op onze Aarde? Waar komt het methaan rond Mars vandaan? Onze space-geek, Hens Zimmerman, zoekt deze week naar leven op Mars.
Nieuwe Thatcher nodig om de aarde te redden
Nov 08 2018
Een president met huidkanker op zijn neus, een televisieserie die leidde tot een massale boycot van spuitbussen en wetenschappers die hun carrière in de waagschaal legden om de aarde te redden... Ze komen allemaal voorbij in de documentaire 'Ozone Hole: how we saved the planet'. Die film laat zien hoe wetenschap, beleidsmakers, industrie en burgers samenwerkten om schadelijke cfk's de wereld uit te krijgen via het Montreal Protocol. De Nederlandse première van de film is vanavond op wetenscha...more
De waarde van muziek voor kinderen in het ziekenhuis
Nov 08 2018
Kan muziek gebruikt worden om kinderen gerust te stellen bij een pijnlijke behandeling? Dat heeft Marianne van der Heijden onderzocht tijdens haar promotieonderzoek in Rotterdam en Kaapstad. Wat voor muziek werkt het beste? En helpt live muziektherapie beter dan opgenomen liedjes?
Is de magnetron het ultieme anti-afluister-middel?
Nov 07 2018
In het Verenigd Koninkrijk, het land van James Bond, is er iets merkwaardigs aan de hand. Het lijkt op een 1 april grap, maar de Britse krant The Sunday Times meldt dat sommige Conservatieve politici uit het Brexit-kamp elkaar sterk aanraden om magnetrons in hun kantoor te installeren als bescherming tegen spionage. Wanneer er dan op kantoor vergaderd wordt, moeten politici hun mobieltjes in de magnetron leggen, waardoor deze de mobieltjes van alle mogelijke luistervinken zou afschermen. En Davi...more
#4 InScience: kunstmatige intelligentie
Nov 07 2018
Op het InScience filmfestival in Nijmegen zijn vanaf vandaag tientallen prachtige wetenschapsfilms te zien. Bijvoorbeeld de film waarin een robot voor het eerst de allerbeste alpha go speler ter wereld verslaat. Collega Gerda Bosman blikt samen met programmeur van het festival Daisy van de Zande en wetenschapsjournalist George van Hal vooruit op robotfilms.
Zwarte schimmels beschermen houtwerk, met hulp van olijfolie
Nov 07 2018
Schimmels die houten schuttingen, gevelplaten en meubels in de tuin beschermen tegen houtrot. Klinkt nog wat vreemd, maar het zou zomaar werkelijkheid kunnen worden. Aan de TU Eindhoven promoveert Elke van Nieuwenhuijzen morgen op een studie naar deze nieuwe manier van houtbescherming. Voor haar onderzoek klom ze regelmatig het dak op van het Westerdijk Instituut in Utrecht. Dat deed ze vandaag ook met verslaggever Karin Alberts.
Biologische Lariekoek: apen ontvlooien elkaar
Nov 07 2018
In de rubriek Biologische Lariekoek onderzoeken biologen Maartje Kouwen, Steijn van Schie en Koen Moons moderne sprookjes en misvattingen. Ze schreven het boek ‘Plassen over Kwallenbeten’. Iedere week lezen ze er een hoofdstuk uit voor waarin ze biologische lariekoek onder de loep nemen. Deze week horen we Stijn van Schie, over apen die elkaar ontvlooien.
De vele gezichten van de sfinx
Nov 06 2018
Half leeuw, half mens, met of zonder hoofddeksel, liggend of staand... Sfinxen zijn er in alle soorten en maten. En ze kwamen niet alleen tussen de Egyptische piramides voor. Maar wat betekenden de standbeelden en afbeeldingen van die mythische wezens? En welke functie vervulden ze in het dagelijks leven in die tijd? Archeoloog Nadine Nys analyseerde honderden sfinxen en schreef er een stevig proefschrift over. Bert van Slooten bekijkt het proefschrift samen met Nys.
"Overheid betrekt burgers niet genoeg bij plaatsen windmolens"
Nov 06 2018
De aarde warmt op en daarom wil de overheid overschakelen op groene energie in plaats van fossiele brandstoffen. Maar de plannen die de overheid maakt kunnen botsen met de plannen van de burgers. In september was er bijvoorbeeld nog een grote petitie in Rosmalen tegen de komst van een windmolenpark. Bij ons in de studio is Sanne Akerboom, vorige week gepromoveerd aan de Universiteit van Amsterdam op de manier waarop de overheid besluiten neemt over windmolenparken.
Zijn er ook glazen plafonds in de wetenschap?
Nov 05 2018
orden vrouwen en mensen die behoren tot een etnische minderheid, minder vaak aangesteld als hoogleraar? Bas Hofstra is in Stanford om onderzoek te doen naar de glazen plafonds in de wetenschap.
Waarom zijn doemscenario's over robots die de wereld overnemen onzin?
Nov 04 2018
Het is zo'n beetje HET doemscenario in menig science-fiction film: robots worden slimmer dan mensen en nemen uiteindelijk de wereld over. Maar is dit een realistisch scenario? Chide Groenouwe van Universiteit Utrecht stelt je in deze podcast gerust: zo ver zal het niet komen. Op het Betweter Festival stapte hij in onze podcastbooth om antwoord te geven op de vraag: Waarom zijn doemscenario's over robots die de wereld overnemen, eigenlijk onzin? Dit item is gemaakt in samenwerking met de Univ...more
Column #21 van Hens Zimmerman: Tabby’s ster
Nov 03 2018
Is Tabby's ster gebouwd door aliens? Wat zijn de lichtschommelingen rondom de ster? Hens Zimmerman bespreekt verschillende theorieën om de mysterieuze ster te kunnen verklaren.
Hoe historisch correct is Assassin's Creed Odyssey?
Nov 02 2018
Een jaar geleden gingen we na hoe historisch correct 'Assassin's Creed Origins' is, een avonturengame waarbij de makers het oude Egypte van Cleopatra deden herrijzen. Nu een jaar later is er met 'Odyssey' een nieuwe game uit die zich afspeelt in het Oude Griekenland ten tijde van de Peloponnesische oorlog. Opnieuw ziet het er visueel aantrekkelijk uit. Sparta lust Athene rauw, de steden en landschappen zijn bijzonder kleurrijk, en zoals gebruikelijk worden een heleboel historische figuren geparo...more
Dansen op algoritmes
Nov 02 2018
Heb je zin om aanstaande zaterdag lekker te gaan raven? Maar heb je dit keer geen zin in die vaste DJ die alleen maar plaatjes van andere artiesten staat te draaien? Dan moet je misschien eens gaan dansen op algoritmes. Zaterdagnacht kan dat tijdens een Algorave in de Ekko in Utrecht. We spreken met Timo Hoogland, een van de artiesten die zaterdag live op het podium muziek gaat coderen.
Griepprik vermindert maatschappelijke ontwrichting
Nov 01 2018
Het is november en daarmee is het weer tijd voor de griepprik. Huisartsen roepen patiënten die in een risicogroep vallen op om een spuit te komen halen. Desondanks daalt de vaccinatiegraad al jaren achter elkaar. Vanmorgen liet staatssecretaris Blokhuis zich inenten in de hoop dat velen zijn voorbeeld volgen. Marc-Robin Visscher dook voor ons in dit verhaal.
#3 InScience: Behind the Curve
Nov 01 2018
Volgende week gaat het wetenschapsfilmfestival InScience van start. Bij Focus blikken we alvast vooruit. Gerda Bosman bespreekt de bijzondere film ‘Behind the Curve’ met gasten Daisy van de Zande, programmeur van het festival en wetenschapsfilosoof Tim Michels.
Nationalisme: the American way
Oct 31 2018
De Amerikaanse president Donald Trump heeft het recentelijk verschillende keren gezegd en verdedigd: hij beschouwt zichzelf een nationalist. Daarmee is hij de eerste Amerikaanse president in de geschiedenis die hier openlijk voor uitkomt. Nationalisme bestaat in meerdere vormen. Maar als het om nationalisme in Amerika gaat, hangt er geen onschuldige geschiedenis aan het etiket vast: sociaal-darwinisme, de Ku Klux Klan, racisme, antisemitisme, etc. Wat betekent het dan als een Amerikaanse pre...more
Is het gebruik van proefdieren noodzakelijk?
Oct 31 2018
Volgens veel wetenschappers is het gebruik van proefdieren onvermijdelijk bij bepaalde onderzoeken. Maar is het noodzakelijk? Of zijn er alternatieven? We praatten hier over met professor Maarten Kamermans van het Nederlandse Herseninstituut. Hij deed met proefdieren onderzoek naar de aandoening wiebelogen. De aflevering op 31 oktober van Focus TV 'muis redt levens', kijkt mee bij onderzoeken met proefdieren, die volgens wetenschappers noodzakelijk zijn.
Biologische lariekoek: Kun je blind worden als je op je stuitje valt?
Oct 31 2018
In de rubriek Biologische lariekoek onderzoeken biologen Maartje Kouwen, Steijn van Schie en Koen Moons moderne sprookjes en misvattingen. Samen schreven ze het boek Plassen over Kwallenbeten. Iedere week lezen ze er een hoofdstuk uit voor waarin ze biologische lariekoek onder de loep nemen. Deze week bekijkt Koen Moons of je echt blind kan worden als je op je stuitje valt.
Aantal wilde dieren wereldwijd met 60 percent afgenomen
Oct 30 2018
Het Wereldnatuurfonds kwam vandaag met een alarmerend rapport over de toestand van de dieren op onze planeet. 60 percent van de wilde dieren op aarde zijn in aantal achteruit gaan in vergelijking met 1970. En dat nieuws slaat wereldwijd opnieuw in als een bom. Desondanks is dit niet de eerste keer dat er alarm geslagen wordt over het aantal dieren op aarde. In 2016 was het al bekend dat de achteruitgang al met 58% ging, en sinds de eerste meting in 1970 nam het aantal dieren altijd al af. Teg...more
Chocolademelk verbindt ons met het Zuid-Amerika van 5 millennia geleden
Oct 30 2018
Met slagroom, met hazelnotensmaak, met een beetje chili of kardemom... Chocolademelk is er tegenwoordig in allerlei smaken en ligt in praktisch alle supermarkten. Uit nieuw onderzoek blijkt nu dat mensen zo'n 5300 jaar geleden ook al cacao-drank maakten. Dat is zo'n 1500 jaar eerder dan gedacht. Het onderzoek laat bovendien zien dat op het Amerikaanse continent al vroeg gereisd werd en veel onderling contact was. Wij praten erover met Martin Berger, conservator Midden- en Zuid-Amerika bij het Mu...more
Onze manier van praten draagt bij aan polarisatie
Oct 30 2018
Willen we het hoofd bieden aan problemen zoals klimaatverandering, de afname van de biodiversiteit of de vluchtelingenproblematiek? Dan moeten we beter leren praten met mensen die anders denken dan wijzelf. Dat stelt Noelle Aarts, hoogleraar socio-ecologische interacties aan de Radboud Universiteit in Nijmegen. Afgelopen vrijdag sprak ze haar oratie uit en vandaag is ze bij ons te gast.
Vloggen als leerstrategie voor kinderen
Oct 30 2018
Vloggen is mateloos populair, vooral onder jongeren. Social media staat bol van de filmpjes over make-up, computerspellen en de online levens van supersterren. Maar kan het maken van vlogs ook helpen bij het leren op school? Stephanie Wassenburg zoekt dat uit aan de Carnegie-Mellon universiteit in Pittsburgh, de Verenigde Staten.
#2 InScience: Earthrise en Becoming
Oct 29 2018
Over twee weken gaat het wetenschapsfilmfestival InScience weer van start. Bij Focus blikken we alvast vooruit. Te gast zijn Daisy van de Zande, programmeur van het festival en filmmaker Jan van IJken, van wie de prijswinnende film 'Becoming' te zien zal zijn.
Uit de gevangenis, en dan?
Oct 28 2018
Het overgrote deel van de criminelen is man. Criminoloog Elanie Rodermond is gepromoveerd op onderzoek naar vrouwelijke daders, en waarom sommige vrouwen na vrijlating uit de gevangenis wel stoppen met criminaliteit en andere niet. We spreken haar over de bevindingen en het doen van onderzoek naar zo'n gevoelig onderwerp.
Graven naar oude teksten in nieuwe databank Nederlab
Oct 27 2018
Nooit meer stapels boeken doorspitten of online databases doorploegen voor je onderzoek. Want er is voortaan een databank waar je al je benodigde teksten kunt vinden: Nederlab. Met meer dan 41 miljoen teksten en 18 miljard woorden, terug te halen tot en met de 13de eeuw. We spreken Katrien Depuydt van het Instituut voor de Nederlandse Taal.
Column #20 van Hens Zimmerman: Het ontstaan van alles
Oct 27 2018
Waarom is er iets en niet niets? Hoe kunnen atomen ontstaan zijn uit de lege ruimte? Hens bespreekt verschillende theorieën en komt erachter dat deze vragen misschien wel de verkeerde zijn, wanneer we praten over ons heelal.
Voor het eerst een wetenschappelijke atlas van Belgische bieren
Oct 26 2018
Boeken over de beroemde Belgische bieren zijn er al in overvloed verschenen. Maar als het over de ingrediënten en smaakbeschrijving van deze bieren gaat baseerden de auteurs hun kennis vaak op hun eigen (subjectieve) ervaring of wat algemeen geaccepteerd is onder kenners. Niet zo met het boek 'Belgisch bier getest en geproefd', van de KU Leuven-onderzoekers Kevin Verstrepen en Miguel Roncoroni. Na vijf jaar aan aroma-analyses en wekelijkse wetenschappelijk verantwoorde proefpanels verkregen z...more
Tbc-diagnose bij kinderen wordt veel gemakkelijker
Oct 26 2018
Ze noemen het een doorbraak: een eenvoudige tbc-test waarmee je niet met slijm maar met poep kunt aantonen of iemand tbc heeft. Belangrijk, want nu is het nog moeilijk om kinderen te testen, waardoor veel kinderen onnodig aan de ziekte sterven. Een Nederlandse wetenschapper ontwikkelde de test. Dat heeft het Tuberculosefonds 10.000 euro gekost, terwijl een Frans bedrijf er inmiddels miljoenen in heeft zitten. Een groot verhaal hierover kunt u ook lezen op nos.nl en gisteren zond het wetens...more
Bezorgde wetenschappers spreken koning over brexit
Oct 26 2018
De naderende brexit zit wetenschappers dwars. Gisteravond nog stuurden 29 Nobelprijswinnaars brieven naar Theresa May en Jean-Claude Juncker. Daarin dringen ze aan op een zo nauw mogelijke samenwerking tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU. Óók na de Brexit. Vlak voor het staatsbezoek was hier ook aandacht voor. Vanmorgen spraken koning Willem-Alexander en koningin Maxima met Nederlandse wetenschappers die in het Verenigd Koninkrijk werken. Verslaggever Karin Alberts sprak twee van hen. Ze ...more
De gevolgen van nachtwerken
Oct 26 2018
In Nederland werken zo'n 1,3 miljoen mensen 's nachts. Focus TV maakt een aflevering over de gezondheidsrisico's die te maken hebben met nachtdiensten en ze komen bij ons op bezoek. We praten met presentator Diederik Jekel en chronobioloog Roelof Hut. Verder vragen we aan nachtwerkers hoe zij hun diensten ervaren.
Hoe je met statistiek levens kunt redden
Oct 25 2018
Statistiek saai? Daniel Oberski denkt van niet. Hij legt zelfs uit dat je met statistiek levens kunt redden, aan de hand van het waargebeurde verhaal van koning Henk III en zijn gouden munten. Oberski doet onderzoek naar statistiek aan de Universiteit Utrecht en gaf tijdens het Betweterfestival een college over dit fenomeen. Dit item is gemaakt in samenwerking met de Universiteit van Nederland.
Wanneer kun je soorten succesvol in de natuur brengen?
Oct 24 2018
Misschien heb je ooit het bekende filmpje gezien van wolven die in het Amerikaanse Yellowstone National Park terugkeren en zo het hele natuurgebied tot een waar paradijs maken. Zelfs rivieren deden ze van koers veranderen. Het is het ultieme voorbeeld van wat, 'trophic rewilding', oftewel het verbeteren van de natuur door het (her)introduceren van dieren, kan veroorzaken. Maar dat het ook verkeerd kan gaan weten we dankzij de Oostvaardersplassen, waarbij de groepen grazende dieren die door de ja...more
Kun je de tering krijgen?
Oct 24 2018
Het lijkt een gelopen race: de uitbanning van de tuberculosebacterie in Nederland. Toch is het gevaar niet helemaal geweken. We reizen namelijk steeds meer de wereld over, en kunnen de bacteriën daar tegenkomen. En bacteriën kunnen resistent worden voor antibiotica. Hoe lossen we dat probleem op, met het oog op de toekomst? We praten erover met Peter Nibbering van het LUMC en Ines Kaal van Focus TV.
Nobelprijswinnaars bezorgd over Brexit
Oct 24 2018
De naderende brexit zit wetenschappers dwars. Maandagavond nog stuurden 29 Nobelprijswinnaars brieven naar Theresa May en Jean-Claude Juncker. Daarin dringen ze aan op een zo nauw mogelijke samenwerking tussen het Verenigd Koninkrijk en de EU. Óók na de Brexit. De Nederlandse Nobelprijswinnaar Gerard 't Hooft is een van de ondertekenaars.
Nederlandse doorbraak in tegengaan psychologisch bevriezen
Oct 22 2018
We hadden het eerder al in Nieuws en Co over 'psychologisch bevriezen': het aan de grond aan de grond genageld staan wanneer je schrikt of opeens met gevaar geconfronteerd wordt. Net zoals de vecht of vlucht-respons is het een miljoenen oude reactie die zowel dieren als mensen vertonen. Hoe dit psychologisch bevriezen (of freezen) werkt was lange tijd onduidelijk. Maar via een bijzonder onderzoek met Zuid-Afrikaanse proefpersonen (die aan het zeer zeldzame Urbach-Wiethe-syndroom leiden) ontde...more
ASMR: Orgastische geluiden
Oct 22 2018
Hoe kan het dat hetzelfde geluid bij de ene persoon irritatie opwekt en bij de andere een heel ontspannend gevoel geeft? Mensen die ASMR hebben krijgen bij specifieke geluiden, zoals het borstelen van haar en mensen die fluisteren, een heel prettig, bijna orgastisch gevoel. Anouk Keizer van de Universiteit Utrecht heeft onderzoek gedaan naar ASMR en gaf tijdens het Betweterfestival een college over dit fenomeen. Deze podcast-aflevering is in samenwerking met de Universiteit van Nederland gemaakt...more
Schrijven over je eigen depressie
Oct 21 2018
Depressie wordt ook wel volksziekte nummer één genoemd. De afgelopen tijd zijn er een aantal autobiografieën verschenen over depressie, zoals die van Mike Boddé en Maarten van Buuren. Anne Fleur van der Meer is gepromoveerd op zulke autobiografieën. Hoe beschrijven mensen hun depressie? Van der Meer concludeert dat ze niet alleen hun lijdensweg beschrijven, maar ook hun zoektocht naar het begrijpen van de ziekte documenteren.
Column #19 van Hens Zimmerman: Steve
Oct 20 2018
Misschien heeft u het wel eens gezien op vakantie, het noorderlicht, ook wel het poollicht genoemd. Of anders wel op foto’s, van die prachtige groene en paarse luchten. Onze space geek en geluidstechnicus Hens Zimmerman heeft het vannacht over een mysterieus verschijnsel dat hierop lijkt, maar niet hetzelfde is. Hij gaat het hebben over Steve...
Belangrijke ruimtemissie naar Mercurius van start
Oct 19 2018
In de vroege ochtend (03.45) lanceert de Europese Ruimtevaartorganisatie (ESA) twee satellieten richting Mercurius. De missie, genaamd BepiColombo, is 14 jaar lang voorbereid en wordt als erg belangrijk beschouwd. Mercurius is de planeet die in ons zonnestelsel het dichtste bij de zon staat en waarvan we nu nog zeer weinig weten. Desondanks zou Mercurius veel over onze eigen aarde kunnen vertellen. Er staat ook veel op het spel. De reis naar Mercurius wordt als bijzonder complex beschouwd en de...more
De belofte van waterstoffabrieken
Oct 19 2018
Het moet de grootste groene waterstoffabriek van Europa worden, in IJmuiden. Vanmorgen maakten de gemeente Amsterdam en de bedrijven Nouryon en Tata Steel bekend dat ze de mogelijkheden daartoe gaan onderzoeken. Het doel? De staalproductie verduurzamen en daarmee de Nederlandse klimaatambities ondersteunen. Wij praten erover met Theo Henrar van Tata Steel en met Heleen Ekker, redateur duurzaamheid bij de NOS.
Moordenaars opsporen via commerciële dna-databanken
Oct 19 2018
Hij wordt verdacht van tientallen moorden en verkrachtingen en van meer dan honderd inbraken: de zogeheten 'Golden State Killer' die in de jaren '70 en '80 van de vorige eeuw de Amerikaanse staat California terroriseerde. Decennialang bleef hij uit handen van justitie, maar afgelopen april bleek dat hij was opgespoord. En dan wel op een heel opmerkelijke manier: met behulp van een commerciële dna-databank. Dat is een databank waarin je via jouw eigen dna-profiel bijvoorbeeld verre familielede...more
Komt levertraan echt uit walvissen?
Oct 19 2018
In de rubriek Biologische lariekoek onderzoeken biologen Maartje Kouwen, Steijn van Schie en Koen Moons moderne sprookjes en misvattingen. Samen schreven ze het boek Plassen over Kwallenbeten. Iedere week lezen ze er een hoofdstuk uit voor waarin ze biologische lariekoek onder de loep nemen. Deze week bekijkt Maartje Kouwen of levertraan wel echt uit walvissen komt.
Octopus komt zich vol vreten in de Noordzee
Oct 18 2018
Bijzondere beelden uit de Noordzee, misschien heeft u ze wel gezien: duikers maakten een filmpje van een rondzwemmende kleine achtarm-octopus. Die was in onze Noordzee nog nooit eerder op video vastgelegd. Maar wat doet het beest hier? Is het verdwaald? Of op het warme weer af gekomen? Wij praten erover met Auke-Florian Hiemstra. Hij is bioloog bij Naturalis en weet alles van inktvissen.
Waddenzee onmisbaar voor rosse grutto in het nauw
Oct 18 2018
Onze Waddenzee is essentieel voor de rosse grutto. Het beestje moet zich daar volvreten met wadpieren om vervolgens in één ruk naar zijn broedgebied in Siberië te vliegen. Maar door het veranderende klimaat neemt de rosse grutto steeds minder tijd om kracht te verzamelen. Dat blijkt uit onderzoek dat vandaag het vakblad Nature Communications verschijnt. Wij praten erover met Theunis Piersma. Hij is hoogleraar trekvogelecologie aan de Rijksuniversiteit Groningen en leidde het onderzoek vanuit het...more
Heel Nederland aan de gebarentaal
Oct 18 2018
We zijn in Nederland over het algemeen best goed in de talen, maar er kan er altijd eentje bij. Dat vindt Onno Crasborn, hoogleraar Nederlandse gebarentaal in Nijmegen. Eigenlijk zouden alle kinderen vanaf de basisschool al gebarentaal moeten leren, vindt Crasborn. Vandaag was er een proef ter gelegenheid van zijn oratie. Dertig scholen deden mee, waaronder basisschool De Lanteerne in Nijmegen. Wie zelf wil oefenen kan terecht op gebarencentrum.nl